SAMENVATTING DIETISTISCH HANDELEN
WEEK 1 – 20
DTD-SCREENING
Aanvulling 1b)
Je bespreekt de hulpvraag, klachten,
medische geschiedenis,
familiegeschiedenis en mogelijk
medicatiegebruik.
Beslisboom
Belang DTD
- Toegankelijk voor iedereen
- Verlaagt de drempel om te kiezen voor
dieetadvies en een gezonde leefstijl
- Verhoogt kwaliteit van de zorg door
kortere lijnen en snellere behandeling
Start DTD-gesprek:
‘Ik start altijd eerst met een screening van ongeveer 15 minuten om te beoordelen of u bij mij aan het juiste
adres bent. Of een behandeling gestart kan worden hangt van meerdere factoren af, zoals de klacht zelf,
mogelijke andere klachten of ziektebeelden die van invloed kunnen zijn op de behandeling. Als er twijfels zijn,
dan kan ik u adviseren om eerst contact op te nemen met uw huisarts of medisch specialist, voordat er gestart
kan worden met de behandeling’.
Belangrijke vragen om te stellen:
- Wat is de reden van uw komst?
- Heeft u nog andere klachten?
- Heeft u zelf een idee waar uw klachten vandaan komen?
- Gebruikt u medicatie? (paracetamol & anticonceptie is ook medicatie!)
- Bent u ook nog bij een andere specialist in behandeling?
- Wat is uw familiegeschiedenis?
,DIETISTISCHE DIAGNOSE
¨ Persoon (geslacht, leeftijd)
¨ Probleem (ziekte en of aandoening, klachten, medicatie)
¨ Functies en anatomische eigenschappen (BMI, gewichtsverloop, lab waarden)
¨ Voedingsinname (intake vergelijken met behoefte/ normaalwaarden, opvallendheden in eetpatroon)
¨ Persoonlijke factoren (opleiding, werk, sociaal netwerk, leefstijl, fase gedragsverandering, hulpvraag)
Tip: gebruik signaalwoorden voor oorzaak-gevolg relatie. Onderbouw!
Tip: maak het meetbaar door alle relevante dingen te noemen met normaalwaarde erbij.
Tip: vermeld percentage gewichtsverlies/toename
Tip: vermeld bij ondervoeding de benodigd aantal kcal als basis voor behandelplan
Tip: zet percentages macro- en micronutriënten in perspectief t.o.v. totale energie-intake.
Voorbeeld: Dhr. Diergaarde, 45-jarige man, doorverwezen door MDL-arts in verband met chronische pancreatitis. Sinds 5 jaar
klachten van weinig eetlust, maagpijn (waarvoor 4-8 tabletten co-codamol/dag), malaise, steatorroe (waarvoor 4x daags
Creon 25.000, onbekend of hoeveelheid goed is afgestemd op voeding), grijze defecatie en 13% gewichtsverlies in het
afgelopen jaar. Dhr heeft een gezond gewicht (lengte: 1.75 m, gewicht 65 kg = BMI 21,3 kg/m2) ondanks de 10kg
gewichtsverlies. De orale inname van dhr is afgenomen als gevolg van pijn, slecht slapen, somberheid en stress en is
momenteel conform 80% van de energie- en 70% van de eiwitbehoefte, laag in koolhydraten (25en%), vezels (14g/dag) en
vitamine D (2,5 mcg/dag), daarnaast gebruikt dhr alcohol (2-3 consumpties per dag), rookt hij en maakt hij gebruik van
volvette producten welke de klachten kunnen verergeren. Dhr ervaart door regelmatig ziekmelden stress rondom werksituatie
als gevolg van ziekte. Dhr heeft een gezin met partner en 2 kinderen. Kennis, relatie voeding met chronische pancreatitis,
verwachting t.a.v diëtist en stadium van gedragsverandering/motivatie zijn niet duidelijk. Hulpvraag: wat kan ik eten zonder
dat ik klachten krijg en hoe kan ik weer wat aankomen?
BASISKENNIS
Dagelijkse referentie-inname voor volwassenen
Energie: 8400 kJ/2000 kcal
Koolhydraten: 260 gram 40 tot 70% van de inname
Totale vetten: 70 gram 20 tot 40% van de inname
Verzadigde vetzuren: 20 gram max. 10% van de inname
Eiwitten: 50 gram 10 tot 25% van de inname (0,8 gr per kg).
Vezels: 30 tot 40 gram 14 gram per 1000 kcal
Suikers: 90 gram -
Zout: 6 gram -
MEERWAARDE DIETIST
Als diëtist lever je maatwerk door in te spelen op wensen en behoeften van de cliënt. Je beschikt over evidence
based kennis en bent bevoegd om ziektebeelden te behandelen.
