Week 1: Inleiding gezondheidsrecht en rechtsbeginselen
(wk 35)
HC 1
WG 1
Hoofdstuk 1 PG
Hoorcollege 1 en 2: Introductie in de gezondheidszorg (31/08)
Het gezondheidsrecht is van dwingend recht: je kan er niet van afwijken, ook niet
met instemming van de patiënt.
Functies van het gezondheidsrecht zijn: ordening, een culturele en morele waarde
uitdrukken, corrigeren, geschilbeslechting en regelend.
Het gezondheidsrecht kan worden gekenmerkt als het geheel van rechtsregels dat
betrekking heeft op de zorg voor de gezondheid en de toepassing van overig
burgerlijk, bestuurs- en strafrecht in dat verband.
Rechtsbeginselen in de zorg
Waar rechtsregels tekort schieten, kunnen rechtsbeginselen uitkomst bieden.
Gezondheidsrecht heeft betrekking op drie soorten relaties:
I. Patiënt – Zorgaanbieder
II. Zorgaanbieder – Zorgfinancier
III. Patiënt – Zorgfinancier
Heeft het gezondheidsrecht eigen beginselen?
Henk Leenen: Ja (sterke notie), beginsel van toegang tot zorg en het beginsel
van zelfbeschikking
Bernard Sluijters: Nee (zwakke notie), beginselen van het privaat-, straf- en
bestuursrecht gelden
Martin Buijsen (sterke notie): Het gezondheidsrecht is de verwezenlijking
van het grondrecht op zorg voor gezondheid met inachtneming van andere
relevante grondrechten:
o Recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer
o Recht op gelijke behandeling
o Recht op zorg voor de gezondheid
Werkcollege 1: Kennismaking, programma en inleiding
gezondheidsrecht
Opdrachten
Lees het artikel ‘Donorlichaam gezocht voor hoofd.’
Vraag 1: Welke ethische dilemma’s bestaan er?
- Wat voor mens ontstaat er? Is het lichaam de levende of het hoofd? Wie is de
ontvanger en wie is de afzender?
- Wat is meer waard of wat is meer leven: een hoofd of een lichaam?
- Wat als het nieuw gemaakte mens kinderen krijgt: wie is dan de
vader/moeder?
,Vraag 2: Welke rechtsbeginselen zijn van toepassing?
- Zelfbeschikkingsrecht
- Zorgvuldigheidsbeginsel
- Recht op toegang tot de gezondheidszorg
- Gelijkheidsbeginsel
Vraag 3: Welke regelgeving is van toepassing?
- Artikel 1, 10, 11 en 22 Grondwet (+ artikel 2 EVRM)
- Wet op de orgaandonatie
Kijk het filmpje ‘Bionisch oog’.
Vraag 1: Welke rechtsbeginselen spelen een rol?
- Recht op toegang tot de gezondheidszorg
- Gelijkheidsbeginsel
- Zelfbeschikkingsrecht
- Zorgvuldigheidsbeginsel
Vraag 2: Welke juridische en ethische dilemma’s zijn er?
- Het hacken van het bionisch oog; is het wel veilig, wordt de patiënt genoeg
beschermd hiertegen?
- Wie is er aansprakelijk als er een fout wordt gemaakt bij de operatie door de
robot?
- Wie stuurt het bionische oog aan? Zijn dat de hersenen van de patiënt of is
dat het bionische oog zelf?
Vraag 3: Welke regelgeving speelt een rol?
- Artikel 1, 10, 11 en 22 Grondwet (+ artikel 2 EVRM)
- Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst
- AVG
- Wet op medische bijzondere verrichtingen
- Wet op medische hulpmiddelen
,Week 2 & 3: Structuur en organisatie van de gezondheidszorg
+ Patiëntenrechten
(week 36-37)
HC 3 + 5 (Structuur en organisatie van de gezondheidszorg)
WC 2 (Patiëntenrechten)
HC 4
Hoofdstuk 10 + 5 PG
I: Structuur en organisatie van de gezondheidszorg
Hoofdstuk 10: Structuur, financiering en kwaliteit
10.1: De overheid heeft een grondwettelijke plicht om maatregelen te treffen ter
bevordering van de volksgezondheid, artikel 22 Grondwet.
