ONDERZOEKSMETHODEN
INLEIDING WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK
Doel van het opleidingsonderdeel
➔ Je ontwikkelt je onderzoekcompetenties
➔ Inleidend vak in de leerlijn ‘Methodologie’
➔ Deel van voorbereiding op bachelorproef en masterproef
WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK
Verkeerd gebruik van de term ‘onderzoek’
➔ Alleen feiten of informatie verzamelen, zonder een bepaald doel of specifieke vraag
➔ Feiten of informatie opnieuw ordenen, zonder interpretatie
➔ Als term om je product of idee laten opvallen en respectabel te maken
o Bv. “9 van de 10 tandartsen beveelt dit aan”
o Wordt gebruikt door politici om hun ideeën te legitimeren: onderzoek gebruiken en
misbruiken
➔ Bovenstaande zaken vallen niet onder de term van wetenschappelijk onderzoek
➔ Onderzoek
o Je moet de observaties die je maakt en feiten die je verzamelt kunnen interpreteren → wat
betekent dat nu?
➔ Je moet altijd een doel hebben/iets verklaren of een specifieke vraag hebben
➔ De observaties die je maakt en feiten die je verzamelt moet je interpreteren
Onderzoek: ‘iets wat mensen ondernemen om iets op een systematische manier uit te zoeken, waardoor hun
kennis toeneemt → def. Niet vanbuiten kennen
➔ Ondernemen: het is niet gewoon denkwerk → data verzamelen, observeren, enquêtes uitdelen en
laten invullen
➔ Moet niet persé moeilijk zijn
o Een eenvoudige vraag beantwoorden kan interessante antwoorden opleveren
➔ Systematisch: op voorhand goed nadenken over welke data je wil verzamelen en op welke manier →
een systeem of een methode insteken → geldt ook voor het analyseren van gegevens
➔ Kenmerken van onderzoek
o Systematisch verzamelen van gegevens
o Systematisch analyseren van gegevens
▪ Bv. Kruistabellen van mannen en vrouwen om gemiddeldes te vergelijken
o Doel = iets uitzoeken, een vraag beantwoorden
Wetenschap: ‘een menselijke activiteit die erop gericht is tot gesystematiseerde en betrouwbare kennis te
komen’ → def. Niet vanbuiten kennen
➔ En omdat het gesystematiseerd is, daarom is het ook betrouwbaarder → zorgt voor een zekere
transparantie
,Het product of de uitkomst van die activiteit: een geheel van uitspraken, wetten of theorieën betreffende een
enigszins samenhangend probleemgebied, bv. Handelswetenschappen. Dus: het product is kennis over een
deel van de werkelijkheid, in de vorm van:
➔ Enerzijds ‘theorieën’
o Bv. Prijstheorie: vraag en aanbod verklaren menselijk gedrag (niet alles van het menselijke
gedrag)
o Samenhangend verhaal van hoe iets in elkaar zit
o Gebaseerd op denkwerk en concreet onderzoek van beweringen over de werkelijkheid
➔ Anderzijds uitspraken of beweringen = hypothesen
o Bv. Hogere prijs voor arbeid zal leiden tot minder vraag
o Hypothesen = iets dat je direct kan nagaan in de werkelijkheid
➔ Theorieën en hypothesen zijn de substanties
➔ Wetenschappers produceren betrouwbare kennis (stukje van de werkelijkheid)
➔ Wetenschap en onderzoek zijn 2 termen die zeer verwant zijn met elkaar
➔ Betrouwbare kennis bestaat uit: theorieën (= samenhangend verhaal van hoe alles in elkaar zit) is veel
denkwerk, maar ook gebaseerd op concreet onderzoek over beweringen van de werkelijkheid →
hypothesen
Falsificatie
➔ Proberen omduwen van beweringen, proberen ondermijnen van hypothesen
➔ Hypotheses proberen ontkrachten
➔ Advocaat van de duivel spelen, ook tegen de eigen hypothese
o Via eleminatieproces, ‘trial and error’, kennis opbouwen
▪ Effect van ‘onsuccesvolle’ falsificatie: hypothese wordt geloofwaardiger
▪ Effect van ‘succesvolle’ falsificatie: hypothese wordt ongeloofwaardiger
• Hypothese verfijnen/bijsturen als gevolg of voorwaarden aan koppelen
• Bv. ‘voorbeeld hieronder klopt enkel voor ontwikkelde landen’
▪ Resultaat: zelfcorrigerend mechanisme leidt tot betrouwbare kennis en zelfs
‘wetenschappelijke consensus’
• Als de falsificatie blijft mislukken → wetenschappelijke consensus
o Transparantie over data en methode
▪ Hierdoor stel je jezelf open voor falsificatie
▪ Waar data gehaald, welke onderzoeksmethode gebruikt en waarom
▪ Obv. Methode bekijken of men dezelfde hypothese kan aantonen door verschillende
methode te gebruiken
➔ Hoe meer je probeert een bepaalde hypothese aan te vallen en het mislukt, hoe geloofwaardiger de
hypothese wordt
➔ Voorbeeld 1:
o Hypothese: meer arbeidsmarktrigiditeit leidt tot meer werkloosheid
, o Falsificatie op basis van meer data of meer landen
▪ ‘Wat als we meer landen bekijken?’ → niet enkel West-Europese landen
▪ ‘Er is een highly cited article’ → dat artikel brengt de hypothese naar voor → artikel
gelezen en uitgeplozen → Daaruit vastgesteld dat het artikel niet robuust is. De data
gebruikt voor de hypothese is beperkt in jaren. Wat als je extra jaren bekijkt?
