Overheidsfinanciën samenvatting - Business Studies AR MB 2021/2022

Samenvatting Overheidsfinanciën
Hoofdstuk 1 Overheidsfinanciën
Wie is de overheid?
1. Centrale overheid (het Rijk)
2. Decentrale overheid
3. Instellingen sociale verzekeringen

Andere benamingen overheid
 Publieke sector
 Collectieve sector
 Quartaire sector

Waarom is overheidsingrijpen in de economie nodig?
 Uitkomsten prijsmechanisme zijn niet per definitie maatschappelijk aanvaardbaar

Overheidsingrijpen in de economie kent 3 doelstellingen:
1. Samenstelling productie (allocatie)
2. Redelijke inkomensverdeling
3. Streven naar evenwichtige ontwikkeling (stabilisatie

De overheid is onmisbaar voor collectieve goederen
 non-rivaliteit
 non-exclusiviteit

De overheid bemoeit zich ook met private goederen
 Onevenredig hoge uitvoeringskosten
 Paternalisme
 Externe effecten (positief en negatief)
 Schaaleffecten en monopolies
 Onverzekerbare risico’s
 Verdelingseffecten

Overheidsingrijpen: voorzichtigheid geboden
o Visies en belangen kunnen uiteen lopen
o Kosten – baten afweging is lastig
o Overheid kent geen concurrentiedruk
o Algemene beginselen behoorlijk bestuur
o Europa: regelgeving en beleidsconcurrentie

Hoofdstuk 2 Overheid en economie
Hoe ziet de overheid er uit?
o Uitgavenquote: 48% van de Nederlandse economie
o Overheidsbedrijven
o Belastinguitgaven
o Regelgeving
o Overheidsproductie

, De overheidsbalans: uitgaven en ontvangsten
Uitgaven kunnen worden onderverdeeld naar:
 bestemming
 economische categorie
 bestuurslaag

Ontvangsten bestaan uit:
 belastingen
 niet-belastingontvangsten
 premies voor sociale verzekeringen

Overheidsfinanciën: saldo’s en schulden
 Financieringssaldo
 Vorderingensaldo: EMU-saldo
 Feitelijk en structureel saldo
 Overheidsschuld
 Staatsbalans
Verklaringen groei en krimp: Analyse van Kessler

Groei en Krimp
 Wet van Wagner: relatieve groei collectieve uitgaven.
 Plateautheorie: na crises  collectieve uitgaven op hoger niveau (structureel).
 Ziekte van Beaumol: productiviteit collectieve sector blijft achter bij
loonontwikkeling.
 Public choice: uitgaven stijgen door budgetmaximalisatie politici.
 Vliegwiel ‘Kessler’: Aanzwengelen collectieve uitgaven door expansie collectieve
sector.

Hoofdstuk 3, 4 en 5
Financiële verhouding tussen bestuurslagen
Hoe moeten overheidstaken worden verdeeld over de overheden?
 Subsidiariteitsbeginsel

Wat betekent dit voor de drie functies van de overheid?
 Stabilisatiefunctie wordt uitgevoerd door centrale overheid
 Verdelingsfunctie ook grotendeels
 Allocatiefunctie is de belangrijkste functie voor gemeentes

Oplossingen schaalproblemen:
 Inwoners van andere gemeentes betalen voor gebruik
 Horizontale of verticale compensatie
 Afwijkende gebiedsindelingen (politie, vervoer)