Dit houdt in: beschikbaarheid, bereikbaarheid, toegankelijkheid en kwaliteit
Op dit moment hebben wij een gereguleerde marktwerking: een markt waarin
zorgaanbieders en -verzekeraars gestimuleerd worden om patiënten goed en tegen
een lage prijs te bedienen. De patiënt staat in een afhankelijke relatie tot de
zorgaanbieder en heeft in de praktijk weinig vertrouwen in de zorgverzekeraar.
Daarom stelt de overheid wel voorwaarden aan deze markt en houdt toezicht en
handhaving.
Zorgvragers, wij als burgers, zijn verplicht een basispakket aan zorg te nemen bij
een zorgverzekeraar. Wij vragen en betalen de zorg. Deze zorgverzekeraar koopt
die zorg in bij een zorgaanbieder en verzekerd de verzekerde van zorg. De
zorgverzekeraar moet elke burger die dat wil een polis verstrekken. De
zorgaanbieder op zijn beurt moet de zorg verlenen aan de burgers.
Zorgverzekeraars en zorgaanbieders onderhandelen in vrijheid met elkaar over
prijs, kwaliteit en hoeveelheid. Hier bestaat dus concurrentie. Omdat zorgvragers
zelf de keuze mogen maken naar welke zorgaanbieder ze gaan, is dit voor hen een
prikkel om de juiste prijzen te hanteren en om het beter te doen dan de
concurrentie. De zorgaanbieders moeten dus strijden om de burgers. De
zorgaanbieders die het beste innoveert, staat weer het sterkst tegenover
verzekeraars.
De Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg) moet ervoor zorgen dat deze
marktwerking op gang wordt gebracht. Het moet ervoor zorgen dat het stelsel
doeltreffend en doelmatig blijft, zodat de kosten in de hand worden gehouden.
Zorgverzekeringswet (Zvw): Iedereen heeft recht op een basisverzekering
onder acceptabele voorwaarden
Bekostigen van zorgaanbieders werd gekoppeld aan geleverde prestaties
(dbc’s). Zorg die zij leveren worden zo op een transparante wijze
gedeclareerd.
Moet waar nodig de gereguleerde gezondheidszorg op gang brengen. De
overheid kan op basis van deze wet zo nodig invloed uitoefenen op de
tarieven en zorgprestatie. Regelt ook de toezicht op de gereguleerde
marktwerking. Hiervoor is de Nederlandse Zorgautoriteit opgericht.
, De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) is een bestuursorgaan, dus de Awb is op
hun handelen van toepassing. De NZa wordt ook wel de marktmeester van de
gezondheidszorg genoemd. De taken van de NZa zijn opgenomen in artikel 16 Wmg
(markttoezicht, marktontwikkeling etc.). Markttoezicht houdt in:
Het bepalen van de ‘Aanmerkelijke Marktmacht’ (AMM). Hier is sprake
van als een zorgverzekeraar of -aanbieder geen rekening hoeft te houden met
concurrenten, artikel 47 en 48 Wmg.
Toezicht op toetredingsbelemmeringen. Mocht de concurrentie worden
verstoord, dan kan de NZa maatregelen nemen (artikel 48 Wmg).
Als er sprake is van misbruik van macht, dan treedt de ‘Autoriteit
Consument en Markt’ (ACM) op. Zij zien op de naleving van de
Mededingingswet: deze wet heeft tevens tot doel om de marktwerking te
bevorderen. Niet iedereen is tevreden over de taakverdeling: er ligt een
wetsvoorstel om de preventie van AMM over te hevelen naar ACM.
Onderzoek of er voldoende transparante informatieverstrekking. Indien
dit niet het geval is, kan de NZa hier regels over opstellen.
Het reguleren van tarieven die door zorgaanbieders in rekening worden
gebracht
Toezicht op zorgverzekeraars en Wlz-uitvoerders. Komen ze de
verplichtingen uit de wetten na?
