Samenvatting leerpakket 5
Werkgroep 1:
De student verwoordt wat het verschil is tussen curatieve en palliatieve zorg.
De student legt uit wat palliatieve zorg inhoudt en weet welke thema’s van belang
zijn in de palliatieve fase.
De student kent de meest voorkomende symptomen bij cliënten in de palliatieve fase
en kan inschatten welke mensen een verhoogd risico hebben op deze symptomen en
kan deze herkennen in de fase van vroegsignalering.
De student legt uit wat de symptomen en oorzaken zijn van ‘slaapproblemen’ in de
palliatieve fase.
Curatieve zorg is het onderdeel van de zorg dat gericht is op het herstel van zieken, het
doel van curatieve zorg is het genezen.
Palliatieve zorg is zorg die gericht is op de palliatie, dat wil zeggen verzachting of
verlichting. Behoud en of verbeter van de kwaliteit van leven
Curatieve zorg Palliatieve zorg
Doel: genezen Behoud/verbetering kwaliteit van leven
Behandelen Behandeling van ziekte indien mogelijk en
Maximaal reanimeerbeleid alleen na afweging voor- en nadelen
Protocollaire zorg Overeengekomen reanimeerbeleid
ADL tijdelijk afhankelijk Zorg op maat
Uiteindelijk: integratie in persoonlijke en Wisselende
sociale leven Uiteindelijk: gericht op kwaliteit sterven
1 ZIEKTEGERICHTE PALLIATIE
De ziekte wordt behandeld zonder dat genezing mogelijk is.
2 SYMPTOOMGERICHTE PALLIATIE
,De focus ligt op het verlichten en onder controle houden van de symptomen. Door de
voortschrijdende ziekte verzwakt de cliënt en wordt hij minder mobiel. De symptomen die
onder controle waren verergeren en er kunnen nieuwe klachten of problemen ontstaan. In
deze fase worden beslissingen rondom het levenseinde genomen, bijvoorbeeld het wel of
niet toepassen van behandelingen of het wel of niet reanimeren of het wel of niet naar het
ziekenhuis gaan bij een calamiteit.
3 PALLIATIE IN DE STERVENSFASE
In deze fase verschuift de aandacht van kwaliteit van leven naar kwaliteit van sterven. Deze
fase duurt meestal slechts een paar dagen, de laatste dagen voor het overlijden.
4 NAZORG
De nazorg voor naasten na het overlijden van de cliënt wordt meestal ook gezien als
onderdeel van de palliatieve zorg. De naasten hebben tijd en ruimte nodig om het overlijden
van hun dierbare te verwerken. Soms hebben ze behoefte aan ondersteuning, denk hierbij
aan gesprekken.
Thema’s palliatieve zorg:
o Kwaliteit van leven/sterven
o Symptoommanagement
o Anticiperen
o Autnomie
o Integraal en multidimensioneel
o Zorg voor de naasten
Verpleegkundige aandachtspunten:
Ziektegerichte palliatie
o Tijdelijk karakter, wanneer heeft de behandeling zijn grens bereikt?
o Baten en lasten, behandeling is niet meer te doen
o Hoop en verwachtingen
o Staken
Symptoomgerichte palliatie
o Symptomen invloed op:
o Lichamelijk, psychisch, sociaal
Palliatie in de stervensfase
o Belastende symptomen proberen te verminderen
o Comfort gericht
o Verlichten van het lijden
o Goede kwaliteit van sterven
Nazorg
o Aandacht hebben voor de naasten
o Na het overlijden, hoe is dit proces gegaan?
Top 3 van meest voorkomende symptomen palliatieve fase
Patiënten met kanker Patiënten met hartfalen Patiënten met COPD
Vermoeidheid 74% Kortademigheid 72% Kortademigheid 94%
Pijn 71% Vermoeidheid 72% Pijn 68%
Gebrek aan energie 69% Slaapproblemen 45% Vermoeidheid 68%
,Werkgroep 2:
o De student legt uit wat de verschillende stadia van palliatieve zorg inhouden
(ziektegerichte-, symptoomgerichte palliatie, palliatie in de stervensfase, nazorg).
o De student is op de hoogte van aandachtspunten en complicaties bij de venapunctie.
o De student legt uit wat de symptomen en oorzaken zijn van ‘vermoeidheid’ in de
palliatieve fase.