FASEN VAN WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK
➔ Niet vanbuiten kennen de fasen, slechts een soort handleiding/handvat over wat je allemaal zou
moeten doen
➔ Iteratief proces: een soort reis maken door die 10 stappen (mogelijkheid dat je moet terugkeren op de
stappen)
o Bv. Tijdens stap 5 ontdekken dat er al veel onderzoek gebeurt is
o Bv. Tijdens stap 9 ontdekken dat je gegevens niet te analyseren zijn waardoor je terug gaat
naar stap 8
1. KEUZE EN VERKENNING VAN EEN ONDERWERP
Wat is een goed onderwerp voor je onderzoek?
➔ Interesseert het onderwerp je?
➔ Houd je voldoende rekening met de wensen van de opdrachtgever (bv. Promotor)?
➔ Ben je vaardig genoeg (bv. Talenkennis, ICT-kennis)?
➔ Is het praktisch haalbaar (tijd, toegang tot informatie)?
➔ Is het maatschappelijk relevant? Welke actoren uit de samenleving hebben belang bij het onderzoek
o Bv. Ondernemingen, werkgevers, werknemers, vakbonden, de overheid, NGO’s, … of zelfs
‘het algemeen belang’
o “Heeft iemand er ergens iets aan?”
o Bv. De textielsector vertegenwoordigd 8% van het bbp
2. IDENTIFICATIE VAN DE BELANGRIJKSTE TOPICS
Hier bepaal je de wetenschappelijke relevantie van je onderzoek: op welke manier draagt deze studie iets bij
aan de reeds bestaande kennis? Welke ‘research gap’ wordt erdoor gevuld?
➔ Wetenschappelijke relevantie: wat zijn vragen dat mensen zich stellen binnen dat onderwerp?
o Probeer iets nieuws te doen, een gat in de kennis op te vullen door iets nieuws doen
INLEIDING WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK
Doel van het opleidingsonderdeel
➔ Je ontwikkelt je onderzoekcompetenties
➔ Inleidend vak in de leerlijn ‘Methodologie’
➔ Deel van voorbereiding op bachelorproef en masterproef
WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK
Verkeerd gebruik van de term ‘onderzoek’
➔ Alleen feiten of informatie verzamelen, zonder een bepaald doel of specifieke vraag
➔ Feiten of informatie opnieuw ordenen, zonder interpretatie
➔ Als term om je product of idee laten opvallen en respectabel te maken
o Bv. “9 van de 10 tandartsen beveelt dit aan”
o Wordt gebruikt door politici om hun ideeën te legitimeren: onderzoek gebruiken en
misbruiken
➔ Bovenstaande zaken vallen niet onder de term van wetenschappelijk onderzoek
➔ Onderzoek
o Je moet de observaties die je maakt en feiten die je verzamelt kunnen interpreteren → wat
betekent dat nu?
