Samenvatting: Pathologie bijzondere huisdieren Esther Platini
Samenvatting pathologie bijzondere huisdieren
Bijzondere huisdieren: Konijnen en knaagdieren
Waarom zijn konijnen geen knaagdieren? Ze hebben stifttanden
wat knaagdieren niet hebben
Stifttanden: Dit zijn kleine tanden die net achter de bovenste
snijtanden staan
Prooidieren zullen zo lang mogelijk verbergen dat ze ziek zijn. Hoe
zwakker je bent, hoe sneller een roofdieren je in de gaten heeft.
Daarom is elke kleine gedragsverandering belangrijk.
Indeling volgens dieet
Herbivoren • Het zijn planteneters
Konijnen, cavia,
waarvan • Fibrevoren: zijn gespecialiseerd in het
chinchilla
fibrevoren verteren van vezels
Omnivoren Alleseters Rat, hamster, gebril
Caecotrofie: Het eten van blindedarm keutels of nachtkeutels. Konijnen eten deze keutels
rechtstreeks vanuit hun anus op. Het zijn kleine, zachte keutels die als trosjes aan elkaar
hangen. Ze eten deze keutels op omdat bepaalde voedingstoffen 2x door het
maagdarmstelsel moeten gaan om alle voedingsstoffen (eiwitten en vitamines) op te nemen.
Coprofagie: het eten van keutels (konijn, cavia, chinchilla)
Mogelijke functies van coprofagie:
• Sporen wissen voor roofdieren
• Opbouwen microbiële darmflora bij jonge dieren
2 soorten konijnenkeutels
Blindedarm keutels of nachtkeutels Gewone (droge, harde) keutels
Cavia keutels
1
,Samenvatting: Pathologie bijzondere huisdieren Esther Platini
Welke vitamine hebben cavia’s zeker nodig? Vitamine C is een wateroplosbare vitamine.
Cavia’s kunnen vitamine C zelf niet aanmaken of opslaan. Daarom is het noodzakelijk om
10-15 mg/kg/ dag aan de voeding of water toevoegt.
Nadelen vitamine C in korrels:
• Vitamine C in korrels gaat bij contact met licht en lucht snel achteruit
• Bij gemengd voer eten de cavia’s enkel hun favoriete stukjes en daardoor nemen ze
minder vitamine C op
Nadelen vitamine C toediening in water:
• Vitamine C is onstabiel in water
• Er kan oxidatie veroorzaakt worden bij drinkflessen met een metalen tuit
• De werkzaamheid van de vitamine gaat snel achteruit
Gevolgen van vitamine C tekort: Collageenveranderingen, bloedingen in de gewrichten
(knie/elleboog/kaak)
Symptomen van vitamine C tekort:
• Slechte vacht
• Schilfering rand oren
• Ontsteking van de mondranden
• Slechte wondheling
• Pijnlijke tanden en daardoor niet willen eten waardoor ze vermageren
• Pijnlijke gewrichten en spieren
Supplement voor vitamine C:
• Opletten met commerciële druppels: Vitamine C is dagelijks nodig, multivitaminen mogen
niet dagelijks gegeven worden.
• Je hebt bruistabletten voor in water
• Vitamine C rijke groenten geven: peterselie, paprika (rood/geel), kool, …. en veel vers
gras!
Uitwendige inspectie:
• Gedragsverandering: Lusteloos, plots tammer dan normaal, niet meer of minder piepen
(cavia), minder zindelijk zijn (konijn), …
• Vacht en huid: haarverlies, krabletsels, korsten, bloedingen, …
• Oren, ogen neus: vochtig, vuil, …
• Voorste snijtanden: Juiste positie, juiste kleur tanden, lengte, …
• Pootjes en nagels: Bevuild, nagels kromgegroeid, zwellingen, bloedingen, korsten, … De
onderkant van de achterpoten steeds controleren!
• Ademhaling: Zwaar ademen, reutelende, piepende ademhaling, veel niezen, open mond
ademen (doen ze enkel als ze bijna sterven), cyanose
• Ontlasting: kleinere keutels dan normaal, weinig of geen keutels, diarree (waterig)n
slijmerige ontlasting, kettingkeutels
2
,Samenvatting: Pathologie bijzondere huisdieren Esther Platini
Slijmerige ontlasting Waterige diarree
Platte caecotrofen Kettingkeutels
Waarom kunnen konijnen niet braken?: Doordat ze een zeer sterke cardiasfincter hebben.
Ze mogen niet vasten bij een operatie of als ze ziek zijn. Vasten legt het maagdarmstelsel in,
ze hebben vezels nodig voor beweging van de darmen. Door dat het maagdarmstelsel stilligt
kunnen ze geen keutels meer produceren.
