Menselijke fysiologie
Cardiovasculaire fysiologie
__________________________________________________
Het cardiovasculair systeem: een overzicht
Het cardiovasculair systeem bestaat uit een reeks van vaten gevuld met bloed, die geconnecteerd zijn
aan een centrale pomp: het hart
o Zuurstof wordt opgenomen in de longen
o Het hart-vatenstelsel zal deze zuurstof transporteren naar weefsels, spieren…
o Zuurstof en voedingsstoffen die meegenomen worden door het bloed = opgenomen
o De afvalproducten (CO2) gaan dezelfde weg terug
1. Het hart: inleiding
1.1. Anatomie van het hart
Het cardiovasculair systeem bestaat uit het hart dat bloed pompt doorheen een gesloten systeem van
vaten
o Hart = achter de thorax, links afgebogen
▪ Apex = in caudoventrale positie
▪ Basis = in craniodorsale positie
o Hart ligt tussen de longen en rust met de apex op het
diafragma
o Hart = beschermd door het pericardium
▪ = hartzakje
▪ Bestaat uit twee vliezen:
• Het pariëtaal vlies
• Het visceraal vlies tegen het hart zelf
▪ Tussen de vliezen = vloeistof dat zorgt ervoor dat het hart tussen de twee vliezen kan
bewegen
1
, KLINISCH:
Er zijn verschillende soorten ontstekingen in het hart mogelijk
o Pericarditis
▪ Ontsteking van de pariëtale laag van het hart (pericardium)
▪ Symptomen:
• Zwelling
= gevaarlijk
Vocht begint op te stapelen tussen de vliezen
Hart wordt weggedrukt
Pompfunctie verslechtert
• Warmte
• Pijn
▪ De binnenwand van het hartzakje zwelt op en wordt ruw
• Hierdoor kunnen de vliezen niet gemakkelijk over elkaar wrijven
o Endocarditis
▪ Ontsteking van de viscerale laag van het hart (endocardium)
▪ Endocardium = binnenbekleding van het hart
• Staat in contact met het bloed in de atria en ventrikels
• Vormt de bekleding van de hartkleppen
Klepwerking wordt beperkt
Bloed moet in unidirectionele richting voortstuwen, maar bij
endocarditis kan een terugvloei van bloed ontstaan
o Myocarditis
▪ Ontsteking van het hartspierweefsel (myocardium)
▪ Het hartspierweefsel zorgt voor de pompfunctie van het hart
▪ Kan ontstaan door een virale infectie (verkoudheid, griep…)
1.2. Functie van het hart en cardiovasculair systeem
De hoofdfunctie van het cardiovasculair systeem = transport van:
o Nutriënten
o Water
o Gassen
o Afvalstoffen
o (bio)chemische signalen
= gebeurt van en naar alle delen van het lichaam via de arteriën en venen
Dit transport is dus een belangrijke vorm van cel-naar-cel communicatie
⇨ Wanneer een cel afsterft, zijn er waarschijnlijk nog elementen in die cel die nog werken
o Deze elementen kunnen opgepikt worden door het bloed
o Elementen = naar andere cellen getransporteerd
In het cardiovasculair systeem:
o Arterieel systeem met zuurstofrijk bloed
▪ Vanuit het hart naar de periferie
▪ = via de aorta (zuurstofrijk) en A. pulmonalis (zuurstofarm)
o Veneus systeem met zuurstofarm bloed
▪ Vanuit de periferie naar het hart
▪ = via de V. cava superior (bovenste lidmaat) en V. cava inferior (onderste lidmaat)
2
, Arterieel systeem Veneus systeem
Bloed Zuurstofrijk bloed Zuurstofarm bloed
Vanuit het hart naar de periferie Vanuit de periferie naar het hart
Doorstroming
!!! A. pulmonalis = zuurstofarm bloed !!! V. pulmonalis = zuurstofrijk bloed
o Aorta (zuurstofrijk) o V. cava superior (bovenste lidmaat)
Via
o A. pulmonalis (zuurstofarm) o V. cava inferior (onderste lidmaat)
2. De anatomie van het hart en cardiovasculair systeem
De anatomie van het hart
o Hart = verdeeld in twee helften door het septum
▪ Linkerhart (zuurstofrijk)
▪ Rechterhart (zuurstofarm)
• Beide delen = verdeeld in:
Atria (voorkamer)
Ventrikels (kamer)
o Het septum scheidt de pulmonaire en systemische circulatie in het hart
o In het rechteratrium = inmonding van:
▪ V. cava superior
▪ V. cava inferior
⇨ Het bloed hieruit wordt naar het rechterventrikel gepompt
• Het bloed stroomt tot de A. pulmonalis
• A. pulmonalis komt bovenaan uit het hart
o Zuurstofrijk bloed wordt door eerst door de longen gestuurd (= wordt hier geoxygeneerd)
▪ Het bloed komt via de V. pulmonalis in het linkeratrium terecht
▪ Bloed = gepompt naar het linkerventrikel
▪ Hierna = doorheen de aorta naar de systemische circulatie
3
, Vanuit het rechteratrium stroomt het bloed naar het rechterventrikel