10.2: De belangrijkste wetten in verband met de financiële bereikbaarheid zijn de
‘Zorgverzekeringswet (Zvw)’ de ‘Wet langdurige zorg (Wlz)’, en de ‘Wet
maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo)’ en de Jeugdwet. Deze wetten geven
het kader voor de vergoeding van zorgkosten.
Het zorgstelsel houdt in dat zorgverzekeraars, Wlz-uitvoerders en gemeenten
zorgen dat patiënten tijdig aanspraak maken op zorg (dit heet het zorgstelsel). De
patiënt heeft individueel de keuze voor een rechtstreekse vergoeding, in natura, of
een teruggave, restitutie.
De Wet langdurige zorg
De Wlz is een publiekrechtelijke, sociale verzekering. Dit houdt in dat een ieder van
rechtswege is verzekerd. Het is dus geen overeenkomst, zoals bij de Zvw.
Iedereen die in Nederland woont, ongeacht de nationaliteit, leeftijd of inkomen,
maakt aanspraak op de Wlz.
Een patiënt kan aanspraak maken op de zorg uit de Wlz bij een somatische of
psychogeriatrische aandoening, een beperking of handicap met een blijvende
behoefte waar 24 uur per dag toezicht of zorg nodig is. Recht op zorg bestaat
slechts voor zover de verzekerde daar naar aard, inhoud en omvang
redelijkerwijs op is aangewezen. Let op! Gebruikelijke zorg die ouders behoren
te geven aan hun kinderen, valt dus niet onder de verzekering van de Wlz
toegangscriteria, zie artikel 3.2.1 Wlz.
Een afbakening van de Zvw en de Wmo is hier dat toegang wordt verleend als de
patiënt naar verwachting de rest van zijn leven aanspraak zal moeten maken op
de Wlz. Anders wordt er al snel uitgevallen naar de Zvw of Wmo.
Mocht een patiënt een beroep willen doen op de Wlz, dan dient de patiënt een
aanvraag in bij het CIZ. Het CIZ bekijkt of de persoon verzekerd is en voldoet aan
(wk 35)
HC 1
WG 1
Hoofdstuk 1 PG
Hoorcollege 1 en 2: Introductie in de gezondheidszorg (31/08)
Het gezondheidsrecht is van dwingend recht: je kan er niet van afwijken, ook niet
met instemming van de patiënt.
Functies van het gezondheidsrecht zijn: ordening, een culturele en morele waarde
uitdrukken, corrigeren, geschilbeslechting en regelend.
Het gezondheidsrecht kan worden gekenmerkt als het geheel van rechtsregels dat
betrekking heeft op de zorg voor de gezondheid en de toepassing van overig
burgerlijk, bestuurs- en strafrecht in dat verband.
Rechtsbeginselen in de zorg
Waar rechtsregels tekort schieten, kunnen rechtsbeginselen uitkomst bieden.
Gezondheidsrecht heeft betrekking op drie soorten relaties:
I. Patiënt – Zorgaanbieder
II. Zorgaanbieder – Zorgfinancier
III. Patiënt – Zorgfinancier
Heeft het gezondheidsrecht eigen beginselen?
Henk Leenen: Ja (sterke notie), beginsel van toegang tot zorg en het beginsel
van zelfbeschikking
Bernard Sluijters: Nee (zwakke notie), beginselen van het privaat-, straf- en
bestuursrecht gelden
Martin Buijsen (sterke notie): Het gezondheidsrecht is de verwezenlijking
van het grondrecht op zorg voor gezondheid met inachtneming van andere
relevante grondrechten:
o Recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer
o Recht op gelijke behandeling
o Recht op zorg voor de gezondheid
Werkcollege 1: Kennismaking, programma en inleiding
gezondheidsrecht
Opdrachten
Lees het artikel ‘Donorlichaam gezocht voor hoofd.’
Vraag 1: Welke ethische dilemma’s bestaan er?
- Wat voor mens ontstaat er? Is het lichaam de levende of het hoofd? Wie is de
ontvanger en wie is de afzender?