,KWALITEITSZORG
Belang kwaliteitszorg
§ Cliënten en zorgverzekeraars zien dat je lerende bent, jezelf verbetert en dus staat voor goede zorg. Je
wordt daardoor gezien als een betrouwbare professional.
§ Je maakt inzichtelijk dat je zorg verleent volgens de laatste stand van de wetenschap en de praktijk én
dat je kwaliteitsinstrumenten inzet voor verbetering van de zorg.
Kwaliteitsregister Paramedici
Het kwaliteitsregister is voor iedereen te raadplegen. Zo wordt inzichtelijk of je als diëtist op de hoogte bent van
de nieuwste ontwikkelingen, kennis en zorgverlening. Elke vijf jaar dien je je opnieuw te registreren en aan de
daarbij behorende eisen te voldoen.
WETGEVING
Wet BIG (Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg)
§ Artikel 34, door de wet bevoegd en beschermde titel
§ Doelstelling: bevorderen en bewaken van de kwaliteit van de beroepsuitoefening en het beschermen
van de patiënt tegen ondeskundig en onzorgvuldig handelen door beroepsbeoefenaren.
§ Functie: opleidingsbescherming, titelbescherming en registratie, tuchtrecht, strafbepaling, regeling van
specialismen en voorbehouden handelingen.
Wkkgz (Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg)
§ Iedere zorgverlener is verplicht een regeling te hebben voor de opvang en behandeling van klachten en
geschillen. Zorgt voor verbetering van de kwaliteit, versterken van de positie van de cliënt en een betere
en snellere aanpak van klachten.
§ Iedere zorgaanbieder is verplicht samen te werken met een klachtenfunctionaris. Hij of zij biedt
onafhankelijk advies en staat aanklager bij. Doelstelling is om kosteloos en op verzoek de klacht in te
dienen, te formuleren zo nodig te bemiddelen (effectief en laagdrempelig).
AVG (Algemene verordening gegevensbescherming 2018)
§ Wet-, regel-, naleving persoonsgegevensverwerking van medische gegevens
§ AP (Autoriteit Persoonsgegevens controleert AVG), behandelt klachten
§ Maatregelen die diëtisten kunnen treffen om aan de AVG-wetgeving te voldoen:
1. Geen cliëntgegevens open en bloot op het bureau laten liggen
2. Papieren dossiers opbergen in een afgesloten kast
3. Inhoud dossier wissen als cliënt dat wil
4. Beveiligd mailen als er persoonsgegevens vermeld worden
5. Op eigen website de regels AVG vermelden
6. Cliënten de mogelijkheid van inzage in eigen dossier bieden
, ANATOMIE TRACTUS DIGESTIVUS
Het spijsverteringsstelsel bestaat uit het gespierde spijsverteringskanaal en verschillende accessoire organen,
zoals de gebitselementen, de tong, de speekselklieren, de galblaas, de lever en de pancreas.
Spijsverteringsfuncties zijn opname van voedsel en dranken, mechanische verwerking, vertering, sap afscheiding,
opname en uitscheiding. Het spijsverteringskanaal bestaat uit de mondholte, de farynx, de oesophagus, de maag,
de dunne darm, de dikke darm, het rectum en de anus.
Mondholte, gebitselementen, tong
De mondholte bevat de tong, de speekselklieren en de gebitselementen, elk met een specifieke functie.
§ Onderzoek van het voedsel via tastzintuigen
§ Mechanische bewerking door gebitselementen, de tong en het gehemelte
§ Bevochtiging van het voedsel door dit met slijm en speeksel te mengen
§ Vertering van koolhydraten door speekselenzymen
Pharynx en oesophagus (keelholte en slokdarm)
De pharynx is de overgang van de mondholte naar de oesophagus en dient als een gezamenlijke doorgang van
vast voedsel, vloeistoffen en lucht. Door contracties van de keelspieren tijdens het slikken wordt de
voedselmassa door de oesophagus naar de maag gestuurd. De epiglottes (strottenhoofdklepje) beweegt zich bij
het slikken eerst omhoog, dan omlaag en tenslotte wordt het afgesloten. Zo wordt voorkomen dat voedsel niet
in de luchtpijp terecht komt.
Soms gaat het mis, bijvoorbeeld door een stoornis in het slikproces: dysfagie. Dit kan verschillende oorzaken
hebben. Er kan sprake zijn van een neurologische aandoening zoals ALS, de ziekte van Parkinson, dementie of
een beroerte waardoor het slikreflex gestoord is. Ook kan er een mechanische oorzaak aan ten grondslag liggen
zoals een belemmering door een operatie in het mond-keelgebied of een spierziekte waardoor de kauwspieren
snel vermoeid raken.