Pulmonaire circulatie ⇨ Van hieruit wordt het bloed door de A. pulmonalis naar de longen gepompt
Het bloed gaat hierna naar het linkerhart via de V. pulmonalis
Bloed uit de longen komt het hart binnen via het linkeratrium- en ventrikel
⇨ Bloed wordt uit het linkerventrikel gepompt en komt dan de aorta binnen
Systemische circulatie
De aorta vertakt zich in kleinere arteriën die uiteindelijk leiden naar het capillaire netwerk:
zuurstof verlaat hier het bloed en diffundeert in de weefsels
Nadat het bloed de capillairen heeft verlaten, stroomt het in de veneuze kant van de
bloedsomloop naar steeds groter wordende venen. De venen van het bovenste lidmaat komen
samen in de V. cava superior en de venen uit het onderste lidmaat monden uit in de V. cava
inferior
⇨ De twee Vv. cavae monden uiteindelijk uit in het rechteratrium
Het hart werkt parallel (niet in serie): wanneer het rechteratrium contraheert, contraheert ook het
linkeratrium
!!! Let op de drie speciale regelingen van de bloedcirculatie:
o Het poortadersysteem van de lever
▪ = bloedtoevoer naar het spijsverteringskanaal en de lever
• Lever heeft een arterie dat hem van zuurstof en nutriënten zal voorzien
• In de lever komt ook een tweede arterie aan: de poortader
= V. porta
Vertrekt vanuit het spijsverteringsstelsel
▪ In het spijsverteringsstelsel worden alle nutriënten in opgenomen
▪ Om te weten of deze nutriënten ‘goed’ zijn (= niet-toxisch) = alle nutriënten passeren
eerst de lever
• Vanuit de lever = poortader
• Spijsverteringsstelsel krijgt een groot deel zuurstofrijkbloed om via een
capillairbed en de poortader naar de lever te gaan
• = kwaliteitscontrole
▪ De lever = belangrijk voor:
• Plaats waar voedingsstoffen verwerkt worden
• Ontgifting van stoffen
o Het poortadersysteem van de nieren
▪ Nieren zuiveren het lichaamsvocht een paar keer
• Het zou kunnen dat tijdens de eerste zuivering nog niet alle nutriënten worden
uitgehaald
• Hiervoor = tweede zuivering nodig
▪ = twee capillaire bedden in serie geschakeld
o Het poortadersysteem van de hypothalamus
▪ = plaats waar de hypothalamus en hypofysevoorkwab met elkaar zijn verbonden
▪ Voor de uitwisseling van hormonen
4
Cardiovasculaire fysiologie
__________________________________________________
Het cardiovasculair systeem: een overzicht
Het cardiovasculair systeem bestaat uit een reeks van vaten gevuld met bloed, die geconnecteerd zijn
aan een centrale pomp: het hart
o Zuurstof wordt opgenomen in de longen
o Het hart-vatenstelsel zal deze zuurstof transporteren naar weefsels, spieren…
o Zuurstof en voedingsstoffen die meegenomen worden door het bloed = opgenomen
o De afvalproducten (CO2) gaan dezelfde weg terug
1. Het hart: inleiding
1.1. Anatomie van het hart
Het cardiovasculair systeem bestaat uit het hart dat bloed pompt doorheen een gesloten systeem van
vaten
o Hart = achter de thorax, links afgebogen
▪ Apex = in caudoventrale positie
▪ Basis = in craniodorsale positie
o Hart ligt tussen de longen en rust met de apex op het
diafragma
o Hart = beschermd door het pericardium
▪ = hartzakje
▪ Bestaat uit twee vliezen:
• Het pariëtaal vlies
• Het visceraal vlies tegen het hart zelf
▪ Tussen de vliezen = vloeistof dat zorgt ervoor dat het hart tussen de twee vliezen kan
bewegen
1
, KLINISCH:
Er zijn verschillende soorten ontstekingen in het hart mogelijk
o Pericarditis
▪ Ontsteking van de pariëtale laag van het hart (pericardium)
▪ Symptomen:
• Zwelling
= gevaarlijk
Vocht begint op te stapelen tussen de vliezen
Hart wordt weggedrukt
Pompfunctie verslechtert
• Warmte
• Pijn
▪ De binnenwand van het hartzakje zwelt op en wordt ruw
• Hierdoor kunnen de vliezen niet gemakkelijk over elkaar wrijven
o Endocarditis
▪ Ontsteking van de viscerale laag van het hart (endocardium)
▪ Endocardium = binnenbekleding van het hart
• Staat in contact met het bloed in de atria en ventrikels
• Vormt de bekleding van de hartkleppen
Klepwerking wordt beperkt
Bloed moet in unidirectionele richting voortstuwen, maar bij
endocarditis kan een terugvloei van bloed ontstaan
o Myocarditis
▪ Ontsteking van het hartspierweefsel (myocardium)
▪ Het hartspierweefsel zorgt voor de pompfunctie van het hart
▪ Kan ontstaan door een virale infectie (verkoudheid, griep…)
1.2. Functie van het hart en cardiovasculair systeem