Welke tanden blijven doorgroeien:
• Bij herbivoren (konijn, cavia, chinchilla, degu) blijven alle tanden (zowel snij- als
maaltanden) het ganse leven doorgroeien
• Bij omnivoren (hamster, rat, gerbil) blijven enkel de snijtanden doorgroeien
In welke richting of vorm deze tanden groeien, is afhankelijk van verschillende
factoren:
• De slijtage van de tanden: Hard voedsel veroorzaakt een andere vorm van slijtage van de
tanden dan vezelrijk voedsel
• Calcium (Ca) opname uit de voeding speelt een rol. Indien het dier te weinig Ca uit de
voeding neemt, zijn tanden en kaken mogelijk van slechte (te zachte) kwaliteit, waardoor de
tanden minder afslijten en minder groeien
• Blootstelling aan zonlicht: UV B stralen zorgt voor de aanmaak van vitamine D in het
lichaam. Deze vitamine helpt bij de opname van Ca uit de voeding.
• Genetische predispositie: Konijnen kunnen geboren worden met een te korte bovenkaak,
waardoor de bovenste snijtanden achter de onderste snijtanden komen te staan (in plaats
van ervoor). Deze afwijkende stand zorgt ervoor dat de snijtanden elkaar niet afslijten
3
, Samenvatting: Pathologie bijzondere huisdieren Esther Platini
Verschillende kauwbewegingen bij verschillend voedsel:
• Hoe harder en vezelarmer het voedsel is, hoe meer verticale kauwbewegingen er worden
gemaakt
• Bij verticale kauwbewegingen komen tanden van de bovenkaak niet volledig in contact
met de tanden van de onderkaak
• Hierdoor slijt het tandoppervlak niet volledig af maar gedeeltelijk
• Het tandoppervlak dat niet wordt afgesleten, groeit verder en vormt tandpunten of haken
die in de tong of wang prikken
• Hoe vezelrijker en taaier het voedsel is, hoe meer horizontale kauwbewegingen er worden
gemaakt
• Bij horizontale kauwbewegingen komen de van de bovenkaak volledig in contact met de
tanden van de onderkaak waardoor de tanden volledig afslijten
Aanbevolen voedselpiramide voor konijnen in functie van correcte slijtage tanden
en algemene gezondheid
1. Kleine hoeveelheid korrels (of geen)
2. Kleine hoeveelheid fruit en
wortelgroenten (knollen, wortels, broccoli,
witloof)
3. Grote variatie groene bladeren,
bladgroenten (sla) en kruiden
4. Altijd hooi en gras beschikbaar
Twijgen en takken van wilgen en fruitbomen
4
Samenvatting pathologie bijzondere huisdieren
Bijzondere huisdieren: Konijnen en knaagdieren
Waarom zijn konijnen geen knaagdieren? Ze hebben stifttanden
wat knaagdieren niet hebben
Stifttanden: Dit zijn kleine tanden die net achter de bovenste
snijtanden staan
Prooidieren zullen zo lang mogelijk verbergen dat ze ziek zijn. Hoe
zwakker je bent, hoe sneller een roofdieren je in de gaten heeft.
Daarom is elke kleine gedragsverandering belangrijk.
Indeling volgens dieet
Herbivoren • Het zijn planteneters
Konijnen, cavia,
waarvan • Fibrevoren: zijn gespecialiseerd in het
chinchilla
fibrevoren verteren van vezels
Omnivoren Alleseters Rat, hamster, gebril
Caecotrofie: Het eten van blindedarm keutels of nachtkeutels. Konijnen eten deze keutels
rechtstreeks vanuit hun anus op. Het zijn kleine, zachte keutels die als trosjes aan elkaar
hangen. Ze eten deze keutels op omdat bepaalde voedingstoffen 2x door het
maagdarmstelsel moeten gaan om alle voedingsstoffen (eiwitten en vitamines) op te nemen.
Coprofagie: het eten van keutels (konijn, cavia, chinchilla)
Mogelijke functies van coprofagie:
• Sporen wissen voor roofdieren
• Opbouwen microbiële darmflora bij jonge dieren
2 soorten konijnenkeutels
Blindedarm keutels of nachtkeutels Gewone (droge, harde) keutels
Cavia keutels
1
,Samenvatting: Pathologie bijzondere huisdieren Esther Platini
Welke vitamine hebben cavia’s zeker nodig? Vitamine C is een wateroplosbare vitamine.
Cavia’s kunnen vitamine C zelf niet aanmaken of opslaan. Daarom is het noodzakelijk om
10-15 mg/kg/ dag aan de voeding of water toevoegt.
