Module 4: Symbolisch interactionisme
Symbolisch interactionisme (p. 243-255) => (boek toegevoegd maar niet totale instituties,
hebben we niet besproken in de les dus ik weet niet of we dit moeten toevoegen)
Het interactionisme is een stroming binnen de sociologie die uitermate geschikt is voor het in
kaart brengen van processen vanuit het actorperspectief. Actorperspectief: Heeft belangrijke
veranderingen op de manier dat sociologen denken.
- Kritiek: Ze kijken te weinig naar de structuur van de samenleving en hoe die ons handelen
bepaalt. Bij hun staat social handelen en de betekenis die mensen er aan geven centraal.
1. Uitgangspunt
Ontwikkeld door psychologen en niet sociologen.
Reactie tegen basisschema uit het behaviourisme => Één van de paradigma’s uit de psychologie
- Stimulus => respons
- Actie => Reactie
Voorbeeld hond van Pavlov: Pavlov probeerde honden bepaald gedrag aan te leren door als
ze een bepaalde handeling deden, liet hij een belletje rinkelen en dan gaf hij automatisch iets
om te eten als beloning. Na een tijdje deed hij die beloning weg maar lokte het belletje nog
steeds het gewenste gedrag van de hond uit, hond begon te kwijlen.
Kritiek: té deterministisch
Mensen zitten anders in elkaar dan dieren. Ze zeggen dat er een fase tussen zit.
- Actie => Betekenisgeving => Reactie: mensen gaan een betekenis geven aan een actie en
naargelang die betekenisgeving gaan ze hun gedrag aanpassen. Het gedrag van de mens
wordt dus meer bepaald door de betekenisgeving.
- https://www.youtube.com/watch?v=q0BBgVCAxg0 (= fragment 1): Een experiment van
studenten aan de New York university. Het experiment met de mensen die zogezegd een
touwtje spannen over het voetpad. Mensen reageren anders en dit heeft te maken met de
betekenisgeving die ze eraan geven. Bepaalde mensen zeggen van ‘wat zitten die 2 hier op
de stoep te doen, we lopen gewoon door’. Als er veel mensen zijn die doorsteken dan gaan
andere mensen die er kort op volgen ook gewoon doorlopen… en dan hebben we mensen
die over het koord stappen en mensen die omlopen en we hebben ook mensen die even
uitproberen of er een koord is. op dezelfde situatie reageren mensen dus anders
We zitten aan de onderkant van het schema, agency, mensen denken en daaraan gaan ze handelen.
2. Drie belangrijke voorlopers/bouwstenen
Ze worden als voorlopers aanzien omdat ze bepaalde ideeën hebben aangedragen die de symbolisch
interactionisten verder hebben uitgewerkt in een theorie.
2.1 Weber
ociaal handelen + typologie van het sociaal handelen: 1 en dezelfde handeling, heel veel
verschillende motieven kunnen aan de grond liggen. Hij zegt dat je moet achterhalen waarom
dat mensen een bepaalde handeling stellen, je moet weten wat de achterliggende motivatie is.
‘Verstehende’ (begrijpende) methode => kwalitatieve methodes: Je moet met mensen praten.
Zo kan die achterliggende motivatie achterhalen. Eigenlijk is dit de erfenis van Weber aan de
symbolische interactionisme.
2.2 W.I. Thomas
Het thomas theorema:
“If men define situations as real, there are real in their consequences.”
“Als mensen iets voor waar aannemen, dan gaan ze daar op handelen.”: vb. filmpje van de
onzichtbare koord.
1
, 2.3 Charles Horton Cooley
Looking glass self: Het beeld van onszelf ontstaat op basis van reacties die andere geven op ons
of door in interactie te gaan met anderen. Welke reactie die we zelf meenemen bepaald eigenlijk
hoe we naar onszelf kijken. Dit voedt ons zelfbeeld.
3. Grondlegger: George Herbert Mead
(Was geen socioloog, was filosoof maar zijn werk situeren we binnen de sociale psychologie en
ontwikkelinspsychologie.)
Mind, Self and Society (1934): Hij heeft het boek zelf niet geschreven, wel enkele
wetenschappelijke artikels, het boek is geschreven door zijn studenten na zijn dood.
Centrale gedachtegang: Het denken, het bewustzijn (mind) en het zelfbewustzijn (self) van
mensen voortkomen uit de interacties tussen mensen die op hun beurt bijdragen tot de
constructie van de sociale werkelijkheid (society) en diezelfde society beïnvloedt op haar beurt
het bewustzijn en het zelfbewustzijn.