De hoofdfunctie van het cardiovasculair systeem = transport van:
o Nutriënten
o Water
o Gassen
o Afvalstoffen
o (bio)chemische signalen
= gebeurt van en naar alle delen van het lichaam via de arteriën en venen
Dit transport is dus een belangrijke vorm van cel-naar-cel communicatie
⇨ Wanneer een cel afsterft, zijn er waarschijnlijk nog elementen in die cel die nog werken
o Deze elementen kunnen opgepikt worden door het bloed
o Elementen = naar andere cellen getransporteerd
In het cardiovasculair systeem:
o Arterieel systeem met zuurstofrijk bloed
▪ Vanuit het hart naar de periferie
▪ = via de aorta (zuurstofrijk) en A. pulmonalis (zuurstofarm)
o Veneus systeem met zuurstofarm bloed
▪ Vanuit de periferie naar het hart
▪ = via de V. cava superior (bovenste lidmaat) en V. cava inferior (onderste lidmaat)
2
, Arterieel systeem Veneus systeem
Bloed Zuurstofrijk bloed Zuurstofarm bloed
Vanuit het hart naar de periferie Vanuit de periferie naar het hart
Doorstroming
!!! A. pulmonalis = zuurstofarm bloed !!! V. pulmonalis = zuurstofrijk bloed
o Aorta (zuurstofrijk) o V. cava superior (bovenste lidmaat)
Via
o A. pulmonalis (zuurstofarm) o V. cava inferior (onderste lidmaat)
2. De anatomie van het hart en cardiovasculair systeem
De anatomie van het hart
o Hart = verdeeld in twee helften door het septum
▪ Linkerhart (zuurstofrijk)
▪ Rechterhart (zuurstofarm)
• Beide delen = verdeeld in:
Atria (voorkamer)
Ventrikels (kamer)
o Het septum scheidt de pulmonaire en systemische circulatie in het hart
o In het rechteratrium = inmonding van:
▪ V. cava superior
▪ V. cava inferior
⇨ Het bloed hieruit wordt naar het rechterventrikel gepompt
• Het bloed stroomt tot de A. pulmonalis
• A. pulmonalis komt bovenaan uit het hart
o Zuurstofrijk bloed wordt door eerst door de longen gestuurd (= wordt hier geoxygeneerd)
▪ Het bloed komt via de V. pulmonalis in het linkeratrium terecht
▪ Bloed = gepompt naar het linkerventrikel
▪ Hierna = doorheen de aorta naar de systemische circulatie
3
, Vanuit het rechteratrium stroomt het bloed naar het rechterventrikel
Pulmonaire circulatie ⇨ Van hieruit wordt het bloed door de A. pulmonalis naar de longen gepompt
Het bloed gaat hierna naar het linkerhart via de V. pulmonalis
Bloed uit de longen komt het hart binnen via het linkeratrium- en ventrikel
⇨ Bloed wordt uit het linkerventrikel gepompt en komt dan de aorta binnen
Systemische circulatie
De aorta vertakt zich in kleinere arteriën die uiteindelijk leiden naar het capillaire netwerk:
zuurstof verlaat hier het bloed en diffundeert in de weefsels
Nadat het bloed de capillairen heeft verlaten, stroomt het in de veneuze kant van de
bloedsomloop naar steeds groter wordende venen. De venen van het bovenste lidmaat komen
samen in de V. cava superior en de venen uit het onderste lidmaat monden uit in de V. cava
inferior
⇨ De twee Vv. cavae monden uiteindelijk uit in het rechteratrium
Het hart werkt parallel (niet in serie): wanneer het rechteratrium contraheert, contraheert ook het
linkeratrium
!!! Let op de drie speciale regelingen van de bloedcirculatie:
o Het poortadersysteem van de lever
▪ = bloedtoevoer naar het spijsverteringskanaal en de lever
• Lever heeft een arterie dat hem van zuurstof en nutriënten zal voorzien
• In de lever komt ook een tweede arterie aan: de poortader
= V. porta
Vertrekt vanuit het spijsverteringsstelsel
▪ In het spijsverteringsstelsel worden alle nutriënten in opgenomen
▪ Om te weten of deze nutriënten ‘goed’ zijn (= niet-toxisch) = alle nutriënten passeren
eerst de lever
• Vanuit de lever = poortader
• Spijsverteringsstelsel krijgt een groot deel zuurstofrijkbloed om via een
capillairbed en de poortader naar de lever te gaan
• = kwaliteitscontrole
▪ De lever = belangrijk voor:
• Plaats waar voedingsstoffen verwerkt worden
• Ontgifting van stoffen
o Het poortadersysteem van de nieren
▪ Nieren zuiveren het lichaamsvocht een paar keer
• Het zou kunnen dat tijdens de eerste zuivering nog niet alle nutriënten worden
uitgehaald
• Hiervoor = tweede zuivering nodig
▪ = twee capillaire bedden in serie geschakeld
o Het poortadersysteem van de hypothalamus
▪ = plaats waar de hypothalamus en hypofysevoorkwab met elkaar zijn verbonden
▪ Voor de uitwisseling van hormonen
4