Ziektegerichte palliatie
De kwaliteit van leven moet verbeterd of gehandhaafd worden maar de kans op genezen is
niet meer nodig. Je probeert de oorzaak van de aandoening te behandelen. Je probeert iets
op te lossen ookal kan iemand niet meer beter worden.
Symptoomgerichte palliatie
De symptomen van de ziekte behandelen en niet meer de ziekte zelf. Dit ook voor een
betere kwaliteit van leven.
Je bestrijdt echt alleen de symptomen maar je pakt niks maar aan.
Palliatie in de stervensfase
De laatste 72 uur van iemands leven. Maximaal een week.
Veelvoorkomende symptomen zijn pijn, benauwdheid en verwardheid. In deze fase gaat het
alleen nog maar over het comfort.
Nazorgfase
Een gesprek of terugkijken op hoe de behandeling verlopen is. Dit doe je vaak een week of 6
na overlijden.
Aandachtspunten Venapunctie
Venapunctie is het bloed afnemen.
Oefenvragen
De venapunctie wordt bij voorkeur afgenomen bij een bloedvat op de onderarm in plaats
van in de hand.
Juist
De bloedafname moet altijd met handschoenen gebeuren.
Onjuist
Een zorgvrager die bloedverdunners gebruikt, moet na bloedafname de insteek minimaal 2
minuten afdrukken.
Onjuist
Bij bloedafname voor een bloedkweek is desinfectie van de huid noodzakelijk.
Juist
Bloedafname mag worden uitgevoerd in de arm waar een infuus is ingebracht.
Onjuist
Je neemt geen bloed af in de arm:
Aan de kant waar een borstamputatie is gedaan, vanwege infectierisico;
, Waar een infuus in ingebracht;
Met een shunt;
Vlak bij een geïnfecteerde plek;
In ledematen waarin trombose is geconstateerd.
Ongeschikte plaatsen voor bloedafname zijn:
Plaatsen met oedeem;
Verlamde ledematen;
Plaatsen die hard aanvoelen;
Plaatsen die er rood of blauw uitzien;
Te opereren gebied, of littekenweefsel;
Ontstoken gebied;
Gebied met wondjes of eczeem;
In de buurt van grote bloedvaten;
Bestraald gebied;
Ledematen met een sterke reactie van het lichaam op letsel of operatie.
Werkgroep 3:
De student past de stappen van het klinisch redeneren toe bij het symptoom ‘pijn’ in
de palliatieve fase.
De student beoordeelt wat de hiërarchische evidence is van de richtlijnen van het
IKNL.
De student benoemt wat het verschil is tussen een symptoom en een syndroom.
De student is op de hoogte van de meest voorkomende symptomen in de palliatieve
fase en kent een meetinstrument om symptomen tijdig te signaleren.
Integraal Kankercentrum Nederland In het kwaliteitskader is, uitgaande van de waarden,
wensen en behoeften van de patiënt en diens naasten, geformuleerd wat de
vertegenwoordigers van patiënten en hun naasten, zorgverleners en zorgverzekeraars
vinden dat de kwaliteit van palliatieve zorg in Nederland moet zijn.
Waarom hebben zorgvragers met een oncologische aandoening in de palliatieve fase een
verhoogd risico op het ontstaan van pijn?
Deze pijn kan worden veroorzaakt door:
Tumor en/of metastasen
De behandeling, zoals chirurgie, radiotherapie of systemische therapie
Bijkomende factoren, zoals obstipatie, decubitus, spierspasmen, infectie of niet aan
de maligniteit gerelateerde comorbiditeit.
Pijn ten gevolge van de tumor is meestal het gevolg van:
Botmetastasen
Infiltratie van weke delen
Infiltratie van viscera
Compressie of infiltratie van zenuwen of zenuwplexus
Werkgroep 1:
De student verwoordt wat het verschil is tussen curatieve en palliatieve zorg.