WEEK 1 – 20
DTD-SCREENING
Aanvulling 1b)
Je bespreekt de hulpvraag, klachten,
medische geschiedenis,
familiegeschiedenis en mogelijk
medicatiegebruik.
Beslisboom
Belang DTD
- Toegankelijk voor iedereen
- Verlaagt de drempel om te kiezen voor
dieetadvies en een gezonde leefstijl
- Verhoogt kwaliteit van de zorg door
kortere lijnen en snellere behandeling
Start DTD-gesprek:
‘Ik start altijd eerst met een screening van ongeveer 15 minuten om te beoordelen of u bij mij aan het juiste
adres bent. Of een behandeling gestart kan worden hangt van meerdere factoren af, zoals de klacht zelf,
mogelijke andere klachten of ziektebeelden die van invloed kunnen zijn op de behandeling. Als er twijfels zijn,
dan kan ik u adviseren om eerst contact op te nemen met uw huisarts of medisch specialist, voordat er gestart
kan worden met de behandeling’.
Belangrijke vragen om te stellen:
- Wat is de reden van uw komst?
- Heeft u nog andere klachten?
- Heeft u zelf een idee waar uw klachten vandaan komen?
- Gebruikt u medicatie? (paracetamol & anticonceptie is ook medicatie!)
- Bent u ook nog bij een andere specialist in behandeling?
- Wat is uw familiegeschiedenis?
,DIETISTISCHE DIAGNOSE
¨ Persoon (geslacht, leeftijd)
¨ Probleem (ziekte en of aandoening, klachten, medicatie)
¨ Functies en anatomische eigenschappen (BMI, gewichtsverloop, lab waarden)
¨ Voedingsinname (intake vergelijken met behoefte/ normaalwaarden, opvallendheden in eetpatroon)
¨ Persoonlijke factoren (opleiding, werk, sociaal netwerk, leefstijl, fase gedragsverandering, hulpvraag)
Tip: gebruik signaalwoorden voor oorzaak-gevolg relatie. Onderbouw!
Tip: maak het meetbaar door alle relevante dingen te noemen met normaalwaarde erbij.
Tip: vermeld percentage gewichtsverlies/toename
Tip: vermeld bij ondervoeding de benodigd aantal kcal als basis voor behandelplan
Tip: zet percentages macro- en micronutriënten in perspectief t.o.v. totale energie-intake.
Voorbeeld: Dhr. Diergaarde, 45-jarige man, doorverwezen door MDL-arts in verband met chronische pancreatitis. Sinds 5 jaar
klachten van weinig eetlust, maagpijn (waarvoor 4-8 tabletten co-codamol/dag), malaise, steatorroe (waarvoor 4x daags
Creon 25.000, onbekend of hoeveelheid goed is afgestemd op voeding), grijze defecatie en 13% gewichtsverlies in het
afgelopen jaar. Dhr heeft een gezond gewicht (lengte: 1.75 m, gewicht 65 kg = BMI 21,3 kg/m2) ondanks de 10kg
gewichtsverlies. De orale inname van dhr is afgenomen als gevolg van pijn, slecht slapen, somberheid en stress en is
momenteel conform 80% van de energie- en 70% van de eiwitbehoefte, laag in koolhydraten (25en%), vezels (14g/dag) en
vitamine D (2,5 mcg/dag), daarnaast gebruikt dhr alcohol (2-3 consumpties per dag), rookt hij en maakt hij gebruik van
volvette producten welke de klachten kunnen verergeren. Dhr ervaart door regelmatig ziekmelden stress rondom werksituatie
als gevolg van ziekte. Dhr heeft een gezin met partner en 2 kinderen. Kennis, relatie voeding met chronische pancreatitis,
verwachting t.a.v diëtist en stadium van gedragsverandering/motivatie zijn niet duidelijk. Hulpvraag: wat kan ik eten zonder
dat ik klachten krijg en hoe kan ik weer wat aankomen?
BASISKENNIS
Dagelijkse referentie-inname voor volwassenen
Energie: 8400 kJ/2000 kcal
Koolhydraten: 260 gram 40 tot 70% van de inname
Totale vetten: 70 gram 20 tot 40% van de inname
Verzadigde vetzuren: 20 gram max. 10% van de inname
Eiwitten: 50 gram 10 tot 25% van de inname (0,8 gr per kg).
Vezels: 30 tot 40 gram 14 gram per 1000 kcal
Suikers: 90 gram -
Zout: 6 gram -
MEERWAARDE DIETIST
Als diëtist lever je maatwerk door in te spelen op wensen en behoeften van de cliënt. Je beschikt over evidence
based kennis en bent bevoegd om ziektebeelden te behandelen.