- Mind = bewustzijn
o Bewust zijn van je omgeving enz. Mensen reageren niet zo automatisch als Skinner
denkt.
- Self = zelfbewustzijn.
o Is het resultaat van interactie met anderen (idee van Cooley)
o Mensen zoeken betekenis in handelen van anderen
- Society = resultaat van sociale interactie en de betekenissen die voort vloeien uit die sociale
interacties. Hier zit het actor perspectief heel sterk in zijn theorie.
Hij wilde het tegengewicht bieden tegen de Darwinistische en de individualistische theorieën
over mens en maatschappij. Volgens de evolutieleer zijn er geen belangrijke verschillen tussen
mens en dier. In de individualistische theorieën wordt de sociale werkelijkheid herleid tot de
eigenschappen van de individuen die de samenleving vormen.
Dieren reageren direct op elkaars handelingen. Mensen reageren niet op het directe handelen,
maar richten zich op de betekenis/interpretatie die zij erachter vermoeden. Die gebaren die
mensen stellen en hun interacties worden gekenmerkt door symbolen. Een symbool betekent
letterlijk iets dat voor iets anders staat. Gedrag van mensen geeft geen aanleiding tot reactie
maar wel de betekenis die eraan wordt gegeven vandaar = symbolisch interactionisme.
- Taal is essentieel is de ontwikkeling van het denken. De mens (actor) kan hierdoor met
zichzelf praten, een eigenschap die de dieren volgens Mead niet bezitten. Het menselijk
denken (mind) is sociaal van oorsprong. De mind is niet de oorzaak van interactie maar het
gevolg ervan.
- Mensen onderscheiden zich verder ook van dieren doordat zij zichzelf tot voorwerp van
denken kunnen nemen. Op die manier krijgen we zelfbewustzijn en zelfreflectie een
betekenis. In de theorie van ontwikkeling van Mead neemt het begrip self een centrale plaats
in.
- Mead zocht ook naar een verklaring voor de ontwikkeling van het self. Hij plaatste deze bij
interactieprocessen. Het symbool neemt hier een belangrijke plaats in. Een ander aspect dat
een centrale rol speelt is role-taking.
2
Symbolisch interactionisme (p. 243-255) => (boek toegevoegd maar niet totale instituties,
hebben we niet besproken in de les dus ik weet niet of we dit moeten toevoegen)
Het interactionisme is een stroming binnen de sociologie die uitermate geschikt is voor het in
kaart brengen van processen vanuit het actorperspectief. Actorperspectief: Heeft belangrijke
veranderingen op de manier dat sociologen denken.
- Kritiek: Ze kijken te weinig naar de structuur van de samenleving en hoe die ons handelen
bepaalt. Bij hun staat social handelen en de betekenis die mensen er aan geven centraal.
1. Uitgangspunt
Ontwikkeld door psychologen en niet sociologen.
Reactie tegen basisschema uit het behaviourisme => Één van de paradigma’s uit de psychologie
- Stimulus => respons
- Actie => Reactie
Voorbeeld hond van Pavlov: Pavlov probeerde honden bepaald gedrag aan te leren door als
ze een bepaalde handeling deden, liet hij een belletje rinkelen en dan gaf hij automatisch iets
om te eten als beloning. Na een tijdje deed hij die beloning weg maar lokte het belletje nog
steeds het gewenste gedrag van de hond uit, hond begon te kwijlen.
Kritiek: té deterministisch
Mensen zitten anders in elkaar dan dieren. Ze zeggen dat er een fase tussen zit.
- Actie => Betekenisgeving => Reactie: mensen gaan een betekenis geven aan een actie en
naargelang die betekenisgeving gaan ze hun gedrag aanpassen. Het gedrag van de mens
wordt dus meer bepaald door de betekenisgeving.
- https://www.youtube.com/watch?v=q0BBgVCAxg0 (= fragment 1): Een experiment van
studenten aan de New York university. Het experiment met de mensen die zogezegd een
touwtje spannen over het voetpad. Mensen reageren anders en dit heeft te maken met de
betekenisgeving die ze eraan geven. Bepaalde mensen zeggen van ‘wat zitten die 2 hier op
de stoep te doen, we lopen gewoon door’. Als er veel mensen zijn die doorsteken dan gaan
andere mensen die er kort op volgen ook gewoon doorlopen… en dan hebben we mensen
die over het koord stappen en mensen die omlopen en we hebben ook mensen die even
uitproberen of er een koord is. op dezelfde situatie reageren mensen dus anders
We zitten aan de onderkant van het schema, agency, mensen denken en daaraan gaan ze handelen.
