samenvatting JURIDISCHE ONDERSTEUNING

Juridische ondersteuning

Hoofdstuk 1: Inleiding tot het recht
Definitie:
- Wat? = het geheel van regels
- Waarom? = ordenen van de maatschappij
- Wat als? = niet-naleving wordt gesanctioneerd
- Door wie opgelegd? = de maatschappij via haar vertegenwoordigers (het parlement)

Rechtssubject vs rechtsobject:
- Rechtssubject: persoon of groep personen die juridische rechten en plichten hebben
 Natuurlijke personen: iedere persoon afzonderlijk
 Rechtspersonen: bedrijven, vennootschappen, vzw’s…
- Rechtsobject: voorwerp waarover rechtssubjecten hun subjectieve rechten kunnen
uitoefenen (vb: rechten op goederen en diensten, salaris…)

Onderverdeling van het recht:
- Onderverdeling naar inhoud
 Privaatrecht: regelt de verhoudingen tussen de burgers onderling
 Publiekrecht: regelt de verhoudingen tussen de burgers en de overheid
- Onderverdeling naar territorium
 Nationaal recht: rechtsregels uitgevaardigd door nationale politieke instellingen + van
toepassing binnen België
 Grensoverschrijdend recht: rechtsregels uitgevaardigd door supranationale politieke
instellingen, verdragen tussen België en andere landen, rechtsregels die bepalen welk
nationaal privaatrecht van toepassing is




- Privaatrecht: ik word mama, ik trouw (hier zijn verschillende regels aan verbonden)
- Vennootschapsrecht: welke regels zijn er voor een vennootschap op te richten?
- Strafrecht: je mag niet stelen, verkrachten, moorden..
- Strafprocesrecht: je hebt het recht op een advocaat, je mag niet langer dan 48u
vastgehouden worden in voorlopige hechtenis
- Sociale zekerheidsrecht: werkloosheidsuitkering, pensioen, kinderbijslag…
1

,Wetgeving in de ruime zin
- Internationale verdragen en beslissingen van supranationale instellingen
Belangrijk!: het recht van de Europese Unie
 Richtlijnen
 Verordeningen
 Beschikkingen
- Internationale verdragen tussen twee staten
- Grondwet:
 De meest fundamentele Belgische wet
 Omvat fundamentele rechten en vrijheden
 Bijzondere procedure tot wijziging
 Inrichting van:
o Wetgevende macht: maakt wetten en controleert de uitvoerende macht
o Uitvoerende macht: past deze wetten toe
o Rechterlijke macht: beslecht geschillen (straft)
- Wet in strikte zin
 Door Parlement: de Kamer van Volksvertegenwoordigers + Senaat
 Federaal: over België
 Publicatie in Belgisch staatsblad
 In werking 10 dagen na publicatie of op vastgestelde datum
- Decreten:
 Rechtsregels op regionaal niveau (gelden enkel voor de gemeenschappen en de
gewesten)
 Door parlementen van de gemeenschappen en de gewesten
 Brussels Hoofdstedelijk Gewest  ordonnanties
- Koninklijk besluit (KB)
 Besluiten genomen door de Koning
 In praktijk  ministers
 Voor uitvoering van de wetten
 = op federaal niveau
- Besluiten van gemeenschaps- en gewestregeringen
 Besluiten genomen door de gemeenschaps- en gewestregeringen
 Voor uitvoering van decreten/ordonnanties
 = op regionaal niveau




2

,Rechtspraak:
- Zijn beslissingen van de rechtbanken en de hoven
- Toepassen en interpreteren van een wet
- Enkel bindend tussen partijen


Hoofdstuk 2: De Belgische staat
De rechtsstaat is ontstaan in de 17de eeuw, door revoluties na Lodewijk de 14de
Kenmerken van een rechtsstaat:
 Burgers niet ontworpen aan willekeurige regels
 Fundamentele rechten en vrijheden (zie grondwet)
 Onafhankelijke rechtbanken (onpartijdige rechters)
Zijn we langzaamaan naar een wetsstaat aan het gaan??

