Verlenen van zorg op maat: moeder en kind: toegepaste verloskunde
Kristel Plettinx: deel 2, 3 en 4
Deel 2: de normale zwangerschap en baring
De normale zwangerschap
o Preconceptiezorg
Preconceptiezorg probeert een fysiologisch verloop en een goede uitkomst van de
zwangerschap te bevorderen door een vrouw zo gezond mogelijks aan de
zwangerschap te laten beginnen.
Preconceptiezorg richt zich ook op de vader!
Deze voorbereidingstijd bedraagt ongeveer 6 maanden.
De belangrijkste (verpleegkundige) adviezen tijdens de preconceptiezorg:
Risico-evaluatie
- Er moet een grondige anamnese worden opgemaakt van hieruit
kunnen verder adviezen worden gegeven of onderzoeken worden
ingepland.
- Zowel lichamelijk als gynaecologisch onderzoek is belangrijk.
- Bestaande medische aandoeningen
Een aantal aandoeningen kunnen de zwangerschap
compliceren en/of de pasgeborene bedreigen een
goede opvolging van een arts is belangrijk.
Het aanpassen van noodzakelijke medicatie moet in
samenspraak met de arts bepaald worden in de
preconceptiefase.
De ziektes waarbij dit nodig is zijn:
Diabetes
Astma
Epilepsie
Verhoogde bloeddruk
Schilklierlijden
Hartafwijkingen (congenitaal of verworven)
Diep-veneuze trombose (DVT)
Nierziekten
Kanker
Psychiatrische aandoeningen (depressie, bipolaire
stoornissen,…)
- Aangeboren familiale aandoeningen
Indien er in de familie van beide partners personen met een
aangeboren beperking voorkomen aangeraden om een
centrum voor menselijke erfelijkheid te raadplegen.
Samen met de arts wordt een risicoanalyse gemaakt en
wordt deze besproken.
- Controle immuniteitsstatus/vaccinatiestatus
Het is zinvol om VOOR of in het BEGIN van de zwangerschap
serologisch onderzoek te laten doen het doel van dit soort
onderzoek is het aantonen van antilichamen
(immuunreactie).
Infectieziekten die best serologisch gescreend worden:
Afhankelijk van de resultaten rond immuniteit kan overgegaan
worden op vaccinatie er wordt geadviseerd om NIET zwanger
te worden gedurende de eerste maand na het toedienen van
een vaccin met een levend afgezwakt virus.
Volgende vaccins zijn wel veilig tijdens de zwangerschap:
Griepvaccin na 12 weken zwangerschap
Boosterix-vaccin tegen kinkhoest tussen 24-30 weken
, Lues (= syfilis)
Serologisch onderzoek is de enige manier om
niet-vermoede syfilis op te sporen.
Door tijdige behandeling is er een gunstig
effect voor het ongeboren kind, omdat de
behandeling doorheen de placenta gaat.
Toxoplasmose
Deze infectie is meestal aanwezig als
chronisch-latente infectie ZONDER klinisch
verschijnselen.
Er treedt ook bijna altijd spontane genezing
op.
Transmissie (= overdracht) naar de foetus
stijgt en wordt gevaarlijker naargelang de
zwangerschap vordert.
Bloedonderzoek halfweg de zwangerschap is
nuttig in verband met aantasting van de
foetus meestal neurologische en
endocriene afwijkingen.
Bij negatief resultaat hygiënische
maatregelen in acht nemen.
Rubella
Voorkomen sterk afgenomen door
grootschalige vaccinatie.
Vooral gevaarlijk in de 17de
zwangerschapsweek.
Hoe vroeger de infectie optreedt in de
zwangerschap hoe groter de transmissie
(= overdracht) hoe meer kans op
afwijkingen (doofheid, blindheid,
achterlijkheid, aangeboren hartgebrek).
Indien de vrouw NIET of ONVOLDOENDE
beschermd is tegen rubella:
Nog niet zwanger = vaccinatie
nemen + degelijke contraceptie
(anticonceptie) gedurende 3
maanden.
Al wel zwanger = contact met
rubella vermijden + direct laten
vaccineren NA de bevalling
(postpartum).
Serumhepatitis
Indien de zwangere hepatitis B doormaakt of
draagster is van het virus kan het kind
TIJDENS of NA de baring worden besmet.
Transmissie (= overdracht) kan voorkomen
worden in meer dan 95% via immunisatie
van de neonaat onmiddellijk NA de
geboorte.
HIV (humaan immunodeficiëntievirus)
Screenen is zeker nuttig, maar mag enkel
met toestemming van de zwangere indien
het resultaat positief is doet men eerst een
controletest alvorens het resultaat mee te
delen.
Er bestaan effectieve
behandelingsstrategieën die het risico op
een perinatale HIV-transmissie bij HIV
positieve vrouwen verminderen.