De student legt uit wat palliatieve zorg inhoudt en weet welke thema’s van belang
zijn in de palliatieve fase.
De student kent de meest voorkomende symptomen bij cliënten in de palliatieve fase
en kan inschatten welke mensen een verhoogd risico hebben op deze symptomen en
kan deze herkennen in de fase van vroegsignalering.
De student legt uit wat de symptomen en oorzaken zijn van ‘slaapproblemen’ in de
palliatieve fase.
Curatieve zorg is het onderdeel van de zorg dat gericht is op het herstel van zieken, het
doel van curatieve zorg is het genezen.
Palliatieve zorg is zorg die gericht is op de palliatie, dat wil zeggen verzachting of
verlichting. Behoud en of verbeter van de kwaliteit van leven
Curatieve zorg Palliatieve zorg
Doel: genezen Behoud/verbetering kwaliteit van leven
Behandelen Behandeling van ziekte indien mogelijk en
Maximaal reanimeerbeleid alleen na afweging voor- en nadelen
Protocollaire zorg Overeengekomen reanimeerbeleid
ADL tijdelijk afhankelijk Zorg op maat
Uiteindelijk: integratie in persoonlijke en Wisselende
sociale leven Uiteindelijk: gericht op kwaliteit sterven
1 ZIEKTEGERICHTE PALLIATIE
De ziekte wordt behandeld zonder dat genezing mogelijk is.
2 SYMPTOOMGERICHTE PALLIATIE
,De focus ligt op het verlichten en onder controle houden van de symptomen. Door de
voortschrijdende ziekte verzwakt de cliënt en wordt hij minder mobiel. De symptomen die
onder controle waren verergeren en er kunnen nieuwe klachten of problemen ontstaan. In
deze fase worden beslissingen rondom het levenseinde genomen, bijvoorbeeld het wel of
niet toepassen van behandelingen of het wel of niet reanimeren of het wel of niet naar het
ziekenhuis gaan bij een calamiteit.
3 PALLIATIE IN DE STERVENSFASE
In deze fase verschuift de aandacht van kwaliteit van leven naar kwaliteit van sterven. Deze
fase duurt meestal slechts een paar dagen, de laatste dagen voor het overlijden.
4 NAZORG
De nazorg voor naasten na het overlijden van de cliënt wordt meestal ook gezien als
onderdeel van de palliatieve zorg. De naasten hebben tijd en ruimte nodig om het overlijden
van hun dierbare te verwerken. Soms hebben ze behoefte aan ondersteuning, denk hierbij
aan gesprekken.
Thema’s palliatieve zorg:
o Kwaliteit van leven/sterven
o Symptoommanagement
o Anticiperen
o Autnomie
o Integraal en multidimensioneel
o Zorg voor de naasten
Verpleegkundige aandachtspunten:
Ziektegerichte palliatie
o Tijdelijk karakter, wanneer heeft de behandeling zijn grens bereikt?
o Baten en lasten, behandeling is niet meer te doen
o Hoop en verwachtingen
o Staken
Symptoomgerichte palliatie
o Symptomen invloed op:
o Lichamelijk, psychisch, sociaal
Palliatie in de stervensfase
o Belastende symptomen proberen te verminderen
o Comfort gericht
o Verlichten van het lijden
o Goede kwaliteit van sterven
Nazorg
o Aandacht hebben voor de naasten
o Na het overlijden, hoe is dit proces gegaan?
Top 3 van meest voorkomende symptomen palliatieve fase
Patiënten met kanker Patiënten met hartfalen Patiënten met COPD
Vermoeidheid 74% Kortademigheid 72% Kortademigheid 94%
Pijn 71% Vermoeidheid 72% Pijn 68%
Gebrek aan energie 69% Slaapproblemen 45% Vermoeidheid 68%
,Werkgroep 2:
o De student legt uit wat de verschillende stadia van palliatieve zorg inhouden
(ziektegerichte-, symptoomgerichte palliatie, palliatie in de stervensfase, nazorg).
o De student is op de hoogte van aandachtspunten en complicaties bij de venapunctie.
o De student legt uit wat de symptomen en oorzaken zijn van ‘vermoeidheid’ in de
palliatieve fase.