Wat zijn de 2 fundamentele principes in de rechtsstaat?
- Iedereen is gelijk voor de wet
- Wetten mogen niet zomaar veranderd worden (hier hangt een procedure aan)

Democratie:
- Deelname aan het staatsbestuur
- Directe of representatieve democratie
 Directe democratie: volk beslist zelf via refferendum? (vb: BREXIT + Zwitersland)
 Representatieve democratie: vertegenwoordigend (dmv vertegenwoordigers)
- Stemrecht/opkomstplicht België (voor gemeente is binnenkort niet meer verplicht)
 Stemrecht sinds 1929, vrouwen mogen stemmen sinds 1947

Scheiding der Machten
- Ontstaan door Montesquieu (macht in een vorst, leidt tot machtsmisbruik  zo kwam de
scheiding der machten)
- Wetgevende, rechterlijke en uitvoerende macht
 Wetgevende macht: parlement (wij kiezen parlementsleden)
 Rechterlijke macht: rechtbanken, hoven..
 Uitvoerende macht: regering
- Scheiding der machten in België: is een beetje een mengelmoes geworden (uitvoerende
macht en wetgevende macht)

Welke verschillende machten zijn er?
De wetgevende, uitvoerende, rechterlijke en de pers (+ sociale media)
Er is tegenmacht, er is voldoende controle op de verschillende machten. Bij social media bestaat dat
niet, er is geen tegenmacht. Dit kan een probleem geven op vlak van fake news, er kan hier weinig
tegen gedaan worden.

Mag de minister van justitie zich mengen in een rechtszaak?
Neen, de minister mag de rechters niet beïnvloeden (op grond van de scheiding der machten,
minister is uitvoerende macht en rechter is rechterlijke macht)




3

, Federale staat (gemeenschappen en gewesten)
- Betekenis: een land bestaat uit verschillende grondgebieden en voor ieder grondgebied is er
een afzonderlijk parlement  in elke staat kunnen er andere specifieke wetten ontworpen
worden, zolang die voldoen aan de grondwet.
- Van eenheidsstaat naar federale staat
- Kritiek?: Vlaamse bewegingen kwamen op gang, omdat ze vonden dat de Vlaamse
gemeenschap evenwaardig was aan de Franse gemeenschap (gemeenschap: taal, cultuur…
gewesten: economie..)
- Vb: vreemdelingenbeleid (gemeenschappen zijn bevoegd voor onthaal en integratie, de
gewesten voor de huisvesting, federaal niveau voor verblijving en verwijdering?)
- Vb: Verenigde Staten, België, Duitsland, Canada, Zwitserland, Oostenrijk..
<-> unitaire staat: alle wetten gelden voor het hele land, de wetten worden bekrachtigd door een
parlement (vb: Nederland en Frankrijk)

Bevoegdheden op
- Federaal niveau: justitie, defensie en sociale zekerheid
 Wetten maken: Volksvertegenwoordigers in de Kamer, Senatoren in de Senaat
 Samen noemen wij deze 2, het parlement
 Wetten uitvoeren: 15 ministers + premier
 Federale regering
- Niveau van de Gemeenschappen: taal, gezondheid en onderwijs
 Nederlands  Vlaamse Gemeenschap
 Frans  Franse Gemeenschap
 Duits  Duitstalige Gemeenschap
 Brussel mag kiezen tussen Vlaamse of Franse gemeenschap
 Wetten maken: parlement met zijn volksvertegenwoordigers
 Wetten uitvoeren: regering met ministers + Minister-President
- Niveau van de Gewesten (plaatsgebonden): economie, huisvesting en milieu
 Vlaams Gewest (deelt parlement en regering met Vlaamse Gemeenschap)
 Waals Gewest
 Brussels Hoofdstedelijk Gewest
 Wetten maken: parlement
 Wetten uitvoeren: regering

Ministers van de federale regering:




Alexander De Croo Sophie Wilmes Sammy Mahdi
= Eerste minister = Minister van buitenlandse zaken = minister van asiel en migratie
= vice-premier




4