- Wat is meer waard of wat is meer leven: een hoofd of een lichaam?
- Wat als het nieuw gemaakte mens kinderen krijgt: wie is dan de
vader/moeder?
,Vraag 2: Welke rechtsbeginselen zijn van toepassing?
- Zelfbeschikkingsrecht
- Zorgvuldigheidsbeginsel
- Recht op toegang tot de gezondheidszorg
- Gelijkheidsbeginsel
Vraag 3: Welke regelgeving is van toepassing?
- Artikel 1, 10, 11 en 22 Grondwet (+ artikel 2 EVRM)
- Wet op de orgaandonatie
Kijk het filmpje ‘Bionisch oog’.
Vraag 1: Welke rechtsbeginselen spelen een rol?
- Recht op toegang tot de gezondheidszorg
- Gelijkheidsbeginsel
- Zelfbeschikkingsrecht
- Zorgvuldigheidsbeginsel
Vraag 2: Welke juridische en ethische dilemma’s zijn er?
- Het hacken van het bionisch oog; is het wel veilig, wordt de patiënt genoeg
beschermd hiertegen?
- Wie is er aansprakelijk als er een fout wordt gemaakt bij de operatie door de
robot?
- Wie stuurt het bionische oog aan? Zijn dat de hersenen van de patiënt of is
dat het bionische oog zelf?
Vraag 3: Welke regelgeving speelt een rol?
- Artikel 1, 10, 11 en 22 Grondwet (+ artikel 2 EVRM)
- Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst
- AVG
- Wet op medische bijzondere verrichtingen
- Wet op medische hulpmiddelen
,Week 2 & 3: Structuur en organisatie van de gezondheidszorg
+ Patiëntenrechten
(week 36-37)
HC 3 + 5 (Structuur en organisatie van de gezondheidszorg)
WC 2 (Patiëntenrechten)
HC 4
Hoofdstuk 10 + 5 PG
I: Structuur en organisatie van de gezondheidszorg
Hoofdstuk 10: Structuur, financiering en kwaliteit
10.1: De overheid heeft een grondwettelijke plicht om maatregelen te treffen ter
bevordering van de volksgezondheid, artikel 22 Grondwet.
Dit houdt in: beschikbaarheid, bereikbaarheid, toegankelijkheid en kwaliteit
Op dit moment hebben wij een gereguleerde marktwerking: een markt waarin
zorgaanbieders en -verzekeraars gestimuleerd worden om patiënten goed en tegen
een lage prijs te bedienen. De patiënt staat in een afhankelijke relatie tot de
zorgaanbieder en heeft in de praktijk weinig vertrouwen in de zorgverzekeraar.
Daarom stelt de overheid wel voorwaarden aan deze markt en houdt toezicht en
handhaving.
Zorgvragers, wij als burgers, zijn verplicht een basispakket aan zorg te nemen bij
een zorgverzekeraar. Wij vragen en betalen de zorg. Deze zorgverzekeraar koopt
die zorg in bij een zorgaanbieder en verzekerd de verzekerde van zorg. De
zorgverzekeraar moet elke burger die dat wil een polis verstrekken. De
zorgaanbieder op zijn beurt moet de zorg verlenen aan de burgers.
Zorgverzekeraars en zorgaanbieders onderhandelen in vrijheid met elkaar over
prijs, kwaliteit en hoeveelheid. Hier bestaat dus concurrentie. Omdat zorgvragers
zelf de keuze mogen maken naar welke zorgaanbieder ze gaan, is dit voor hen een
prikkel om de juiste prijzen te hanteren en om het beter te doen dan de
concurrentie. De zorgaanbieders moeten dus strijden om de burgers. De
zorgaanbieders die het beste innoveert, staat weer het sterkst tegenover
verzekeraars.
De Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg) moet ervoor zorgen dat deze
marktwerking op gang wordt gebracht. Het moet ervoor zorgen dat het stelsel
doeltreffend en doelmatig blijft, zodat de kosten in de hand worden gehouden.