, Cytomegalovirus (CMV)
Primaire en secundaire CMV-infectie bij de
moeder:
Meest frequente congenitale
infectie.
Ongeveer 1000 kinderen per jaar
100 met symptomen na de
geboorte waaronder cerebrale
afwijkingen, sepsis,
gehoorstoornis,…
Neonatale gevolgen zijn sterker indien de
infectie in de eerste trimester van de
zwangerschap plaatsvond.
Snelle antivirale behandeling starten NA de
geboorte heeft een onzeker effect.
CMV-uitscheiding in de urine en speeksel bij
asymptomatische kinderen jaren na de
geboorte!!!
25% van de kinderen in de crèche is CMV-
positief.
Preventie tijdens de zwangerschap:
Handen wassen na contact met
kleding, speelgoed, luiers en
speeksel van peuters/kleuters.
Eet niet van hetzelfde bestek of
bord als je peuter.
Deel geen voedsel met je peuter.
Laat alle familieladen aparte
handdoeken gebruiken.
Algemene levenswijze
- Een gezonde gevarieerde voeding is belangrijk VOOR de start en
TIJDENS de zwangerschap een normaal streefgewicht met BMI
tussen de 19-29 is aangeraden om een risicovolle zwangerschap te
voorkomen.
- Roken, alcohol- en drugsgebruik
Het roken van sigaretten geeft tijdens de zwangerschap
een verhoogd risico op foetale groeiachterstand,
zwangerschapscomplicaties (placentaloslating, bloedingen,
voortijdig gebroken vliezen, vroeggeboorte) en een verhoogde
perinatale mortaliteit.
De schadelijke werking van roken berust op het inhaleren
van nicotine en koolstofmonoxide, waardoor een
chronische foetale hypoxemie wordt veroorzaakt. De
schadelijke werking bij de moeder betreft vasculaire
effecten.
Alcoholgebruik kan aanleiding geven tot het foetale
alcoholsyndroom (FAS) dat gekenmerkt wordt door
foetale groeivertraging, mentale retardatie en cranio-
faciale dysmorfie.
Vanaf het gebruik van meer dan 2 glazen alcohol per dag
merkt men een toename aan spontane miskramen, een
daling in het geboortegewicht en een toename in het
aantal laaggeboortegewichten (minder dan 2500gram).
Bij een diagnose van verslaving ten gevolge van drugs is
pre- en postnatale begeleiding van groot belang.
Kristel Plettinx: deel 2, 3 en 4
Deel 2: de normale zwangerschap en baring
De normale zwangerschap
o Preconceptiezorg
Preconceptiezorg probeert een fysiologisch verloop en een goede uitkomst van de
zwangerschap te bevorderen door een vrouw zo gezond mogelijks aan de
zwangerschap te laten beginnen.
Preconceptiezorg richt zich ook op de vader!
Deze voorbereidingstijd bedraagt ongeveer 6 maanden.
De belangrijkste (verpleegkundige) adviezen tijdens de preconceptiezorg:
Risico-evaluatie
- Er moet een grondige anamnese worden opgemaakt van hieruit
kunnen verder adviezen worden gegeven of onderzoeken worden
ingepland.
- Zowel lichamelijk als gynaecologisch onderzoek is belangrijk.
- Bestaande medische aandoeningen
Een aantal aandoeningen kunnen de zwangerschap
compliceren en/of de pasgeborene bedreigen een
goede opvolging van een arts is belangrijk.
Het aanpassen van noodzakelijke medicatie moet in
samenspraak met de arts bepaald worden in de
preconceptiefase.
De ziektes waarbij dit nodig is zijn:
Diabetes
Astma
Epilepsie
Verhoogde bloeddruk
Schilklierlijden
Hartafwijkingen (congenitaal of verworven)
Diep-veneuze trombose (DVT)
Nierziekten
Kanker
Psychiatrische aandoeningen (depressie, bipolaire
stoornissen,…)
- Aangeboren familiale aandoeningen
Indien er in de familie van beide partners personen met een
aangeboren beperking voorkomen aangeraden om een
centrum voor menselijke erfelijkheid te raadplegen.
Samen met de arts wordt een risicoanalyse gemaakt en
wordt deze besproken.
- Controle immuniteitsstatus/vaccinatiestatus
Het is zinvol om VOOR of in het BEGIN van de zwangerschap
serologisch onderzoek te laten doen het doel van dit soort
onderzoek is het aantonen van antilichamen
(immuunreactie).
Infectieziekten die best serologisch gescreend worden:
Afhankelijk van de resultaten rond immuniteit kan overgegaan
worden op vaccinatie er wordt geadviseerd om NIET zwanger
te worden gedurende de eerste maand na het toedienen van
een vaccin met een levend afgezwakt virus.
