Biologie samenvatting VWO 6
Thema 1: Voeding
§1 + 2
Heterotrofe organismen moeten voedingsstoffen uit voedsel opnemen om hun assimilatie- en
dissimilatieprocessen in stand te houden.
Voedingsstoffen:
o Koolhydraten brandstof Eiwit = bouwstof
o Eiwitten
o Vetten reservestof Enzym = gereedschap
o Vitaminen beschermende stof
o Mineralen beschermende stof
Wel/geen voedingsstof, maar wel een functie:
o Vezels beschermende stof
o Water beschermende stof
In voedingsmiddelen zitten dus voedingsstoffen, voedingsstoffen kunnen verschillende
functies hebben:
Bouwstof = wordt gebruikt bij de vorming van cellen en weefsels.
Brandstof = kunnen energie leveren.
Eiwitten (proteïnen)
Eiwitten zijn polymeren van aminozuurmoleculen, tijdens het verteren Eiwitten:
worden eiwitten weer opgesplitst in aminozuren en in organen tijdens Bouwstof
eiwitsynthese weer opgebouwd tot eiwitten. De lever kan 12 van de 20 Reguleren
aminozuren zelf maken door transaminering, er wordt een aminogroep processen
verplaatst bij een al bestaand aminozuur. De overige 8 zijn essentiële Transport van
aminozuren. Aminozuren die niet worden gebruikt worden gedissimileerd stoffen
tot ureum dat met de urine wordt uitgescheden. Verder ontstaan stoffen die Cel communicatie
uitmaken van de glycolyse en zo energie leveren. Dit gebeurt bij een Chemische
overschot aan aminozuur en een tekort aan glucose. reacties
Koolhydraten
Koolhydraten worden ingedeeld in monosachariden,
disachariden en polysachariden. Koolhydraten zijn belangrijke
brandstoffen in je lichaam, ze leveren heel veel energie. Als je te
veel koolhydraten eet worden deze opgeslagen als glycogeen in
, je spieren, of als vet onder je huid en rond je organen. Ook kunnen koolhydraten een rol
spelen als bouwstoffen: bijvoorbeeld in DNA en RNA komen beide monosachariden voor.
Voedingsvezels zijn voedingsstoffen die je lichaam niet kan verteren, dit zijn voornamelijk
koolhydraten. Wel bevorderen ze de stoelgang en geven ze een verzadigd gevoel.
Vetten (lipiden)
Veel vetten zijn opgebouwd uit een glycerolmolecuul en drie vetzuren triglyceriden.
Verzadigde vetzuren hebben het maximale aantal waterstofatomen
en een rechte keten.
Onverzadigde vetzuren bevatten niet het maximale aantal
waterstofatomen en hebben hierdoor een dubbele binding, om deze
reden is de keten scheef. Enkelvoudig onverzadigde vetzuren
hebben een dubbele binding. Meervoudig onverzadigde vetzuren
hebben twee of meer dubbele bindingen (oliën).
Cholesterol is een vet dat voorkomt in celmembranen en in bloedplasma en wordt gemaakt
door de lever. Bij de aanwezigheid van verzadigde vetzuren zet cholesterol zich af tegen de
bloedvatwanden waardoor ze nauwer worden. Dit kan leiden tot hart- en vaatziektes. De
aanwezigheid van onverzadigde vetzuren is de afzetting minder en kan zelfs afnemen.
Je lichaam kan glycerol en sommige vetzuren zelf vormen, alleen sommige onverzadigde
vetzuren zijn essentiële vetzuren. Vet dient vooral als brandstof, maar kan ook als bouwstof
bijvoorbeeld voor membranen dienen.
Water Water:
Je lichaam bestaat voor 60% uit water. We krijgen water binnen
Bouwstof
door eten en drinken, ook ontstaat er water bij
Oplosmiddel
dissimilatieprocessen. Je lichaam verliest water door verdamping,
Transportmiddel
uitgeademde lucht, ontlasting en urine.
Regeling van
lichaamstemperatuur
Mineralen (zouten)
Je lichaam heeft kleine hoeveelheden ionen van mineralen nodig voor processen in je
lichaam. Deze ionen zijn nodig als bouwstoffen, we hebben bijvoorbeeld de elementen Na+,
Ca2+ en K+ nodig. Spoorelementen zijn elementen waar maar een zeer geringe hoeveelheid
van nodig is voor bijvoorbeeld bestanddelen van enzymen en hormonen (Jood, Fluor etc.).
Vitaminen
Je lichaam heeft vitaminen onder andere nodig voor co-enzym in veel stofwisselingsreacties,
vitaminen kunnen niet of onvoldoende gemaakt worden in het lichaam en zijn dus essentieel.
Enzymen en co-enzymen worden gebruikt in stofwisselingsreacties, daarom is er niet veel
van nodig, toch kun je gebrekziektes krijgen bij een tekort. Veel vitaminen neem je op als
provitaminen, dit zijn stoffen waar je lichaam vitaminen uit maakt.
Vitamine A Oplosbaar in vet (kan opslaan). Kan grote voorraad worden aangelegd in de
lever.
Vitamine B verzameling van verschillende vitamines; vitamine-B-complex, worden met
cijfers aangegeven. Oplosbaar in water (kan niet opslaan).
Vitamine C Oplosbaar in water (kan niet opslaan).
Vitamine D Oplosbaar in vet (kan opslaan).
