Lore De Ceulaer
Toegepaste verloskunde (Kristel Plettinx)
Deel 1: de prenatale zorg
Definities (AGPM-notatie of GPA)
• Abortus of A
o Spontaan of provocatus
• Graviditeit of G
o Verwijst naar aantal zwangerschappen met inbegrip huidige ZS
• Pariteit of P
o Verwijst naar aantal bevallingen
• Materniteit of M
o Aantal levende kinderen op ogenblik van de anamnese
Voorbeeld: A0G2P1M1
à deze vrouw heeft geen abortus/ miskraam gehad, is tweemaal zwanger geweest,
is eenmaal bevallen en heeft momenteel 1 kind
Preconceptiezorg
• Anamnese
o Adviezen à medicatie aanpassen? Extra?
o Voorlichting
• Lichamelijk onderzoek
o Algemeen en gynaecologisch
• Taak verpleegkundige:
o Adviseren om arts of vroedvrouw te raadplegen
o Correct informeren en adviseren
o Gepast doorverwijzen
Preconceptioneel onderzoek
• Medische aandoeningen:
o Bestaande medische aandoeningen:
§ Diabetes, astma, epilepsie, …
o Aangeboren familiale aandoeningen
§ Op indicatie: genetisch onderzoek op bloed van beide partners
• Algemeen labo-onderzoek
o Bloedgroepbepaling en rhesusfactor
o Infectieziekten voor of bij begin ZS screenen
§ Rubella (gevaar <17e ZSweek)
§ Toxoplasmose (evt. ook halfweg ZS)
§ Hepatitis B
• Transmissie voorkomen in 95% via immunisatie neonaat na
geboorte (hep. B – immunoglobulines)
§ HIV
• Transmissie in 14 – 30%, te verminderen via antiretrovirale
medicatie
§ CMV (cytomegalievirus)
1
,Lore De Ceulaer
Prenatale raadpleging
à ZORG
• = zorg voor moeder/ kind vóór de geboorte
• Vier aspecten:
o Prenatale controles
o Adviezen i.v.m. leefwijze van de zwangere vrouw
o Fysiologische veranderingen, ongemakken eigen aan de
zwangerschap
o Voorbereiding op de bevalling
Zorgverlening
• Bij gynaecoloog, vroedvrouw, huisarts, K&G
• Wanneer?
o Eerste keer: na 8 à 12 weken amenorroe (uitblijven van maandstonden)
o Elke maand en laatste maanden om de 14 dagen
• Doel:
o Onmiddellijk doel: toestand moeder/kind, raadgevingen, vragen
beantwoorden
o Verwijderd doel: mortaliteit zwangere en foetus voorkomen/ doen
afnemen
Prenatale raadpleging: klinisch onderzoek
De eerste prenatale raadpleging
• Uitgebreide anamnese
o Algemeen verloskundig, gynaecologisch, familiaal
• Zwangerschapsdiagnose + duur
o Zwangerschapstest op urine/ bloed (HCG)
o Zwangerschapsverschijnselen (subjectief en lichamelijk onderzoek)
§ Subjectief:
• Gespannen borsten, pijnlijke tepels
• Ochtendmisselijkheid
• Frequente mictie
• Obstipatie
• Verandering eetgewoonten
• Evt. kind-bewegingen (rond 18 weken bij primipara)
§ Lichamelijk onderzoek:
• Vermoeden:
o Zwelling onderbuik (voelbaar vanaf 11-12 weken
en zichtbaar vanaf 16de week)
o Zwelling van borsten en klieren van Montgomery
o Teken van Chadwick: blauw-rode verkleuring van
vulva, vagina en portio vanwege verhoogde
doorbloeding
2
, Lore De Ceulaer
• Bevestiging: (later in ZS)
o Zien van kind-bewegingen
o Voelen van de foetus (handgrepen van Leopold)
o Horen v/d foetale harttonen via doptone of hoorn
van Pinard
o (Vaginale) echo, zwangerschapskaart
o Grootte uterus
• Invullen van zwangerschapsmap
Berekenen vermoedelijke bevallingstijd
• ZS duur gerekend vanaf 1ste dag laatste menstruatie (LM)
o 40 weken
o 280 dagen
o 9 kalenderdagen of 100 maandmaanden
• Feitelijke ZS = 38 weken
o Ovulatie vindt 2 weken later pas plaats
à Berekening via hulpmiddelen: schijfjes, apps, websites,…
Prenatale raadpleging: verdere controles
Tijdstip (4 weken, 2 weken, 1 week)
• Verloskundig:
o Bepalen fundushoogte
o Palpatie zwangere buik
o Controle foetale hartslag
o Echografie
o Vitaminen en voedingssupplementen
o Voorlichting, advies en voorbereiding op bevalling en moederschap
• Algemeen
o Gewicht:
§ Gemiddeld 8-12 kg toename
§ Oorzaken van teveel (voeding? Vruchtwater? Ot ge weinig
toename? UGR?)?