2. Drie belangrijke voorlopers/bouwstenen
Ze worden als voorlopers aanzien omdat ze bepaalde ideeën hebben aangedragen die de symbolisch
interactionisten verder hebben uitgewerkt in een theorie.
2.1 Weber
ociaal handelen + typologie van het sociaal handelen: 1 en dezelfde handeling, heel veel
verschillende motieven kunnen aan de grond liggen. Hij zegt dat je moet achterhalen waarom
dat mensen een bepaalde handeling stellen, je moet weten wat de achterliggende motivatie is.
‘Verstehende’ (begrijpende) methode => kwalitatieve methodes: Je moet met mensen praten.
Zo kan die achterliggende motivatie achterhalen. Eigenlijk is dit de erfenis van Weber aan de
symbolische interactionisme.
2.2 W.I. Thomas
Het thomas theorema:
“If men define situations as real, there are real in their consequences.”
“Als mensen iets voor waar aannemen, dan gaan ze daar op handelen.”: vb. filmpje van de
onzichtbare koord.
1
, 2.3 Charles Horton Cooley
Looking glass self: Het beeld van onszelf ontstaat op basis van reacties die andere geven op ons
of door in interactie te gaan met anderen. Welke reactie die we zelf meenemen bepaald eigenlijk
hoe we naar onszelf kijken. Dit voedt ons zelfbeeld.
3. Grondlegger: George Herbert Mead
(Was geen socioloog, was filosoof maar zijn werk situeren we binnen de sociale psychologie en
ontwikkelinspsychologie.)
Mind, Self and Society (1934): Hij heeft het boek zelf niet geschreven, wel enkele
wetenschappelijke artikels, het boek is geschreven door zijn studenten na zijn dood.
Centrale gedachtegang: Het denken, het bewustzijn (mind) en het zelfbewustzijn (self) van
mensen voortkomen uit de interacties tussen mensen die op hun beurt bijdragen tot de
constructie van de sociale werkelijkheid (society) en diezelfde society beïnvloedt op haar beurt
het bewustzijn en het zelfbewustzijn.
- Mind = bewustzijn
o Bewust zijn van je omgeving enz. Mensen reageren niet zo automatisch als Skinner
denkt.
- Self = zelfbewustzijn.
o Is het resultaat van interactie met anderen (idee van Cooley)
o Mensen zoeken betekenis in handelen van anderen
- Society = resultaat van sociale interactie en de betekenissen die voort vloeien uit die sociale
interacties. Hier zit het actor perspectief heel sterk in zijn theorie.
Hij wilde het tegengewicht bieden tegen de Darwinistische en de individualistische theorieën
over mens en maatschappij. Volgens de evolutieleer zijn er geen belangrijke verschillen tussen
mens en dier. In de individualistische theorieën wordt de sociale werkelijkheid herleid tot de
eigenschappen van de individuen die de samenleving vormen.
Dieren reageren direct op elkaars handelingen. Mensen reageren niet op het directe handelen,
maar richten zich op de betekenis/interpretatie die zij erachter vermoeden. Die gebaren die
mensen stellen en hun interacties worden gekenmerkt door symbolen. Een symbool betekent
letterlijk iets dat voor iets anders staat. Gedrag van mensen geeft geen aanleiding tot reactie
maar wel de betekenis die eraan wordt gegeven vandaar = symbolisch interactionisme.
- Taal is essentieel is de ontwikkeling van het denken. De mens (actor) kan hierdoor met
zichzelf praten, een eigenschap die de dieren volgens Mead niet bezitten. Het menselijk
denken (mind) is sociaal van oorsprong. De mind is niet de oorzaak van interactie maar het
gevolg ervan.
- Mensen onderscheiden zich verder ook van dieren doordat zij zichzelf tot voorwerp van
denken kunnen nemen. Op die manier krijgen we zelfbewustzijn en zelfreflectie een
betekenis. In de theorie van ontwikkeling van Mead neemt het begrip self een centrale plaats
in.
- Mead zocht ook naar een verklaring voor de ontwikkeling van het self. Hij plaatste deze bij
interactieprocessen. Het symbool neemt hier een belangrijke plaats in. Een ander aspect dat
een centrale rol speelt is role-taking.
2
