soort naam medicatie werking bijwerkingen banen
Antidepressiva
SSRI Selectieve - Fluoxetine (prozac) Blokkeren de pomp in de presynaps die - GI: braken, diarree Serotonine banen vertrekken
serotonine - Sertraline (serlain) serotonine vanuit de synaps naar de - Slaapstoornissen vanuit de raphe nucleus naar de
heropnameremmers - Paroxetine (seroxat) presynaps pompt. Bijgevolg meer - Agitatie frontale cortex, basale ganglia,
- Citalopram (cipramil) serotonine in de synaps - Seksuele dysfunctie de hypothalamus, limbisch
- Escitalopram (siprilexa) - Bloedplaatjes systeem, ruggemerg
- Fluvoxamine (floxifral) Stijging serotonine lijdt tot antidepressief inhibitie
- Sint-janskruid effect - hyponatriëmie
(hypericum)
NRI Noradrenaline Endronax (reboxetine) / - tremoren Noradrenaline banen vertrekken
reuptake inhibitoren - agitatie vanuit de locus coeruleus naar de
- bloeddrukstijging, frontale cortex, limbisch
versnelde pols systeem, het cerebellum en
- hoofdpijn, migraine ruggemerg
- urineretentie
- slapeloosheid
SNRI Serotonine- - efexor (venlafaxine) Duale werking: in lage dosis vooral - De dysfunctionele banen NA
norepinefrine - cymbalta (duloxetine) serotonerge werking, bij hoge dosis zowel en 5HT zijn verantwoordelijk
Heropnameremmers serotonerg en noradrenerg. voor de verhoogde
- Antidepressieve werking is beter en pijngevoeligheid
sterker - De dysfunctionele banen NA
en dopamine zijn
verantwoordelijk voor
vermoeidheid
NaSSA Noradrenergis/ Remergon (mitrazepine) Duale werking: werkt anti-histaminerg en verzwaren /
specifiek serotonine blokkeert aantal post-synaptische
reuptake inhibitor serotoninereceptoren die anders
aanleiding geven tot hoofdpijn, braken,
diarree…
NDRI Noradrenaline en Wellbutrin (bupoprion) Duale werking: op noradrenaline en - Verhoogde /
dopamine reuptake dopamine – geen of weinig op serotonine dopaminewerking
inhibitor - Vooral bij depressie met weinig kan psychose
1
, positieve gevoelens uitlokken
- Door het dopamine agonisme is het - Verhoogde
voorkeursindicatie bij depressie bij suïcidegedachten
mensen met afhankelijkheidsprobleem
TCA Tricyclische - Clomipramine (anafranil) Blokkeren de heropname van serotonine - Orthostatische /
artidepressiva – op serotonine en/of noradrenaline. Werkt ook hypotensie
- Nortrypyline (nortrilen) – anticholinerg en vertragen de geleiding van - Anticholinerge
op noradrenaline het hart effecten (droge
- Amitryptiline – op mond, constipatie,
beiden tachycardie)
- verzwaren
SARI Serotonine agonist Trazodone (slaapmiddel) - Trazodone: geringe serotonine
reuptake inhibitor heropname inhibitie, maar wel sterke
antihistamine activiteit en alfa 1
blokkade – maakt het een goed
slaapmiddel. Het blokt postsynaptisch
de 5HTA en C receptoren wat anxiolyse
geeft
MAO-I M(ono)A(mino) fenelzine = irreversibele MAO-inhibitor: blokkeert Kan aanleiding geven tot
O(xidase)-Inhibitoren MAO-A en B hypertensieve crisis
- MAO-A metaboliseert serotonine (kaasreactie)
(5HT), noradrenaline (NA) en dopamine door stijging tyramine
(DA)
- MAO-B metaboliseert dopamine - RIMA vertoont geen
tyramine kaasreactie omdat
tyramine kan worden
MAO-I blokkeren zowel A als B . Ze doen afgebroken door
5HT, NA en DA stijgen wat een sterk MAO-B
antidepressief affect geeft. Tyramine wordt
niet meer afgebroken, waardoor het stijgt
Agomelatine (valdoxan) Biologische klok kan verstoord zijn bij door de nevenwerkinge
depressie. Dit staat onder invloed van (leverfunctie moet
melatonine. Bij verstoring van het licht- gecontroleerd worden)
2
, donker ritme en dus een gestoorde en de niet terugbetaling
