PVA MOTIVERENDE
GESPREKSVOERING
0
,Inhoudsopgave
Theoretisch kader...................................................................................................................................1
Gespreksstijlen.................................................................................................................. 1
Ambivalentie...................................................................................................................... 1
Partnerschap...................................................................................................................... 2
Acceptatie.......................................................................................................................... 2
Compassie......................................................................................................................... 2
Ontlokken........................................................................................................................... 2
Verandertaal...................................................................................................................................2
Reflectief luisteren............................................................................................................. 2
ORBS.................................................................................................................................. 3
Kaal plan van aanpak..............................................................................................................................4
PVA motiverende gespreksvoering.........................................................................................................6
Voorbereiding.................................................................................................................... 6
Inleiding.............................................................................................................................. 7
Exploreren op basis van drie bronnen............................................................................................7
Drie scenario’s tijdens het focussen...............................................................................................8
Kern.................................................................................................................................... 9
Ontlokken.......................................................................................................................................9
Ontlokken met open vragen en ORBS.............................................................................................9
Plannen.........................................................................................................................................10
Afsluiting.......................................................................................................................... 12
Algemeen PVA (gedurende het hele gesprek)......................................................................................13
Engageren.....................................................................................................................................13
Literatuurlijst........................................................................................................................................15
, Theoretisch kader
Dit plan van aanpak is geschreven voor een gesprek waarin motiverende gespreksvoering
centraal staat. Motiverende gespreksvoering is een gesprek over verandering waarin de
eigen motivatie en de bereidheid te veranderen van de zorgvrager centraal staat (Miller &
Rollnick, 2021). Dit gesprek kan gebruikt worden om gedragsveranderingen te realiseren in
bijvoorbeeld de psychiatrische sector. Doordat de zorgverlener met eigen motivatie de
gedragsverandering door gaat zetten komt dit ten goede aan de therapietrouwheid.
Een gesprek van motiverende gespreksvoering begint als eerste met engageren. Dit houdt in
dat er vertrouwen wordt gewonnen door de zorgverlener. De eerste indruk is hierbij sterk
bepalend. Het is een basis voor de opbouw van een werkrelatie (Miller & Rollnick, 2021). De
volgende stap is het focussen. Hierbij worden de zaken waarvoor de zorgvrager gekomen is
op tafel gelegd. Daarop volgt het ontlokken. Hierbij worden de verandermotieven van de
zorgvrager ontlokt. Dit wil zeggen dat je in kaart brengt waarom hij/zij wil veranderen. Tot slot
de laatste fase van het gesprek; plannen. Hierbij is de motivatiebalans omgeslagen naar het
willen veranderen. Tijdens deze stap gaat de zorgvrager informatie verzamelen om te
kunnen veranderen en eventueel een bijbehorende actie uitzetten (Miller & Rollnick, 2021).
Tijdens dit gesprek zit de zorgvrager in de fase willen wanneer we het hebben over het
proces van gedragsverandering/ de stappenreeks. Hierbij wordt er o.a. aandacht besteed
aan de attitude, sociale steun en eigen effectiviteit van de zorgvrager (Der Burgt & Mol,
2020).
Gespreksstijlen
Het doel van motiverende gespreksvoering is een verandertaal creëren bij, in dit geval, de
zorgvrager. Dit kan door verschillende stijlen toe te passen in dit gesprek;
- De sturende stijl: de zorgverlener geeft advies, informatie en instructies;
- De volgende stijl: de zorgverlener luistert aandachtig en probeert de zorgvrager
zoveel mogelijk te begrijpen. De zorgverlener probeert zelf geen dingen in het
gesprek te brengen;
- De gidsende stijl: de zorgverlener luistert goed en bied, bijvoorbeeld informatie, aan
op momenten dat het passend is
In motiverende gespreksvoering wordt volgens Miller & Rollnick zowel het de sturende stijl
als de volgende stijl toegepast, deze stijl noemen we gidsen (2021). Motiverende
gespreksvoering doe je namelijk voor en met iemand, je spreekt dus van een
samenwerkingsproces tussen beide partijen (Miller & Rollnick, 2021). Tevens moet je als
zorgverlener bij motiverende gespreksvoering ook kernvaardigheden beheersen;
Ambivalentie
Wanneer je begint aan motiverende gespreksvoering is het belangrijk te realiseren dat de
zorgverlener zowel redenen om het gedrag wel, als redenen het gedrag niet te veranderen.
Dit noemen we ook wel ambivalentie (Miller & Rollnick, 2021). Onder ambivalentie valt
verandertaal (de wil om te veranderen) en behoudtaal (de motivatie om niet te veranderen).
Wanneer je als zorgverlener een oplossing aandraagt voor het probleem van de zorgvrager
is hij/zij hier niet mee geholpen en zal de motivatie tot verandering afnemen (Miller &
Rollnick, 2021). Volgens het boek van Miller & Rollnick (2021) kennen we vier soorten
ambivalentie;
1. Toenaderen/toenaderen: hierbij zijn twee positieve keuzes in het spel;
2. Ontwijken/ontwijken: hierbij zijn twee negatieve keuzes in het spel;
3. Toenaderen/ontwijken: hierbij wordt één keuze bekeken die zowel positief als
negatieve kanten heeft;
4. Dubbel toenaderen/ontwijken: hierbij zijn twee opties in het spel waarvan één positief
en één negatief (Miller & Rollnick, 2021.
