Aantekeningen theoretische pedagogiek
Pedagogische wetenschappen - jaar 1
Rijksuniversiteit Groningen
Uitgebreide aantekeningen van de colleges van theoretische pedagogiek.
,Inhoudsopgave
Aantekeningen colleges 2
College 1 - dinsdag 16 november 2
College 2 - vrijdag 19 november 3
College 3 - dinsdag 23 november 5
College 4 - vrijdag 26 november 2021 7
College 5 - dinsdag 30 november 2021 9
College 6 - vrijdag 3 december 13
College 7 - dinsdag 7 december 16
College 8 - vrijdag 10 december 20
College 9 - vrijdag 17 december 22
College 10 - dinsdag 21 december 26
College 11 - dinsdag 11 januari 30
1
,Aantekeningen colleges
College 1 - dinsdag 16 november
Theoretische pedagogiek is een benadering van het vak waarin de pedagogische praktijk,
beleid en de pedagogiek als wetenschap met elkaar verbonden worden.
Analyseren en beoordelen van de dynamiek tussen praktijk, beleid en wetenschap
- pedagogische praktijk: waar de dingen gebeuren (scholen, opvoeders, jeugdzorg)
- pedagogisch beleid: waar dingen gepland en georganiseerd worden (besturen,
organiseren, plannen, programmeren van praktijk)
- wetenschap: onderzoek en theorievorming over praktijk en beleid
Voorbeeld
Passend onderwijs beleid: zoveel mogelijk kids met syndroom van down meedraaien in
reguliere onderwijs
Praktijk: meer ruimte voor kids met syndroom van down, maar ondertussen vergt kind met
syndroom van down te veel zorg → kids met syndroom van down komen daardoor toch weer in
speciaal onderwijs
- door het beleid is de druk te hoog geworden, waardoor kids met syndroom van down
toch weer gemarginaliseerd worden naar speciaal onderwijs.
Lineair perspectief - optimistisch perspectief (zorgt voor vooruitgang, probleem wordt opgelost)
Praktisch en/of beleidsmatig probleem → onderzoek → theorievorming → verbetering praktijk
en/of beleid.
Theorie kan worden bijgesteld door nieuw onderzoek
Voorbeeld sekseverschillen
Lineair perspectief houdt niet altijd rekening met de invloed van de omgeving op de dynamiek.
Zo zijn sekseverschillen evident (er valt nauwelijks over deze verschillen te discussiëren)
→ Uit onderzoek blijkt dat vrouwen communicatiever zijn dan mannen.
Sekse specifieke gedrag weerspiegelt zich in gedrag kinderen. Dit heeft consequenties voor
opvoeding, onderwijs, jeugdzorg.
→ Bijv. ouders gaan anders om met jongens dan met meisjes
Idee ontstond dat men roldoorbrekend moest opvoeden. Veel discussies over geweest.
Wetenschap werd geraadpleegd. Wetenschappers verschillen ook van mening.
- Sommige wetenschappers vonden dat sekseverschillen te verklaren zijn aan de hand
van natuur, anderen aan de hand van cultuur/context.
In de loop van de decennia worden verschillende wetenschappers gevolgd.
Maatschappelijke, politieke en culturele factoren zijn namelijk van invloed op praktijk en beleid,
maar ook op onderzoek en theorievorming.
2
, College 2 - vrijdag 19 november
Beleidsbelangen of praktijk belangen kunnen bepalend zijn voor welke onderzoekstradities en
welke theorievorming we gebruiken. Optimistische gedachte gaat dan niet meer op. Dan zijn
praktijk en beleid bepalend voor onderzoek en theorievorming.
Meer biologische richtingen hebben de neiging om pessimistische te zijn over wat we kunnen
veranderen. Meer sociologische en antropologische richtingen hebben meer de neiging om
optimistisch te zijn.