§ Nazicht oedeem
o Urineonderzoek via urinestick
§ Eiwitten
§ Glucose (verlaagde nierdrempel, prediabetes)
§ Sediment (infectie?)
o Bloeddruk:
§ Voornamelijk diastolische BD (referentiewaarde start ZS)
Combinatie 4 symptomen = gevaar pre-ecplamtie (zwangerschapsvergiftiging)
à Hypertensie na 20ste week + proteïnurie (en oedeem)
3
Toegepaste verloskunde (Kristel Plettinx)
Deel 1: de prenatale zorg
Definities (AGPM-notatie of GPA)
• Abortus of A
o Spontaan of provocatus
• Graviditeit of G
o Verwijst naar aantal zwangerschappen met inbegrip huidige ZS
• Pariteit of P
o Verwijst naar aantal bevallingen
• Materniteit of M
o Aantal levende kinderen op ogenblik van de anamnese
Voorbeeld: A0G2P1M1
à deze vrouw heeft geen abortus/ miskraam gehad, is tweemaal zwanger geweest,
is eenmaal bevallen en heeft momenteel 1 kind
Preconceptiezorg
• Anamnese
o Adviezen à medicatie aanpassen? Extra?
o Voorlichting
• Lichamelijk onderzoek
o Algemeen en gynaecologisch
• Taak verpleegkundige:
o Adviseren om arts of vroedvrouw te raadplegen
o Correct informeren en adviseren
o Gepast doorverwijzen
Preconceptioneel onderzoek
• Medische aandoeningen:
o Bestaande medische aandoeningen:
§ Diabetes, astma, epilepsie, …
o Aangeboren familiale aandoeningen
§ Op indicatie: genetisch onderzoek op bloed van beide partners
• Algemeen labo-onderzoek
o Bloedgroepbepaling en rhesusfactor
o Infectieziekten voor of bij begin ZS screenen
§ Rubella (gevaar <17e ZSweek)
§ Toxoplasmose (evt. ook halfweg ZS)
§ Hepatitis B
• Transmissie voorkomen in 95% via immunisatie neonaat na
geboorte (hep. B – immunoglobulines)
§ HIV
• Transmissie in 14 – 30%, te verminderen via antiretrovirale
medicatie
§ CMV (cytomegalievirus)
1
,Lore De Ceulaer
Prenatale raadpleging
à ZORG
• = zorg voor moeder/ kind vóór de geboorte
• Vier aspecten:
o Prenatale controles
o Adviezen i.v.m. leefwijze van de zwangere vrouw
o Fysiologische veranderingen, ongemakken eigen aan de
zwangerschap
o Voorbereiding op de bevalling
Zorgverlening
• Bij gynaecoloog, vroedvrouw, huisarts, K&G
• Wanneer?
o Eerste keer: na 8 à 12 weken amenorroe (uitblijven van maandstonden)
o Elke maand en laatste maanden om de 14 dagen
• Doel:
o Onmiddellijk doel: toestand moeder/kind, raadgevingen, vragen
beantwoorden
o Verwijderd doel: mortaliteit zwangere en foetus voorkomen/ doen
afnemen
Prenatale raadpleging: klinisch onderzoek
De eerste prenatale raadpleging
• Uitgebreide anamnese
o Algemeen verloskundig, gynaecologisch, familiaal
• Zwangerschapsdiagnose + duur
o Zwangerschapstest op urine/ bloed (HCG)
o Zwangerschapsverschijnselen (subjectief en lichamelijk onderzoek)
§ Subjectief:
• Gespannen borsten, pijnlijke tepels
• Ochtendmisselijkheid
• Frequente mictie
• Obstipatie
• Verandering eetgewoonten
• Evt. kind-bewegingen (rond 18 weken bij primipara)
§ Lichamelijk onderzoek:
• Vermoeden:
o Zwelling onderbuik (voelbaar vanaf 11-12 weken
en zichtbaar vanaf 16de week)
o Zwelling van borsten en klieren van Montgomery
o Teken van Chadwick: blauw-rode verkleuring van
vulva, vagina en portio vanwege verhoogde
doorbloeding
2
, Lore De Ceulaer
• Bevestiging: (later in ZS)
o Zien van kind-bewegingen
o Voelen van de foetus (handgrepen van Leopold)
o Horen v/d foetale harttonen via doptone of hoorn
van Pinard
o (Vaginale) echo, zwangerschapskaart
o Grootte uterus
• Invullen van zwangerschapsmap
Berekenen vermoedelijke bevallingstijd
• ZS duur gerekend vanaf 1ste dag laatste menstruatie (LM)
o 40 weken
o 280 dagen
o 9 kalenderdagen of 100 maandmaanden
• Feitelijke ZS = 38 weken
o Ovulatie vindt 2 weken later pas plaats
à Berekening via hulpmiddelen: schijfjes, apps, websites,…
Prenatale raadpleging: verdere controles
Tijdstip (4 weken, 2 weken, 1 week)
• Verloskundig:
o Bepalen fundushoogte
o Palpatie zwangere buik
o Controle foetale hartslag
o Echografie
o Vitaminen en voedingssupplementen
o Voorlichting, advies en voorbereiding op bevalling en moederschap
• Algemeen
o Gewicht:
§ Gemiddeld 8-12 kg toename
§ Oorzaken van teveel (voeding? Vruchtwater? Ot ge weinig
toename? UGR?)?
§ Nazicht oedeem
o Urineonderzoek via urinestick
§ Eiwitten
§ Glucose (verlaagde nierdrempel, prediabetes)
§ Sediment (infectie?)
o Bloeddruk:
§ Voornamelijk diastolische BD (referentiewaarde start ZS)
Combinatie 4 symptomen = gevaar pre-ecplamtie (zwangerschapsvergiftiging)
à Hypertensie na 20ste week + proteïnurie (en oedeem)
3
