Samenvatting verbintenissenrecht

Verbintenissenrecht

Wat is een verbintenis?
Def.: Een verbintenis= een rechtsband tussen 2 of meer personen, in geld waardeerbare aanspraak
en in rechte afdwingbaar.
1. Rechtsband tussen 2 of meer personen
a. Schuldvordering van de ene op de andere
b. Vorderingsrecht  zakelijk recht
2. In geld waardeerbare aanspraak
a. Verbintenis bezit marktwaarde
i. Onlichamelijk goed  beslag mogelijk
b. Resultaatsverbintenis (verplicht de schuldenaar tot het behalen van een resultaat,
behalve bij overmacht*) vs. middelenverbintenis (verplicht de schuldenaar “enkel”
om een bepaalde inspanning te leveren om het resultaat te bereiken)
*Def.: overmacht= onvoorziene gebeurtenis die het onmogelijk maakt om een
verbintenis na te komen
c. Verbintenis om te doen (I), te geven (II), of niet te doen (III)
3. In rechte afdwingbaar
a. Bij niet-nakoming  sanctie
b. Uitzonderingen
i. Vriendschappelijke afspraken
ii. Natuurlijke verbintenissen
iii. Intentieverklaring (letter of intent)
iv. Patronaatsverklaring (letter of comfort)

Begrip en soorten overeenkomsten

Rechtshandeling:
Def.: Rechtshandeling= een handeling die u stelt met bedoelde rechtsgevolgen
1. Eenzijdig: gaat uit van de wil van 1 persoon (bv testament)
2. Meerzijdig: overeenkomst/contract (bv huurcontract)

Verbintenissen uit overeenkomsten (=contract):
 Meerzijdige rechtshandeling
 Wilsovereenstemming
 Één of meerdere partijen
 Ten aanzien van één of meer anderen
 Afdwingbare verbintenissen aangaan
- Strekt zich ertoe rechtsgevolgen te doen intreden  rechtshandeling
- Geldig aangegane overeenkomsten verbinden de partijen tot wet (‘pacta sunt servanda’)

Totstandkoming contract/overeenkomst
Consensualisme Zakelijke contract Plechtig  uitz.: vormvereisten
= algemene regel naar Belgisch = overhandiging van zaak vereist = onderworpen aan vormvereisten
recht Bv bewaargeving jas in vestiaire soorten vv: met oog op:
= duidt op Uitz: zakelijke overeenkomst - geldigheid
wilsovereenstemming - niets te maken met zakelijke - bewijs
recht - tegenwerpelijkheid aan derden

,Soorten overeenkomsten

Eenzijdig vs. wederkerig
Def.: Eenzijdig= slachts één partij moet verbintenis nakomen (bv bewaargeving)
Def.: Wederkerig= zich over en weer verbinden (bv koop en huur)
 Hoeveel partijen nemen een verbintenis op zich?
 Steeds meerzijdige rechtshandelingen (!!niet verwarren met eenzijdige rechtshandeling!!)
 Beang van onderscheid: ontbinding art 1184 BW (enkel wederkerige overeenkomst)

Overeenkomsten om niet vs. onder bezwarende titel
 Bezwarende titel: economisch voordeel voor beide partijen
 Om niet: geen dergelijk voordeel (‘animus donandi’) (bv schenking, bruikleen, …)

Kanscontracten
Def.: Kanscontracten= overeenkomst waarbij niet vast staat of een van de partijen een voorbeeld
heet en als ze er een heeft wat de omvang ervan is op ogenblik van contractsluiting.
 Aleatoire overeenkomsten: ‘alea’ (= onzekerheid)
 Afhankelijk van onzekere gebeurtenis
 Kans op winst en verlies
 Vb. Verzekeringsovereenkomst, lijfrente, spel en weddenschap, …

Overeenkomst intuitu personae
Def.: overeenkomst intuitu personae= wordt afgesloten omwille van de persoon of de persoonlijke
kwaliteiten van de tegenpartij, meestal de schuldenaar.
 Contract eindigt bij het overlijden van een persoon  gaat niet over op erfgenamen

Benoemde vs. onbenoemde overeenkomsten
 Al dan niet uitdrukkelijk geregeld in Burgerlijk Wetboek
 Algemene regelen van contractenrecht van toepassing
 Onbenoemde contracten: gemengde contracten (bv douche kopen + plaatsing)
 Absorptietheorie: regels van grootste deel overeenkomst toepassen (bv koop
douche)
 Combinatietheorie: 2 benoemde overeenkomst te erkennen  beide regels
toepassen
 Sui generis overeenkomst: kan geen regels van benoemde overeenkomst op
toepassen