melatonineproductie kunnen depressies wordt het minder
ontstaan gebruikt
Lithium Lithium - Maniprex Product met eigen profiel: voornamelijk - Polyurie
zouten - Camcolit behandeling voor bipolariteit en manie; - Polydipsie
maar ook versterking (augmentatie) van - Tremoren
antidepressieve behandeling - schildklierontregelin
- Antipsychotica versterken het g
antidepressief effect
Dopamine
Functie Dopamine banen
- skeletspieren controleren: bij te weinig dopamine is motoriek 1. nigrostriatale banen: extrapiramidale baan vertrekkende van de substantia nigra
moeilijker wegens minder controle. Mensen zijn vertraagd, beven… (kern hersenstam) de basale ganglia (midden in hersenen)
- plezier en emoties beleven: dopamine stijgt bij blijheid en goed gevoel deze baan zorgt voor goede motoriek (controle skeletspieren): bij
– dit wordt ook onthouden verstoring van deze baan heb je:
- drive en beloning bij te weinig dopamine: vertraagde beweging
- denken, cognitie en onder controle houden van emoties bij teveel dopamine: te hoge bewegingsactiviteit
- prolactinehuishouding: dopamine zorgt dat prolactine niet teveel
wordt gestimuleerd zodat niet-zwangere vrouwen geen melkproductie 2. mesolimbische banen: vertrekt vanuit het tegmentum (in hersenstam) nucleus
krijgen en mannen geen borsten krijgen. Dopamine is een prolactine accumbens (midden hersenen). Het is een limbische baan.
inhiberende factor De nucleus accumbens is het centrum voor plezier en zorgt dat plezier
ervaren kan worden. Maar ook angst, agressie (zeker bij teveel dopamine
3. Mesocorticale baan: van tegmentum cortex (hersenschors). Deze staat voor het
denken, de interesse, plannen maken, cognitie en controle limbisch systeem.
4. Tubero-infundibulaire baan: hypothalamus hypofyse – prolactineregulatie
Pathofysiologie
Ziekte Wat? banen Genetische aanleg?
3
Antidepressiva
SSRI Selectieve - Fluoxetine (prozac) Blokkeren de pomp in de presynaps die - GI: braken, diarree Serotonine banen vertrekken
serotonine - Sertraline (serlain) serotonine vanuit de synaps naar de - Slaapstoornissen vanuit de raphe nucleus naar de
heropnameremmers - Paroxetine (seroxat) presynaps pompt. Bijgevolg meer - Agitatie frontale cortex, basale ganglia,
- Citalopram (cipramil) serotonine in de synaps - Seksuele dysfunctie de hypothalamus, limbisch
- Escitalopram (siprilexa) - Bloedplaatjes systeem, ruggemerg
- Fluvoxamine (floxifral) Stijging serotonine lijdt tot antidepressief inhibitie
- Sint-janskruid effect - hyponatriëmie
(hypericum)
NRI Noradrenaline Endronax (reboxetine) / - tremoren Noradrenaline banen vertrekken
reuptake inhibitoren - agitatie vanuit de locus coeruleus naar de
- bloeddrukstijging, frontale cortex, limbisch
versnelde pols systeem, het cerebellum en
- hoofdpijn, migraine ruggemerg
- urineretentie
- slapeloosheid
SNRI Serotonine- - efexor (venlafaxine) Duale werking: in lage dosis vooral - De dysfunctionele banen NA
norepinefrine - cymbalta (duloxetine) serotonerge werking, bij hoge dosis zowel en 5HT zijn verantwoordelijk
Heropnameremmers serotonerg en noradrenerg. voor de verhoogde
- Antidepressieve werking is beter en pijngevoeligheid
sterker - De dysfunctionele banen NA
en dopamine zijn
verantwoordelijk voor
vermoeidheid
NaSSA Noradrenergis/ Remergon (mitrazepine) Duale werking: werkt anti-histaminerg en verzwaren /
specifiek serotonine blokkeert aantal post-synaptische
reuptake inhibitor serotoninereceptoren die anders
aanleiding geven tot hoofdpijn, braken,
diarree…
NDRI Noradrenaline en Wellbutrin (bupoprion) Duale werking: op noradrenaline en - Verhoogde /