➔ Je moet altijd een doel hebben/iets verklaren of een specifieke vraag hebben
➔ De observaties die je maakt en feiten die je verzamelt moet je interpreteren
Onderzoek: ‘iets wat mensen ondernemen om iets op een systematische manier uit te zoeken, waardoor hun
kennis toeneemt → def. Niet vanbuiten kennen
➔ Ondernemen: het is niet gewoon denkwerk → data verzamelen, observeren, enquêtes uitdelen en
laten invullen
➔ Moet niet persé moeilijk zijn
o Een eenvoudige vraag beantwoorden kan interessante antwoorden opleveren
➔ Systematisch: op voorhand goed nadenken over welke data je wil verzamelen en op welke manier →
een systeem of een methode insteken → geldt ook voor het analyseren van gegevens
➔ Kenmerken van onderzoek
o Systematisch verzamelen van gegevens
o Systematisch analyseren van gegevens
▪ Bv. Kruistabellen van mannen en vrouwen om gemiddeldes te vergelijken
o Doel = iets uitzoeken, een vraag beantwoorden
Wetenschap: ‘een menselijke activiteit die erop gericht is tot gesystematiseerde en betrouwbare kennis te
komen’ → def. Niet vanbuiten kennen
➔ En omdat het gesystematiseerd is, daarom is het ook betrouwbaarder → zorgt voor een zekere
transparantie
,Het product of de uitkomst van die activiteit: een geheel van uitspraken, wetten of theorieën betreffende een
enigszins samenhangend probleemgebied, bv. Handelswetenschappen. Dus: het product is kennis over een
deel van de werkelijkheid, in de vorm van:
➔ Enerzijds ‘theorieën’
o Bv. Prijstheorie: vraag en aanbod verklaren menselijk gedrag (niet alles van het menselijke
gedrag)
o Samenhangend verhaal van hoe iets in elkaar zit
o Gebaseerd op denkwerk en concreet onderzoek van beweringen over de werkelijkheid
➔ Anderzijds uitspraken of beweringen = hypothesen
o Bv. Hogere prijs voor arbeid zal leiden tot minder vraag
o Hypothesen = iets dat je direct kan nagaan in de werkelijkheid
➔ Theorieën en hypothesen zijn de substanties
➔ Wetenschappers produceren betrouwbare kennis (stukje van de werkelijkheid)
➔ Wetenschap en onderzoek zijn 2 termen die zeer verwant zijn met elkaar
➔ Betrouwbare kennis bestaat uit: theorieën (= samenhangend verhaal van hoe alles in elkaar zit) is veel
denkwerk, maar ook gebaseerd op concreet onderzoek over beweringen van de werkelijkheid →
hypothesen
Falsificatie
➔ Proberen omduwen van beweringen, proberen ondermijnen van hypothesen
➔ Hypotheses proberen ontkrachten
➔ Advocaat van de duivel spelen, ook tegen de eigen hypothese
o Via eleminatieproces, ‘trial and error’, kennis opbouwen
▪ Effect van ‘onsuccesvolle’ falsificatie: hypothese wordt geloofwaardiger
▪ Effect van ‘succesvolle’ falsificatie: hypothese wordt ongeloofwaardiger
• Hypothese verfijnen/bijsturen als gevolg of voorwaarden aan koppelen
• Bv. ‘voorbeeld hieronder klopt enkel voor ontwikkelde landen’
▪ Resultaat: zelfcorrigerend mechanisme leidt tot betrouwbare kennis en zelfs
‘wetenschappelijke consensus’
• Als de falsificatie blijft mislukken → wetenschappelijke consensus
o Transparantie over data en methode
▪ Hierdoor stel je jezelf open voor falsificatie
▪ Waar data gehaald, welke onderzoeksmethode gebruikt en waarom
▪ Obv. Methode bekijken of men dezelfde hypothese kan aantonen door verschillende
methode te gebruiken
➔ Hoe meer je probeert een bepaalde hypothese aan te vallen en het mislukt, hoe geloofwaardiger de
hypothese wordt
➔ Voorbeeld 1:
o Hypothese: meer arbeidsmarktrigiditeit leidt tot meer werkloosheid
, o Falsificatie op basis van meer data of meer landen
▪ ‘Wat als we meer landen bekijken?’ → niet enkel West-Europese landen
▪ ‘Er is een highly cited article’ → dat artikel brengt de hypothese naar voor → artikel
gelezen en uitgeplozen → Daaruit vastgesteld dat het artikel niet robuust is. De data
gebruikt voor de hypothese is beperkt in jaren. Wat als je extra jaren bekijkt?
FASEN VAN WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK
➔ Niet vanbuiten kennen de fasen, slechts een soort handleiding/handvat over wat je allemaal zou
moeten doen
➔ Iteratief proces: een soort reis maken door die 10 stappen (mogelijkheid dat je moet terugkeren op de
stappen)
o Bv. Tijdens stap 5 ontdekken dat er al veel onderzoek gebeurt is
o Bv. Tijdens stap 9 ontdekken dat je gegevens niet te analyseren zijn waardoor je terug gaat
naar stap 8
1. KEUZE EN VERKENNING VAN EEN ONDERWERP
Wat is een goed onderwerp voor je onderzoek?
➔ Interesseert het onderwerp je?
➔ Houd je voldoende rekening met de wensen van de opdrachtgever (bv. Promotor)?
➔ Ben je vaardig genoeg (bv. Talenkennis, ICT-kennis)?
➔ Is het praktisch haalbaar (tijd, toegang tot informatie)?
➔ Is het maatschappelijk relevant? Welke actoren uit de samenleving hebben belang bij het onderzoek
o Bv. Ondernemingen, werkgevers, werknemers, vakbonden, de overheid, NGO’s, … of zelfs
‘het algemeen belang’
o “Heeft iemand er ergens iets aan?”
o Bv. De textielsector vertegenwoordigd 8% van het bbp
2. IDENTIFICATIE VAN DE BELANGRIJKSTE TOPICS
Hier bepaal je de wetenschappelijke relevantie van je onderzoek: op welke manier draagt deze studie iets bij
aan de reeds bestaande kennis? Welke ‘research gap’ wordt erdoor gevuld?
➔ Wetenschappelijke relevantie: wat zijn vragen dat mensen zich stellen binnen dat onderwerp?
o Probeer iets nieuws te doen, een gat in de kennis op te vullen door iets nieuws doen