Ziektegerichte palliatie
De kwaliteit van leven moet verbeterd of gehandhaafd worden maar de kans op genezen is
niet meer nodig. Je probeert de oorzaak van de aandoening te behandelen. Je probeert iets
op te lossen ookal kan iemand niet meer beter worden.
Symptoomgerichte palliatie
De symptomen van de ziekte behandelen en niet meer de ziekte zelf. Dit ook voor een
betere kwaliteit van leven.
Je bestrijdt echt alleen de symptomen maar je pakt niks maar aan.
Palliatie in de stervensfase
De laatste 72 uur van iemands leven. Maximaal een week.
Veelvoorkomende symptomen zijn pijn, benauwdheid en verwardheid. In deze fase gaat het
alleen nog maar over het comfort.
Nazorgfase
Een gesprek of terugkijken op hoe de behandeling verlopen is. Dit doe je vaak een week of 6
na overlijden.
Aandachtspunten Venapunctie
Venapunctie is het bloed afnemen.
Oefenvragen
De venapunctie wordt bij voorkeur afgenomen bij een bloedvat op de onderarm in plaats
van in de hand.
Juist
De bloedafname moet altijd met handschoenen gebeuren.
Onjuist
Een zorgvrager die bloedverdunners gebruikt, moet na bloedafname de insteek minimaal 2
minuten afdrukken.
Onjuist
Bij bloedafname voor een bloedkweek is desinfectie van de huid noodzakelijk.
Juist
Bloedafname mag worden uitgevoerd in de arm waar een infuus is ingebracht.
Onjuist
Je neemt geen bloed af in de arm:
Aan de kant waar een borstamputatie is gedaan, vanwege infectierisico;
, Waar een infuus in ingebracht;
Met een shunt;
Vlak bij een geïnfecteerde plek;
In ledematen waarin trombose is geconstateerd.
Ongeschikte plaatsen voor bloedafname zijn:
Plaatsen met oedeem;
Verlamde ledematen;
Plaatsen die hard aanvoelen;
Plaatsen die er rood of blauw uitzien;
Te opereren gebied, of littekenweefsel;
Ontstoken gebied;
Gebied met wondjes of eczeem;
In de buurt van grote bloedvaten;
Bestraald gebied;
Ledematen met een sterke reactie van het lichaam op letsel of operatie.
Werkgroep 3:
De student past de stappen van het klinisch redeneren toe bij het symptoom ‘pijn’ in
de palliatieve fase.
De student beoordeelt wat de hiërarchische evidence is van de richtlijnen van het
IKNL.
De student benoemt wat het verschil is tussen een symptoom en een syndroom.
De student is op de hoogte van de meest voorkomende symptomen in de palliatieve
fase en kent een meetinstrument om symptomen tijdig te signaleren.
Integraal Kankercentrum Nederland In het kwaliteitskader is, uitgaande van de waarden,
wensen en behoeften van de patiënt en diens naasten, geformuleerd wat de
vertegenwoordigers van patiënten en hun naasten, zorgverleners en zorgverzekeraars
vinden dat de kwaliteit van palliatieve zorg in Nederland moet zijn.
Waarom hebben zorgvragers met een oncologische aandoening in de palliatieve fase een
verhoogd risico op het ontstaan van pijn?
Deze pijn kan worden veroorzaakt door:
Tumor en/of metastasen
De behandeling, zoals chirurgie, radiotherapie of systemische therapie
Bijkomende factoren, zoals obstipatie, decubitus, spierspasmen, infectie of niet aan
de maligniteit gerelateerde comorbiditeit.
Pijn ten gevolge van de tumor is meestal het gevolg van:
Botmetastasen
Infiltratie van weke delen
Infiltratie van viscera
Compressie of infiltratie van zenuwen of zenuwplexus