Dynamiek gaat hij nog meer verrijken en nuanceren - voorbeeld over Tom Shakespeare:
Tom Shakespeare (medicijn tegen dwergen)
→ Professor in de biosociologie / bio-ethiek
Farmaceutische industrie ontwikkelde een medicijn tegen dwerggroei. Daar waren ze trots op
en ze gingen ervan uit dat de “dwergen” er blij mee waren. Maar dat was niet het geval,
aangezien dwergen al jaren strijden tegen emancipatie. En het medicijn laat juist zien dat
dwergen minderwaardig zijn; dwergen moeten voorkomen worden.
Dit voorbeeld laat zien dat onderzoek en theorie voor sommigen in de praktijk het leven
ongunstiger maken. Het heeft ongunstige consequenties dat het medicijn op de markt is.
- Mensen gaan zich vragen stellen die er eerder niet waren.
- Mensen gaan je raar aankijken als je wel een “dwerg” krijgt.
- Het wordt je eigen verantwoordelijkheid dat je een “dwerg” krijgt. Zorgverzekering kan
zich terugtrekken.
Maar had het medicijn er dan helemaal niet moeten zijn?
- Wel gunstig voor mensen die eventueel geen kinderen wilden door de kans op
dwerggroei. Zij kunnen nu wel proberen kinderen te krijgen.
Corrie Tijsseling (doof)
In die tijd was het gewoon dat doven niet gingen studeren.
Overtuiging van doven: doofheid geen handicap maar zij hebben een andere taal. Zij zijn niet
gehandicapt als er gebarentaal gesproken wordt, maar dan zijn de horenden gehandicapt.
Doven werd geleerd om lip te lezen en gebarentaal “af te leren”. Dat was “de hulp” die ze
kregen. De dominante taal werd hen dus aangeleerd, terwijl dit niet hun natuurlijke taal is.
Onderzoekers kunnen vooringenomen zijn en een ongunstig invloed hebben op de praktijk.
Corrie haar scriptie heeft bijgedragen aan de praktijk voor doven.
Cochleair implantaat (CI) = zorgt ervoor dat kinderen die doof geboren zijn toch kunnen horen -
doofheid kan zo genezen worden.
3
Pedagogische wetenschappen - jaar 1
Rijksuniversiteit Groningen
Uitgebreide aantekeningen van de colleges van theoretische pedagogiek.
,Inhoudsopgave
Aantekeningen colleges 2
College 1 - dinsdag 16 november 2
College 2 - vrijdag 19 november 3
College 3 - dinsdag 23 november 5
College 4 - vrijdag 26 november 2021 7
College 5 - dinsdag 30 november 2021 9
College 6 - vrijdag 3 december 13
College 7 - dinsdag 7 december 16
College 8 - vrijdag 10 december 20
College 9 - vrijdag 17 december 22
College 10 - dinsdag 21 december 26
College 11 - dinsdag 11 januari 30
1
,Aantekeningen colleges
College 1 - dinsdag 16 november
Theoretische pedagogiek is een benadering van het vak waarin de pedagogische praktijk,
beleid en de pedagogiek als wetenschap met elkaar verbonden worden.
Analyseren en beoordelen van de dynamiek tussen praktijk, beleid en wetenschap
- pedagogische praktijk: waar de dingen gebeuren (scholen, opvoeders, jeugdzorg)
- pedagogisch beleid: waar dingen gepland en georganiseerd worden (besturen,
organiseren, plannen, programmeren van praktijk)
- wetenschap: onderzoek en theorievorming over praktijk en beleid
Voorbeeld
Passend onderwijs beleid: zoveel mogelijk kids met syndroom van down meedraaien in
reguliere onderwijs
Praktijk: meer ruimte voor kids met syndroom van down, maar ondertussen vergt kind met
syndroom van down te veel zorg → kids met syndroom van down komen daardoor toch weer in
speciaal onderwijs
- door het beleid is de druk te hoog geworden, waardoor kids met syndroom van down
toch weer gemarginaliseerd worden naar speciaal onderwijs.
Lineair perspectief - optimistisch perspectief (zorgt voor vooruitgang, probleem wordt opgelost)
Praktisch en/of beleidsmatig probleem → onderzoek → theorievorming → verbetering praktijk
en/of beleid.