Thema 1: Voeding
§1 + 2
Heterotrofe organismen moeten voedingsstoffen uit voedsel opnemen om hun assimilatie- en
dissimilatieprocessen in stand te houden.
Voedingsstoffen:
o Koolhydraten brandstof Eiwit = bouwstof
o Eiwitten
o Vetten reservestof Enzym = gereedschap
o Vitaminen beschermende stof
o Mineralen beschermende stof
Wel/geen voedingsstof, maar wel een functie:
o Vezels beschermende stof
o Water beschermende stof
In voedingsmiddelen zitten dus voedingsstoffen, voedingsstoffen kunnen verschillende
functies hebben:
Bouwstof = wordt gebruikt bij de vorming van cellen en weefsels.
Brandstof = kunnen energie leveren.
Eiwitten (proteïnen)
Eiwitten zijn polymeren van aminozuurmoleculen, tijdens het verteren Eiwitten:
worden eiwitten weer opgesplitst in aminozuren en in organen tijdens Bouwstof
eiwitsynthese weer opgebouwd tot eiwitten. De lever kan 12 van de 20 Reguleren
aminozuren zelf maken door transaminering, er wordt een aminogroep processen
verplaatst bij een al bestaand aminozuur. De overige 8 zijn essentiële Transport van
aminozuren. Aminozuren die niet worden gebruikt worden gedissimileerd stoffen
tot ureum dat met de urine wordt uitgescheden. Verder ontstaan stoffen die Cel communicatie
uitmaken van de glycolyse en zo energie leveren. Dit gebeurt bij een Chemische
overschot aan aminozuur en een tekort aan glucose. reacties
Koolhydraten
Koolhydraten worden ingedeeld in monosachariden,
disachariden en polysachariden. Koolhydraten zijn belangrijke
brandstoffen in je lichaam, ze leveren heel veel energie. Als je te
veel koolhydraten eet worden deze opgeslagen als glycogeen in
, je spieren, of als vet onder je huid en rond je organen. Ook kunnen koolhydraten een rol
spelen als bouwstoffen: bijvoorbeeld in DNA en RNA komen beide monosachariden voor.
Voedingsvezels zijn voedingsstoffen die je lichaam niet kan verteren, dit zijn voornamelijk
koolhydraten. Wel bevorderen ze de stoelgang en geven ze een verzadigd gevoel.
Vetten (lipiden)
Veel vetten zijn opgebouwd uit een glycerolmolecuul en drie vetzuren triglyceriden.
Verzadigde vetzuren hebben het maximale aantal waterstofatomen
en een rechte keten.
Onverzadigde vetzuren bevatten niet het maximale aantal
waterstofatomen en hebben hierdoor een dubbele binding, om deze
reden is de keten scheef. Enkelvoudig onverzadigde vetzuren
hebben een dubbele binding. Meervoudig onverzadigde vetzuren
hebben twee of meer dubbele bindingen (oliën).
Cholesterol is een vet dat voorkomt in celmembranen en in bloedplasma en wordt gemaakt
door de lever. Bij de aanwezigheid van verzadigde vetzuren zet cholesterol zich af tegen de
bloedvatwanden waardoor ze nauwer worden. Dit kan leiden tot hart- en vaatziektes. De
aanwezigheid van onverzadigde vetzuren is de afzetting minder en kan zelfs afnemen.
Je lichaam kan glycerol en sommige vetzuren zelf vormen, alleen sommige onverzadigde
vetzuren zijn essentiële vetzuren. Vet dient vooral als brandstof, maar kan ook als bouwstof
bijvoorbeeld voor membranen dienen.
Water Water:
Je lichaam bestaat voor 60% uit water. We krijgen water binnen
Bouwstof
door eten en drinken, ook ontstaat er water bij
Oplosmiddel
dissimilatieprocessen. Je lichaam verliest water door verdamping,
Transportmiddel
uitgeademde lucht, ontlasting en urine.
Regeling van
lichaamstemperatuur
Mineralen (zouten)
Je lichaam heeft kleine hoeveelheden ionen van mineralen nodig voor processen in je
lichaam. Deze ionen zijn nodig als bouwstoffen, we hebben bijvoorbeeld de elementen Na+,
Ca2+ en K+ nodig. Spoorelementen zijn elementen waar maar een zeer geringe hoeveelheid
van nodig is voor bijvoorbeeld bestanddelen van enzymen en hormonen (Jood, Fluor etc.).
Vitaminen
Je lichaam heeft vitaminen onder andere nodig voor co-enzym in veel stofwisselingsreacties,
vitaminen kunnen niet of onvoldoende gemaakt worden in het lichaam en zijn dus essentieel.
Enzymen en co-enzymen worden gebruikt in stofwisselingsreacties, daarom is er niet veel
van nodig, toch kun je gebrekziektes krijgen bij een tekort. Veel vitaminen neem je op als
provitaminen, dit zijn stoffen waar je lichaam vitaminen uit maakt.
Vitamine A Oplosbaar in vet (kan opslaan). Kan grote voorraad worden aangelegd in de
lever.
Vitamine B verzameling van verschillende vitamines; vitamine-B-complex, worden met
cijfers aangegeven. Oplosbaar in water (kan niet opslaan).
Vitamine C Oplosbaar in water (kan niet opslaan).
Vitamine D Oplosbaar in vet (kan opslaan).