1
GESPREKSVOERING
0
,Inhoudsopgave
Theoretisch kader...................................................................................................................................1
Gespreksstijlen.................................................................................................................. 1
Ambivalentie...................................................................................................................... 1
Partnerschap...................................................................................................................... 2
Acceptatie.......................................................................................................................... 2
Compassie......................................................................................................................... 2
Ontlokken........................................................................................................................... 2
Verandertaal...................................................................................................................................2
Reflectief luisteren............................................................................................................. 2
ORBS.................................................................................................................................. 3
Kaal plan van aanpak..............................................................................................................................4
PVA motiverende gespreksvoering.........................................................................................................6
Voorbereiding.................................................................................................................... 6
Inleiding.............................................................................................................................. 7
Exploreren op basis van drie bronnen............................................................................................7
Drie scenario’s tijdens het focussen...............................................................................................8
Kern.................................................................................................................................... 9
Ontlokken.......................................................................................................................................9
Ontlokken met open vragen en ORBS.............................................................................................9
Plannen.........................................................................................................................................10
Afsluiting.......................................................................................................................... 12
Algemeen PVA (gedurende het hele gesprek)......................................................................................13
Engageren.....................................................................................................................................13
Literatuurlijst........................................................................................................................................15
, Theoretisch kader
Dit plan van aanpak is geschreven voor een gesprek waarin motiverende gespreksvoering
centraal staat. Motiverende gespreksvoering is een gesprek over verandering waarin de
eigen motivatie en de bereidheid te veranderen van de zorgvrager centraal staat (Miller &
Rollnick, 2021). Dit gesprek kan gebruikt worden om gedragsveranderingen te realiseren in
bijvoorbeeld de psychiatrische sector. Doordat de zorgverlener met eigen motivatie de
gedragsverandering door gaat zetten komt dit ten goede aan de therapietrouwheid.
Een gesprek van motiverende gespreksvoering begint als eerste met engageren. Dit houdt in
dat er vertrouwen wordt gewonnen door de zorgverlener. De eerste indruk is hierbij sterk
bepalend. Het is een basis voor de opbouw van een werkrelatie (Miller & Rollnick, 2021). De
volgende stap is het focussen. Hierbij worden de zaken waarvoor de zorgvrager gekomen is
op tafel gelegd. Daarop volgt het ontlokken. Hierbij worden de verandermotieven van de
zorgvrager ontlokt. Dit wil zeggen dat je in kaart brengt waarom hij/zij wil veranderen. Tot slot
de laatste fase van het gesprek; plannen. Hierbij is de motivatiebalans omgeslagen naar het
willen veranderen. Tijdens deze stap gaat de zorgvrager informatie verzamelen om te
kunnen veranderen en eventueel een bijbehorende actie uitzetten (Miller & Rollnick, 2021).
Tijdens dit gesprek zit de zorgvrager in de fase willen wanneer we het hebben over het
proces van gedragsverandering/ de stappenreeks. Hierbij wordt er o.a. aandacht besteed
aan de attitude, sociale steun en eigen effectiviteit van de zorgvrager (Der Burgt & Mol,
2020).
Gespreksstijlen
Het doel van motiverende gespreksvoering is een verandertaal creëren bij, in dit geval, de
zorgvrager. Dit kan door verschillende stijlen toe te passen in dit gesprek;
- De sturende stijl: de zorgverlener geeft advies, informatie en instructies;
- De volgende stijl: de zorgverlener luistert aandachtig en probeert de zorgvrager
zoveel mogelijk te begrijpen. De zorgverlener probeert zelf geen dingen in het
gesprek te brengen;
- De gidsende stijl: de zorgverlener luistert goed en bied, bijvoorbeeld informatie, aan
op momenten dat het passend is
In motiverende gespreksvoering wordt volgens Miller & Rollnick zowel het de sturende stijl
als de volgende stijl toegepast, deze stijl noemen we gidsen (2021). Motiverende
gespreksvoering doe je namelijk voor en met iemand, je spreekt dus van een
samenwerkingsproces tussen beide partijen (Miller & Rollnick, 2021). Tevens moet je als
zorgverlener bij motiverende gespreksvoering ook kernvaardigheden beheersen;
Ambivalentie
Wanneer je begint aan motiverende gespreksvoering is het belangrijk te realiseren dat de
zorgverlener zowel redenen om het gedrag wel, als redenen het gedrag niet te veranderen.
Dit noemen we ook wel ambivalentie (Miller & Rollnick, 2021). Onder ambivalentie valt
verandertaal (de wil om te veranderen) en behoudtaal (de motivatie om niet te veranderen).
Wanneer je als zorgverlener een oplossing aandraagt voor het probleem van de zorgvrager
is hij/zij hier niet mee geholpen en zal de motivatie tot verandering afnemen (Miller &
Rollnick, 2021). Volgens het boek van Miller & Rollnick (2021) kennen we vier soorten
ambivalentie;
1. Toenaderen/toenaderen: hierbij zijn twee positieve keuzes in het spel;
2. Ontwijken/ontwijken: hierbij zijn twee negatieve keuzes in het spel;
3. Toenaderen/ontwijken: hierbij wordt één keuze bekeken die zowel positief als
negatieve kanten heeft;
4. Dubbel toenaderen/ontwijken: hierbij zijn twee opties in het spel waarvan één positief
en één negatief (Miller & Rollnick, 2021.
1
