Chloë Van Hove 2de bachelor Biomedische Wetenschappen
Immunologie
Les 1:
1. Inleiding
1.1 Geschiedenis
❖ Belangrijke hoogtepunten (slide voor volledig overzicht)
- Pokkenvirus: Runderen → pokken → boerenmeisjes beschermd tegen pokkenvirus
- Gebruik pokkenvirus van runderen om pokken bij mensen te bestrijden
- Pokkenvirus volledig uitgeroeid door vaccinatie
- Pasteur: Vaccinatie met afgezwakte Bacillus anthracis bij schapen voorkomt ziekte
na injectie van de virulent bacillen ⇒ # patiënten met mazelen, polio en rubella werd
gereduceerd met meer dan 99%
- Antistoffen geven ons bescherming tegen micro-organismen
- Antistoffen zuiveren → unieke antistoffen
- Monoclonale antistoffen aanmaken en produceren op grote schaal
❖ Voorbeelden van de 4 klassen pathogenen
❖ Structuur SARS COV 2
- Simpel organisme
- Vaccins gericht tegen S proteïne
- Binnenin: Sequentie die codeert voor eiwitten
van het virus → RNA
❖ Effecten op andere infectieziekten van de luchtwegen
- Nagenoeg geen griep en RSV door COVID19
- Piek dit jaar = COVID19 piek
,Chloë Van Hove 2de bachelor Biomedische Wetenschappen
❖ Meldingen van Mazelen/jaar in Nederland
- Nog altijd niet de wereld uit
- Bible Belt: Weerstand tegen vaccinaties
= streek met veel streng-christelijke kerken
- Vaccin heel vroeg gegeven → gedeeltelijk uitgewerkt
- Bescherming door 1 dosis kan al vrij groot zijn
1.2 Algemene begrippen
Aangeboren immuniteit Verworven immuniteit
"Innate immunity" "Adaptive immunity"
Niet specifieke immuniteit bij vertebraten en Specifieke immuniteit, enkel bij vertebraten
invertebraten
Snelle eerstelijnsverdediging Traag bij eerste contact, maat snel bij
volgende contact(en)
❖ Barrières als onderdeel voor aangeboren immuniteit
- Contact met micro organismen: Via de huid, luchtwegen,...
- Huid = fysieke barrière
- Opperhuid = dode cellen ⇒ bacterie of virus kan niet goed binnendringen
- Commensalen = goedaardige bacteriën → pathogene bacteriën overgroeien
- Defensinen = hele kleine eiwitten → maken poriën in het celmembraan van
bacteriën
- Komen ook voor in planten
- Wonde met ajuinsap insmeren ⇒ minder kans op bacteriële infectie
- Luchtwegen
- Defensines aangemaakt door epitheelcellen (met trilhaartjes)
- Dmv mucus → micro-organismen uitscheiden
- Maag → heel zuur milieu → bacteriën sterven af door de zure pH
- Ooginfecties komen weinig voor ⇒ in het traanvocht zit lysozyme → bacterie wand
van gram+ bacteriën wordt afgebroken ⇒ goede bescherming tegen
micro-organismen
,Chloë Van Hove 2de bachelor Biomedische Wetenschappen
❖ Primaire Ciliaire Dyskinesie (PCD)
- Belang van trilhaartjes voor klaring van bacteriën
- Combinaties van eiwitten die de structuur van het trilhaartje bepalen
- Mutaties in dyneïne eiwitten DNAI1, DNAH5, DNAH11→ geen efficiënte trilhaartjes
Symptomen:
- Terugkerende longinfecties, sinusitis en otitis
- Situs inversus (verstoring links/rechts configuratie in het lichaam)
- Mannelijke onvruchtbaarheid
- Afwijkingen thv hart (zeldzaam)
- Afwijking thv hersenen en nieren (zeldzaam)
❖ Werking van lysozyme op de celwand van S. aureus
- Lysozyme knipt tussen 2 suikerverbindingen → bacteriewand valt uit elkaar
⇒ bacterie gaat afsterven en niet de kans krijgen om pathogeen te worden
❖ Aangeboren en verworven immuniteit
Aangeboren immuniteit Verworven immuniteit
Cellen: B lymfocyten:
- Fagocyterende cellen - Uit Beenmerg: B-cellen
(anti-bacterieel) → Humorale respons
- Monocyten en
macrofagen T lymfocyten:
- Neutrofiele granulocyten - Uit Thymus: T-cellen
- Natural Killer (NK) cellen → Cel gebonden respons
(anti-viraal)
Proteïnen: Antistoffen of antilichamen (Ab)
- Lysozyme (anti-bacterieel)
- Defensines (anti-bacterieel) Specifieke receptoren op T-cellen (TCR)
- Complement (anti-bacterieel)
- Acute fase eiwitten Cytokinen/chemokinen
→ o.a. CRP = hormonen immuunsysteem
- Psoriasis op huid → interactie tussen cellen van het
→ doodt E. Coli immuunsysteem en andere cellen in