Zorgverzekeringswet (Zvw): Iedereen heeft recht op een basisverzekering
onder acceptabele voorwaarden
Bekostigen van zorgaanbieders werd gekoppeld aan geleverde prestaties
(dbc’s). Zorg die zij leveren worden zo op een transparante wijze
gedeclareerd.
Moet waar nodig de gereguleerde gezondheidszorg op gang brengen. De
overheid kan op basis van deze wet zo nodig invloed uitoefenen op de
tarieven en zorgprestatie. Regelt ook de toezicht op de gereguleerde
marktwerking. Hiervoor is de Nederlandse Zorgautoriteit opgericht.
, De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) is een bestuursorgaan, dus de Awb is op
hun handelen van toepassing. De NZa wordt ook wel de marktmeester van de
gezondheidszorg genoemd. De taken van de NZa zijn opgenomen in artikel 16 Wmg
(markttoezicht, marktontwikkeling etc.). Markttoezicht houdt in:
Het bepalen van de ‘Aanmerkelijke Marktmacht’ (AMM). Hier is sprake
van als een zorgverzekeraar of -aanbieder geen rekening hoeft te houden met
concurrenten, artikel 47 en 48 Wmg.
Toezicht op toetredingsbelemmeringen. Mocht de concurrentie worden
verstoord, dan kan de NZa maatregelen nemen (artikel 48 Wmg).
Als er sprake is van misbruik van macht, dan treedt de ‘Autoriteit
Consument en Markt’ (ACM) op. Zij zien op de naleving van de
Mededingingswet: deze wet heeft tevens tot doel om de marktwerking te
bevorderen. Niet iedereen is tevreden over de taakverdeling: er ligt een
wetsvoorstel om de preventie van AMM over te hevelen naar ACM.
Onderzoek of er voldoende transparante informatieverstrekking. Indien
dit niet het geval is, kan de NZa hier regels over opstellen.
Het reguleren van tarieven die door zorgaanbieders in rekening worden
gebracht
Toezicht op zorgverzekeraars en Wlz-uitvoerders. Komen ze de
verplichtingen uit de wetten na?
10.2: De belangrijkste wetten in verband met de financiële bereikbaarheid zijn de
‘Zorgverzekeringswet (Zvw)’ de ‘Wet langdurige zorg (Wlz)’, en de ‘Wet
maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo)’ en de Jeugdwet. Deze wetten geven
het kader voor de vergoeding van zorgkosten.
Het zorgstelsel houdt in dat zorgverzekeraars, Wlz-uitvoerders en gemeenten
zorgen dat patiënten tijdig aanspraak maken op zorg (dit heet het zorgstelsel). De
patiënt heeft individueel de keuze voor een rechtstreekse vergoeding, in natura, of
een teruggave, restitutie.
De Wet langdurige zorg
De Wlz is een publiekrechtelijke, sociale verzekering. Dit houdt in dat een ieder van
rechtswege is verzekerd. Het is dus geen overeenkomst, zoals bij de Zvw.
Iedereen die in Nederland woont, ongeacht de nationaliteit, leeftijd of inkomen,
maakt aanspraak op de Wlz.
Een patiënt kan aanspraak maken op de zorg uit de Wlz bij een somatische of
psychogeriatrische aandoening, een beperking of handicap met een blijvende
behoefte waar 24 uur per dag toezicht of zorg nodig is. Recht op zorg bestaat
slechts voor zover de verzekerde daar naar aard, inhoud en omvang
redelijkerwijs op is aangewezen. Let op! Gebruikelijke zorg die ouders behoren
te geven aan hun kinderen, valt dus niet onder de verzekering van de Wlz
toegangscriteria, zie artikel 3.2.1 Wlz.
Een afbakening van de Zvw en de Wmo is hier dat toegang wordt verleend als de
patiënt naar verwachting de rest van zijn leven aanspraak zal moeten maken op
de Wlz. Anders wordt er al snel uitgevallen naar de Zvw of Wmo.
Mocht een patiënt een beroep willen doen op de Wlz, dan dient de patiënt een
aanvraag in bij het CIZ. Het CIZ bekijkt of de persoon verzekerd is en voldoet aan