Toetredingsovereenkomsten
Def.: toetredingsovereenkomst= overeenkomst gesloten tussen sterke en zwakke partij waarbij
zwakke partij geen zeggenschap heeft over de inhoud van de overeenkomst
 Inhoud wordt eenzijdig vastgelegd door andere (sterkere) partij
 Enkel vrijheid wel of niet te contracteren
 Beschermingsmechanismes (bv contracten met nutsbedrijven: elektriciteit,
watermaatschappij)

,Raamovereenkomsten/kaderovereenkomsten
Def.: raamovereenkomsten/kaderovereenkomsten= overeenkomsten die algemene voorwaarden en
modaliteiten vastlegt waarbinnen later te sluiten overeenkomsten binnen zullen moeten vallen.
 Bv CAO, concessieovereenkomst (alleenverkoopovereenkomst), …
Deel 1: verbintenissen uit meerzijdige en
eenzijdige rechtshandelingen

Algemene principes van contractenrecht

Consensualisme/wilsautonomie
Wilsautonomie als grondslag
 Grondslag van het contractenrecht =iedereen kan al dan niet contracteren
 Wilsautonomie impliceert contractsvrijheid
 In principe solo consensu: loutere wil volstaat
 Gevolg van de vrijheid van personen

Consensualisme
1 Formeel consensualisme
o Consensualisme: solo consensu (loutere wilsovereenkomst)
 uitzondering: zakelijke en plechtige overeenkomst
2 Materieel consensualisme: wilsautonomie of contractsvrijheid
o Uitzondering: grenzen aan contractsvrijheid
 Contractsdwang: dwang om contract te sluiten (bv verplichting verzekering
bij aankoop auto)
 Dwingend recht (om zwakke partijen te beschermen) gevolg: relatieve
nietigheid en openbare orde (beschermen belangen maatschappij) gevolg:
absolute nietigheid
 Fraus omnia corrumpit= bedrog breekt alles
 Grondrechten
 Toepassing: Anti-discriminatiewet  gevolg: absoluut nietig

Goede trouw
- Subjectieve goede trouw
o gaat over geestesgesteldheid van iemand (wat weet je?)
bv: trouwen met iemand die al getrouwd is  ontrouw, bij wet verboden
- Objectieve goede trouw
o 3 functies: (heeft niks te maken met wat je al dan niet weet)
 Interpretatieve functie (gemeenschappelijke bedoelingen partijen)
bv: in testament staat aan Children ipv Scotisch Childern
Bij twijfel moet men de norm zo interpreteren dat hij enig gevolg
teweegbrengt
Te goeder trouw = naar redelijkheid en billijkheid
Geen gemeenschappelijke bedoeling te achterhalen:
 Ten voordele van hij die zich verbond
 Ten nadele van hij die bedong

,  Aanvullende functie:
o Bijkomende rechten/verplichtingen aan partijen
o Loyauteitsplicht van contractspartijen
o Bv. Schadebeperkingsplicht: brandweer bellen bij brand
• Beperkende /derogerende functie
Def.: beperkende/derogerende functie= medecontractant mag de rechten die hij heeft niet
uitvoeren op een wijze die kennelijke onredelijk is

 Cfr. Rechtsmisbruik: Uitoefening van een recht zonder redelijk en voldoende
belang
 Niet uitdrukkelijk in Burgerlijk wetboek
 Lang twijfel over: ‘overeenkomsten strekken tot wet’
 Rechten niet uitvoeren op manier die kennelijk onredelijk is
o Marginale toetsing door rechter
 Criteria zoals bij rechtsmisbruik
o Rechtsmisbruik: niet-contractuele werking
o Matigende werking goede trouw: contractuele werking

CRITERIA:

1) Uitoefening recht met loutere bedoeling andere partij te schaden (animus nocendi)
A en B zijn buren, B houdt ervan om te ballonvaren maar A besloot om een muur met
messen te bouwen. A mag dit, omdat het zijn grond is, B moet dus
buitencontractueel tegen A zeggen dat dit niet passend is. A moet enkel messen
verwijderen van rechter.

2) Keuze tussen twee mogelijkheden en keuze zonder eigen voordeel voor mogelijkheid die
derden/andere partij meest schade toebrengt
Concurrent plaats lichtreclame verticaal waardoor andere lichtreclame niet meer zichtbaar is
terwijl hij het ook horizontaal zou kunnen plaatsen  rechtsmisbruik

3) Afwezigheid van een redelijk belang en/of proportionaliteitscriterium
= voordeel van de een wordt vergeleken met het voordeel voor de ander
B wil dat A haar gebouw afbreekt omdat het niet op de juiste plaats staat. Dit is B
zijn recht, maar de rechter beslist dat dit kennelijk onredelijk is omdat het gebouw slechts 25 op de
grond van B staat. Dit werd opgelost met een schadevergoeding

Het sluiten van de overeenkomst: geldigheidsvereisten
 Toestemming/wilsovereenstemming
 Handelingsbekwaamheid
 Voorwerp
 Oorzaak