,KWALITEITSZORG
Belang kwaliteitszorg
§ Cliënten en zorgverzekeraars zien dat je lerende bent, jezelf verbetert en dus staat voor goede zorg. Je
wordt daardoor gezien als een betrouwbare professional.
§ Je maakt inzichtelijk dat je zorg verleent volgens de laatste stand van de wetenschap en de praktijk én
dat je kwaliteitsinstrumenten inzet voor verbetering van de zorg.
Kwaliteitsregister Paramedici
Het kwaliteitsregister is voor iedereen te raadplegen. Zo wordt inzichtelijk of je als diëtist op de hoogte bent van
de nieuwste ontwikkelingen, kennis en zorgverlening. Elke vijf jaar dien je je opnieuw te registreren en aan de
daarbij behorende eisen te voldoen.
WETGEVING
Wet BIG (Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg)
§ Artikel 34, door de wet bevoegd en beschermde titel
§ Doelstelling: bevorderen en bewaken van de kwaliteit van de beroepsuitoefening en het beschermen
van de patiënt tegen ondeskundig en onzorgvuldig handelen door beroepsbeoefenaren.
§ Functie: opleidingsbescherming, titelbescherming en registratie, tuchtrecht, strafbepaling, regeling van
specialismen en voorbehouden handelingen.
Wkkgz (Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg)
§ Iedere zorgverlener is verplicht een regeling te hebben voor de opvang en behandeling van klachten en
geschillen. Zorgt voor verbetering van de kwaliteit, versterken van de positie van de cliënt en een betere
en snellere aanpak van klachten.
§ Iedere zorgaanbieder is verplicht samen te werken met een klachtenfunctionaris. Hij of zij biedt
onafhankelijk advies en staat aanklager bij. Doelstelling is om kosteloos en op verzoek de klacht in te
dienen, te formuleren zo nodig te bemiddelen (effectief en laagdrempelig).
AVG (Algemene verordening gegevensbescherming 2018)
§ Wet-, regel-, naleving persoonsgegevensverwerking van medische gegevens
§ AP (Autoriteit Persoonsgegevens controleert AVG), behandelt klachten
§ Maatregelen die diëtisten kunnen treffen om aan de AVG-wetgeving te voldoen:
1. Geen cliëntgegevens open en bloot op het bureau laten liggen
2. Papieren dossiers opbergen in een afgesloten kast
3. Inhoud dossier wissen als cliënt dat wil
4. Beveiligd mailen als er persoonsgegevens vermeld worden
5. Op eigen website de regels AVG vermelden
6. Cliënten de mogelijkheid van inzage in eigen dossier bieden
, ANATOMIE TRACTUS DIGESTIVUS
Het spijsverteringsstelsel bestaat uit het gespierde spijsverteringskanaal en verschillende accessoire organen,
zoals de gebitselementen, de tong, de speekselklieren, de galblaas, de lever en de pancreas.
Spijsverteringsfuncties zijn opname van voedsel en dranken, mechanische verwerking, vertering, sap afscheiding,
opname en uitscheiding. Het spijsverteringskanaal bestaat uit de mondholte, de farynx, de oesophagus, de maag,
de dunne darm, de dikke darm, het rectum en de anus.
Mondholte, gebitselementen, tong
De mondholte bevat de tong, de speekselklieren en de gebitselementen, elk met een specifieke functie.
§ Onderzoek van het voedsel via tastzintuigen
§ Mechanische bewerking door gebitselementen, de tong en het gehemelte
§ Bevochtiging van het voedsel door dit met slijm en speeksel te mengen
§ Vertering van koolhydraten door speekselenzymen
Pharynx en oesophagus (keelholte en slokdarm)
De pharynx is de overgang van de mondholte naar de oesophagus en dient als een gezamenlijke doorgang van
vast voedsel, vloeistoffen en lucht. Door contracties van de keelspieren tijdens het slikken wordt de
voedselmassa door de oesophagus naar de maag gestuurd. De epiglottes (strottenhoofdklepje) beweegt zich bij
het slikken eerst omhoog, dan omlaag en tenslotte wordt het afgesloten. Zo wordt voorkomen dat voedsel niet
in de luchtpijp terecht komt.
Soms gaat het mis, bijvoorbeeld door een stoornis in het slikproces: dysfagie. Dit kan verschillende oorzaken
hebben. Er kan sprake zijn van een neurologische aandoening zoals ALS, de ziekte van Parkinson, dementie of
een beroerte waardoor het slikreflex gestoord is. Ook kan er een mechanische oorzaak aan ten grondslag liggen
zoals een belemmering door een operatie in het mond-keelgebied of een spierziekte waardoor de kauwspieren
snel vermoeid raken.