- Cytokinen /chemokinen ons lichaam
- Pattern recognitions receptors → interactie tussen cellen van het
→ Toll-like receptors (TLR) immuunsysteem
EXTRA:
- Vb. Epitheelcel in longen geïnfecteerd met coronavirus → NK cel gaat de cel
herkennen → epitheelcel aanvallen → NK cel doodt de cel die geïnfecteerd is
⇒ vermijdt dat het virus zich verder kan verspreiden
- Verworven immuniteit mag nooit tegen eigen lichaam werken ⇒ auto-immuniteit
, Chloë Van Hove 2de bachelor Biomedische Wetenschappen
Aangeboren immuniteit Verworven immuniteit
Werkt direct (minuten) Zwak bij een 1e contact, werkt pas na
enkele dagen (5-6)
Geen geheugen: respons is gelijk bij 2de Geheugen: Sterker bij 2de contact en werkt
contact ook sneller bij nieuwe contacten
Weinig specifiek: uitz. PRRs Zeer specifieke reactie
Verschil tussen eigen en niet-eigen
Stimuleert de verworven immuniteit via Versterkt de aangeboren immuniteit via
cytokinen cytokinen
❖ De efficiënte immuunrespons vereist herkenning
- Herkenning van het feit dat het een pathogeen is
- Moleculen gecodeerd in het DNA en voorkomend op vele cellen met beperkte
specificiteit (“pattern recognition receptors”, PRRs)
- Deze binden aan met pathogenen geassocieerde moleculaire patronen
(PAMPs) → moleculen die gevonden worden op verschillende typen
pathogenen (bv. peptidoglycanen)
- Random gegenereerd met hoge specificiteit (B en T celreceptoren)
- Deze binden aan specifieke antigenen (in tegenstelling tot moleculen die
voorkomen op vele pathogenen)
- Random DNA reorganisaties in B en T cellen
- Vele van deze cellen zijn niet leefbaar en worden uitgeschakeld gedurende
hun ontwikkeling
- Vele van deze receptoren/cellen ontstaan door random reorganisatie van
genen + kunnen “eigen” moleculen herkennen. Deze worden uitgeschakeld
door tolerantie zodat T en B cellen die “eigen” molecule herkennen niet gaan
circuleren in de bloedbaan (sterven door apoptose)
❖ Cellen
- Originele stamcellen → in het beenmerg differentiëren → subpopulaties
- B-lymfocyten maken antistoffen → delen → dochtercellen met dezelfde antistoffen
- B-lymfocyt uit beenmerg → weinig cellen → weinig antistoffen ⇒ B-lymfocyten
moeten delen tot miljoenen B-lymfocyten ⇒ voldoende antistoffen
Immunologie
Les 1:
1. Inleiding
1.1 Geschiedenis
❖ Belangrijke hoogtepunten (slide voor volledig overzicht)
- Pokkenvirus: Runderen → pokken → boerenmeisjes beschermd tegen pokkenvirus
- Gebruik pokkenvirus van runderen om pokken bij mensen te bestrijden
- Pokkenvirus volledig uitgeroeid door vaccinatie
- Pasteur: Vaccinatie met afgezwakte Bacillus anthracis bij schapen voorkomt ziekte
na injectie van de virulent bacillen ⇒ # patiënten met mazelen, polio en rubella werd
gereduceerd met meer dan 99%
- Antistoffen geven ons bescherming tegen micro-organismen
- Antistoffen zuiveren → unieke antistoffen
- Monoclonale antistoffen aanmaken en produceren op grote schaal
❖ Voorbeelden van de 4 klassen pathogenen
❖ Structuur SARS COV 2
- Simpel organisme
- Vaccins gericht tegen S proteïne
- Binnenin: Sequentie die codeert voor eiwitten
van het virus → RNA
❖ Effecten op andere infectieziekten van de luchtwegen
- Nagenoeg geen griep en RSV door COVID19
- Piek dit jaar = COVID19 piek
,Chloë Van Hove 2de bachelor Biomedische Wetenschappen
❖ Meldingen van Mazelen/jaar in Nederland
- Nog altijd niet de wereld uit
- Bible Belt: Weerstand tegen vaccinaties
= streek met veel streng-christelijke kerken
- Vaccin heel vroeg gegeven → gedeeltelijk uitgewerkt
- Bescherming door 1 dosis kan al vrij groot zijn
1.2 Algemene begrippen
Aangeboren immuniteit Verworven immuniteit
"Innate immunity" "Adaptive immunity"
Niet specifieke immuniteit bij vertebraten en Specifieke immuniteit, enkel bij vertebraten
invertebraten
Snelle eerstelijnsverdediging Traag bij eerste contact, maat snel bij
volgende contact(en)
❖ Barrières als onderdeel voor aangeboren immuniteit
- Contact met micro organismen: Via de huid, luchtwegen,...