dopamine reuptake dopamine – geen of weinig op serotonine dopaminewerking
inhibitor - Vooral bij depressie met weinig kan psychose
1
, positieve gevoelens uitlokken
- Door het dopamine agonisme is het - Verhoogde
voorkeursindicatie bij depressie bij suïcidegedachten
mensen met afhankelijkheidsprobleem
TCA Tricyclische - Clomipramine (anafranil) Blokkeren de heropname van serotonine - Orthostatische /
artidepressiva – op serotonine en/of noradrenaline. Werkt ook hypotensie
- Nortrypyline (nortrilen) – anticholinerg en vertragen de geleiding van - Anticholinerge
op noradrenaline het hart effecten (droge
- Amitryptiline – op mond, constipatie,
beiden tachycardie)
- verzwaren
SARI Serotonine agonist Trazodone (slaapmiddel) - Trazodone: geringe serotonine
reuptake inhibitor heropname inhibitie, maar wel sterke
antihistamine activiteit en alfa 1
blokkade – maakt het een goed
slaapmiddel. Het blokt postsynaptisch
de 5HTA en C receptoren wat anxiolyse
geeft
MAO-I M(ono)A(mino) fenelzine = irreversibele MAO-inhibitor: blokkeert Kan aanleiding geven tot
O(xidase)-Inhibitoren MAO-A en B hypertensieve crisis
- MAO-A metaboliseert serotonine (kaasreactie)
(5HT), noradrenaline (NA) en dopamine door stijging tyramine
(DA)
- MAO-B metaboliseert dopamine - RIMA vertoont geen
tyramine kaasreactie omdat
tyramine kan worden
MAO-I blokkeren zowel A als B . Ze doen afgebroken door
5HT, NA en DA stijgen wat een sterk MAO-B
antidepressief affect geeft. Tyramine wordt
niet meer afgebroken, waardoor het stijgt
Agomelatine (valdoxan) Biologische klok kan verstoord zijn bij door de nevenwerkinge
depressie. Dit staat onder invloed van (leverfunctie moet
melatonine. Bij verstoring van het licht- gecontroleerd worden)
2
, donker ritme en dus een gestoorde en de niet terugbetaling
melatonineproductie kunnen depressies wordt het minder
ontstaan gebruikt
Lithium Lithium - Maniprex Product met eigen profiel: voornamelijk - Polyurie
zouten - Camcolit behandeling voor bipolariteit en manie; - Polydipsie
maar ook versterking (augmentatie) van - Tremoren
antidepressieve behandeling - schildklierontregelin
- Antipsychotica versterken het g
antidepressief effect
Dopamine
Functie Dopamine banen
- skeletspieren controleren: bij te weinig dopamine is motoriek 1. nigrostriatale banen: extrapiramidale baan vertrekkende van de substantia nigra
moeilijker wegens minder controle. Mensen zijn vertraagd, beven… (kern hersenstam) de basale ganglia (midden in hersenen)
- plezier en emoties beleven: dopamine stijgt bij blijheid en goed gevoel deze baan zorgt voor goede motoriek (controle skeletspieren): bij
– dit wordt ook onthouden verstoring van deze baan heb je:
- drive en beloning bij te weinig dopamine: vertraagde beweging
- denken, cognitie en onder controle houden van emoties bij teveel dopamine: te hoge bewegingsactiviteit
- prolactinehuishouding: dopamine zorgt dat prolactine niet teveel
wordt gestimuleerd zodat niet-zwangere vrouwen geen melkproductie 2. mesolimbische banen: vertrekt vanuit het tegmentum (in hersenstam) nucleus
krijgen en mannen geen borsten krijgen. Dopamine is een prolactine accumbens (midden hersenen). Het is een limbische baan.
inhiberende factor De nucleus accumbens is het centrum voor plezier en zorgt dat plezier
ervaren kan worden. Maar ook angst, agressie (zeker bij teveel dopamine
3. Mesocorticale baan: van tegmentum cortex (hersenschors). Deze staat voor het
denken, de interesse, plannen maken, cognitie en controle limbisch systeem.
4. Tubero-infundibulaire baan: hypothalamus hypofyse – prolactineregulatie
Pathofysiologie
Ziekte Wat? banen Genetische aanleg?
3