Nadelen vitamine C in korrels:
• Vitamine C in korrels gaat bij contact met licht en lucht snel achteruit
• Bij gemengd voer eten de cavia’s enkel hun favoriete stukjes en daardoor nemen ze
minder vitamine C op
Nadelen vitamine C toediening in water:
• Vitamine C is onstabiel in water
• Er kan oxidatie veroorzaakt worden bij drinkflessen met een metalen tuit
• De werkzaamheid van de vitamine gaat snel achteruit
Gevolgen van vitamine C tekort: Collageenveranderingen, bloedingen in de gewrichten
(knie/elleboog/kaak)
Symptomen van vitamine C tekort:
• Slechte vacht
• Schilfering rand oren
• Ontsteking van de mondranden
• Slechte wondheling
• Pijnlijke tanden en daardoor niet willen eten waardoor ze vermageren
• Pijnlijke gewrichten en spieren
Supplement voor vitamine C:
• Opletten met commerciële druppels: Vitamine C is dagelijks nodig, multivitaminen mogen
niet dagelijks gegeven worden.
• Je hebt bruistabletten voor in water
• Vitamine C rijke groenten geven: peterselie, paprika (rood/geel), kool, …. en veel vers
gras!
Uitwendige inspectie:
• Gedragsverandering: Lusteloos, plots tammer dan normaal, niet meer of minder piepen
(cavia), minder zindelijk zijn (konijn), …
• Vacht en huid: haarverlies, krabletsels, korsten, bloedingen, …
• Oren, ogen neus: vochtig, vuil, …
• Voorste snijtanden: Juiste positie, juiste kleur tanden, lengte, …
• Pootjes en nagels: Bevuild, nagels kromgegroeid, zwellingen, bloedingen, korsten, … De
onderkant van de achterpoten steeds controleren!
• Ademhaling: Zwaar ademen, reutelende, piepende ademhaling, veel niezen, open mond
ademen (doen ze enkel als ze bijna sterven), cyanose
• Ontlasting: kleinere keutels dan normaal, weinig of geen keutels, diarree (waterig)n
slijmerige ontlasting, kettingkeutels
2
,Samenvatting: Pathologie bijzondere huisdieren Esther Platini
Slijmerige ontlasting Waterige diarree
Platte caecotrofen Kettingkeutels
Waarom kunnen konijnen niet braken?: Doordat ze een zeer sterke cardiasfincter hebben.
Ze mogen niet vasten bij een operatie of als ze ziek zijn. Vasten legt het maagdarmstelsel in,
ze hebben vezels nodig voor beweging van de darmen. Door dat het maagdarmstelsel stilligt
kunnen ze geen keutels meer produceren.
Welke tanden blijven doorgroeien:
• Bij herbivoren (konijn, cavia, chinchilla, degu) blijven alle tanden (zowel snij- als
maaltanden) het ganse leven doorgroeien
• Bij omnivoren (hamster, rat, gerbil) blijven enkel de snijtanden doorgroeien
In welke richting of vorm deze tanden groeien, is afhankelijk van verschillende
factoren:
• De slijtage van de tanden: Hard voedsel veroorzaakt een andere vorm van slijtage van de
tanden dan vezelrijk voedsel
• Calcium (Ca) opname uit de voeding speelt een rol. Indien het dier te weinig Ca uit de
voeding neemt, zijn tanden en kaken mogelijk van slechte (te zachte) kwaliteit, waardoor de
tanden minder afslijten en minder groeien
• Blootstelling aan zonlicht: UV B stralen zorgt voor de aanmaak van vitamine D in het
lichaam. Deze vitamine helpt bij de opname van Ca uit de voeding.
• Genetische predispositie: Konijnen kunnen geboren worden met een te korte bovenkaak,
waardoor de bovenste snijtanden achter de onderste snijtanden komen te staan (in plaats
van ervoor). Deze afwijkende stand zorgt ervoor dat de snijtanden elkaar niet afslijten
3
, Samenvatting: Pathologie bijzondere huisdieren Esther Platini
Verschillende kauwbewegingen bij verschillend voedsel:
• Hoe harder en vezelarmer het voedsel is, hoe meer verticale kauwbewegingen er worden
gemaakt
• Bij verticale kauwbewegingen komen tanden van de bovenkaak niet volledig in contact
met de tanden van de onderkaak
• Hierdoor slijt het tandoppervlak niet volledig af maar gedeeltelijk
• Het tandoppervlak dat niet wordt afgesleten, groeit verder en vormt tandpunten of haken
die in de tong of wang prikken
• Hoe vezelrijker en taaier het voedsel is, hoe meer horizontale kauwbewegingen er worden
gemaakt
• Bij horizontale kauwbewegingen komen de van de bovenkaak volledig in contact met de
tanden van de onderkaak waardoor de tanden volledig afslijten
Aanbevolen voedselpiramide voor konijnen in functie van correcte slijtage tanden
en algemene gezondheid
1. Kleine hoeveelheid korrels (of geen)
2. Kleine hoeveelheid fruit en
wortelgroenten (knollen, wortels, broccoli,
witloof)
3. Grote variatie groene bladeren,
bladgroenten (sla) en kruiden
4. Altijd hooi en gras beschikbaar
Twijgen en takken van wilgen en fruitbomen
4