- Huid = fysieke barrière
- Opperhuid = dode cellen ⇒ bacterie of virus kan niet goed binnendringen
- Commensalen = goedaardige bacteriën → pathogene bacteriën overgroeien
- Defensinen = hele kleine eiwitten → maken poriën in het celmembraan van
bacteriën
- Komen ook voor in planten
- Wonde met ajuinsap insmeren ⇒ minder kans op bacteriële infectie
- Luchtwegen
- Defensines aangemaakt door epitheelcellen (met trilhaartjes)
- Dmv mucus → micro-organismen uitscheiden
- Maag → heel zuur milieu → bacteriën sterven af door de zure pH
- Ooginfecties komen weinig voor ⇒ in het traanvocht zit lysozyme → bacterie wand
van gram+ bacteriën wordt afgebroken ⇒ goede bescherming tegen
micro-organismen
,Chloë Van Hove 2de bachelor Biomedische Wetenschappen
❖ Primaire Ciliaire Dyskinesie (PCD)
- Belang van trilhaartjes voor klaring van bacteriën
- Combinaties van eiwitten die de structuur van het trilhaartje bepalen
- Mutaties in dyneïne eiwitten DNAI1, DNAH5, DNAH11→ geen efficiënte trilhaartjes
Symptomen:
- Terugkerende longinfecties, sinusitis en otitis
- Situs inversus (verstoring links/rechts configuratie in het lichaam)
- Mannelijke onvruchtbaarheid
- Afwijkingen thv hart (zeldzaam)
- Afwijking thv hersenen en nieren (zeldzaam)
❖ Werking van lysozyme op de celwand van S. aureus
- Lysozyme knipt tussen 2 suikerverbindingen → bacteriewand valt uit elkaar
⇒ bacterie gaat afsterven en niet de kans krijgen om pathogeen te worden
❖ Aangeboren en verworven immuniteit
Aangeboren immuniteit Verworven immuniteit
Cellen: B lymfocyten:
- Fagocyterende cellen - Uit Beenmerg: B-cellen
(anti-bacterieel) → Humorale respons
- Monocyten en
macrofagen T lymfocyten:
- Neutrofiele granulocyten - Uit Thymus: T-cellen
- Natural Killer (NK) cellen → Cel gebonden respons
(anti-viraal)
Proteïnen: Antistoffen of antilichamen (Ab)
- Lysozyme (anti-bacterieel)
- Defensines (anti-bacterieel) Specifieke receptoren op T-cellen (TCR)
- Complement (anti-bacterieel)
- Acute fase eiwitten Cytokinen/chemokinen
→ o.a. CRP = hormonen immuunsysteem
- Psoriasis op huid → interactie tussen cellen van het
→ doodt E. Coli immuunsysteem en andere cellen in
- Cytokinen /chemokinen ons lichaam
- Pattern recognitions receptors → interactie tussen cellen van het
→ Toll-like receptors (TLR) immuunsysteem
EXTRA:
- Vb. Epitheelcel in longen geïnfecteerd met coronavirus → NK cel gaat de cel
herkennen → epitheelcel aanvallen → NK cel doodt de cel die geïnfecteerd is
⇒ vermijdt dat het virus zich verder kan verspreiden
- Verworven immuniteit mag nooit tegen eigen lichaam werken ⇒ auto-immuniteit
, Chloë Van Hove 2de bachelor Biomedische Wetenschappen
Aangeboren immuniteit Verworven immuniteit
Werkt direct (minuten) Zwak bij een 1e contact, werkt pas na
enkele dagen (5-6)
Geen geheugen: respons is gelijk bij 2de Geheugen: Sterker bij 2de contact en werkt
contact ook sneller bij nieuwe contacten
Weinig specifiek: uitz. PRRs Zeer specifieke reactie
Verschil tussen eigen en niet-eigen
Stimuleert de verworven immuniteit via Versterkt de aangeboren immuniteit via
cytokinen cytokinen
❖ De efficiënte immuunrespons vereist herkenning
- Herkenning van het feit dat het een pathogeen is
- Moleculen gecodeerd in het DNA en voorkomend op vele cellen met beperkte
specificiteit (“pattern recognition receptors”, PRRs)
- Deze binden aan met pathogenen geassocieerde moleculaire patronen
(PAMPs) → moleculen die gevonden worden op verschillende typen
pathogenen (bv. peptidoglycanen)
- Random gegenereerd met hoge specificiteit (B en T celreceptoren)
- Deze binden aan specifieke antigenen (in tegenstelling tot moleculen die
voorkomen op vele pathogenen)
- Random DNA reorganisaties in B en T cellen
- Vele van deze cellen zijn niet leefbaar en worden uitgeschakeld gedurende
hun ontwikkeling
- Vele van deze receptoren/cellen ontstaan door random reorganisatie van
genen + kunnen “eigen” moleculen herkennen. Deze worden uitgeschakeld
door tolerantie zodat T en B cellen die “eigen” molecule herkennen niet gaan
circuleren in de bloedbaan (sterven door apoptose)
❖ Cellen
- Originele stamcellen → in het beenmerg differentiëren → subpopulaties
- B-lymfocyten maken antistoffen → delen → dochtercellen met dezelfde antistoffen
- B-lymfocyt uit beenmerg → weinig cellen → weinig antistoffen ⇒ B-lymfocyten
moeten delen tot miljoenen B-lymfocyten ⇒ voldoende antistoffen