Volgende vaccins zijn wel veilig tijdens de zwangerschap:
Griepvaccin na 12 weken zwangerschap
Boosterix-vaccin tegen kinkhoest tussen 24-30 weken
, Lues (= syfilis)
Serologisch onderzoek is de enige manier om
niet-vermoede syfilis op te sporen.
Door tijdige behandeling is er een gunstig
effect voor het ongeboren kind, omdat de
behandeling doorheen de placenta gaat.
Toxoplasmose
Deze infectie is meestal aanwezig als
chronisch-latente infectie ZONDER klinisch
verschijnselen.
Er treedt ook bijna altijd spontane genezing
op.
Transmissie (= overdracht) naar de foetus
stijgt en wordt gevaarlijker naargelang de
zwangerschap vordert.
Bloedonderzoek halfweg de zwangerschap is
nuttig in verband met aantasting van de
foetus meestal neurologische en
endocriene afwijkingen.
Bij negatief resultaat hygiënische
maatregelen in acht nemen.
Rubella
Voorkomen sterk afgenomen door
grootschalige vaccinatie.
Vooral gevaarlijk in de 17de
zwangerschapsweek.
Hoe vroeger de infectie optreedt in de
zwangerschap hoe groter de transmissie
(= overdracht) hoe meer kans op
afwijkingen (doofheid, blindheid,
achterlijkheid, aangeboren hartgebrek).
Indien de vrouw NIET of ONVOLDOENDE
beschermd is tegen rubella:
Nog niet zwanger = vaccinatie
nemen + degelijke contraceptie
(anticonceptie) gedurende 3
maanden.
Al wel zwanger = contact met
rubella vermijden + direct laten
vaccineren NA de bevalling
(postpartum).
Serumhepatitis
Indien de zwangere hepatitis B doormaakt of
draagster is van het virus kan het kind
TIJDENS of NA de baring worden besmet.
Transmissie (= overdracht) kan voorkomen
worden in meer dan 95% via immunisatie
van de neonaat onmiddellijk NA de
geboorte.
HIV (humaan immunodeficiëntievirus)
Screenen is zeker nuttig, maar mag enkel
met toestemming van de zwangere indien
het resultaat positief is doet men eerst een
controletest alvorens het resultaat mee te
delen.
Er bestaan effectieve
behandelingsstrategieën die het risico op
een perinatale HIV-transmissie bij HIV
positieve vrouwen verminderen.
, Cytomegalovirus (CMV)
Primaire en secundaire CMV-infectie bij de
moeder:
Meest frequente congenitale
infectie.
Ongeveer 1000 kinderen per jaar
100 met symptomen na de
geboorte waaronder cerebrale
afwijkingen, sepsis,
gehoorstoornis,…
Neonatale gevolgen zijn sterker indien de
infectie in de eerste trimester van de
zwangerschap plaatsvond.
Snelle antivirale behandeling starten NA de
geboorte heeft een onzeker effect.
CMV-uitscheiding in de urine en speeksel bij
asymptomatische kinderen jaren na de
geboorte!!!
25% van de kinderen in de crèche is CMV-
positief.
Preventie tijdens de zwangerschap:
Handen wassen na contact met
kleding, speelgoed, luiers en
speeksel van peuters/kleuters.
Eet niet van hetzelfde bestek of
bord als je peuter.
Deel geen voedsel met je peuter.
Laat alle familieladen aparte
handdoeken gebruiken.
Algemene levenswijze
- Een gezonde gevarieerde voeding is belangrijk VOOR de start en
TIJDENS de zwangerschap een normaal streefgewicht met BMI
tussen de 19-29 is aangeraden om een risicovolle zwangerschap te
voorkomen.
- Roken, alcohol- en drugsgebruik
Het roken van sigaretten geeft tijdens de zwangerschap
een verhoogd risico op foetale groeiachterstand,
zwangerschapscomplicaties (placentaloslating, bloedingen,
voortijdig gebroken vliezen, vroeggeboorte) en een verhoogde
perinatale mortaliteit.
De schadelijke werking van roken berust op het inhaleren
van nicotine en koolstofmonoxide, waardoor een
chronische foetale hypoxemie wordt veroorzaakt. De
schadelijke werking bij de moeder betreft vasculaire
effecten.
Alcoholgebruik kan aanleiding geven tot het foetale
alcoholsyndroom (FAS) dat gekenmerkt wordt door
foetale groeivertraging, mentale retardatie en cranio-
faciale dysmorfie.
Vanaf het gebruik van meer dan 2 glazen alcohol per dag
merkt men een toename aan spontane miskramen, een
daling in het geboortegewicht en een toename in het
aantal laaggeboortegewichten (minder dan 2500gram).
Bij een diagnose van verslaving ten gevolge van drugs is
pre- en postnatale begeleiding van groot belang.