Theorie kan worden bijgesteld door nieuw onderzoek
Voorbeeld sekseverschillen
Lineair perspectief houdt niet altijd rekening met de invloed van de omgeving op de dynamiek.
Zo zijn sekseverschillen evident (er valt nauwelijks over deze verschillen te discussiëren)
→ Uit onderzoek blijkt dat vrouwen communicatiever zijn dan mannen.
Sekse specifieke gedrag weerspiegelt zich in gedrag kinderen. Dit heeft consequenties voor
opvoeding, onderwijs, jeugdzorg.
→ Bijv. ouders gaan anders om met jongens dan met meisjes
Idee ontstond dat men roldoorbrekend moest opvoeden. Veel discussies over geweest.
Wetenschap werd geraadpleegd. Wetenschappers verschillen ook van mening.
- Sommige wetenschappers vonden dat sekseverschillen te verklaren zijn aan de hand
van natuur, anderen aan de hand van cultuur/context.
In de loop van de decennia worden verschillende wetenschappers gevolgd.
Maatschappelijke, politieke en culturele factoren zijn namelijk van invloed op praktijk en beleid,
maar ook op onderzoek en theorievorming.
2
, College 2 - vrijdag 19 november
Beleidsbelangen of praktijk belangen kunnen bepalend zijn voor welke onderzoekstradities en
welke theorievorming we gebruiken. Optimistische gedachte gaat dan niet meer op. Dan zijn
praktijk en beleid bepalend voor onderzoek en theorievorming.
Meer biologische richtingen hebben de neiging om pessimistische te zijn over wat we kunnen
veranderen. Meer sociologische en antropologische richtingen hebben meer de neiging om
optimistisch te zijn.
Dynamiek gaat hij nog meer verrijken en nuanceren - voorbeeld over Tom Shakespeare:
Tom Shakespeare (medicijn tegen dwergen)
→ Professor in de biosociologie / bio-ethiek
Farmaceutische industrie ontwikkelde een medicijn tegen dwerggroei. Daar waren ze trots op
en ze gingen ervan uit dat de “dwergen” er blij mee waren. Maar dat was niet het geval,
aangezien dwergen al jaren strijden tegen emancipatie. En het medicijn laat juist zien dat
dwergen minderwaardig zijn; dwergen moeten voorkomen worden.
Dit voorbeeld laat zien dat onderzoek en theorie voor sommigen in de praktijk het leven
ongunstiger maken. Het heeft ongunstige consequenties dat het medicijn op de markt is.
- Mensen gaan zich vragen stellen die er eerder niet waren.
- Mensen gaan je raar aankijken als je wel een “dwerg” krijgt.
- Het wordt je eigen verantwoordelijkheid dat je een “dwerg” krijgt. Zorgverzekering kan
zich terugtrekken.
Maar had het medicijn er dan helemaal niet moeten zijn?
- Wel gunstig voor mensen die eventueel geen kinderen wilden door de kans op
dwerggroei. Zij kunnen nu wel proberen kinderen te krijgen.
Corrie Tijsseling (doof)
In die tijd was het gewoon dat doven niet gingen studeren.
Overtuiging van doven: doofheid geen handicap maar zij hebben een andere taal. Zij zijn niet
gehandicapt als er gebarentaal gesproken wordt, maar dan zijn de horenden gehandicapt.
Doven werd geleerd om lip te lezen en gebarentaal “af te leren”. Dat was “de hulp” die ze
kregen. De dominante taal werd hen dus aangeleerd, terwijl dit niet hun natuurlijke taal is.
Onderzoekers kunnen vooringenomen zijn en een ongunstig invloed hebben op de praktijk.
Corrie haar scriptie heeft bijgedragen aan de praktijk voor doven.
Cochleair implantaat (CI) = zorgt ervoor dat kinderen die doof geboren zijn toch kunnen horen -
doofheid kan zo genezen worden.
3
