Hoorcollege 1 en 2
Functie van recht in de maatschappij Filosofische invalshoek: vrijheid van de een is beperking voor de ander normen en
waarden
Trias politica: wetgever stelt regels vast, rechter toetst of regels goed worden toegepast en uitvoerende macht (ambtenaar)
controleert of regels worden nageleefd.
Vier rechtsgebieden onderscheiden: Strafrecht, Privaatrecht, Staatsrecht, Bestuursrecht
Recht en rechtvaardigheid
o Wat rechtmatig is hoeft niet voor iedereen rechtvaardig te worden gevonden.
o Rechter toetst rechtmatigheid en niet rechtvaardigheid wetgever kan regels aanpassen
o Rechter toetst aan het positieve recht
Positief recht: Rechtsbronnen
o Wetten en verdragen soms interpretatie door rechter nodig vage normen
o Rechtspraak (Jurisprudentie)
o Gewoonterecht/ ongeschreven recht
Hoofdlijnen strafrecht
o Rolverdeling: OM (tenlastelegging moet worden bewezen, legt strafeis neer), verdachte en strafrechter.
o Onderscheid formeel (bewijsrecht) en materieel (wetboek van strafrecht) strafrecht
o Doel straf: leedtoevoeging (vergeldingsleer) aan dader en preventieve werking (preventieleer)
o ALLEEN rechter legt straf op met als doel voorkomen herhaling en vergelding legaliteitsbeginsel
o Een heel enkele keer is de straf hoger dan het advies van het OM
o (Bestuursrecht kan wel straffen, maar geen leedtoevoeging alleen dwangsom)
o Straftoedeling alleen bij voldoende duidelijke delictsomschrijving Onschuldpresumptie: geen straf als de schuld niet in
voldoende overtuigende mate is bewezen bewijsrecht formeel strafrecht strafprocesrecht
o Als schuld is bewezen, soms toch geen straf onder andere vanwege schulduitsluitingsgronden als bijvoorbeeld
indirect al genoeg leed is toegedaan, de dader ontoerekeningsvatbaar is of er sprake is van noodweer (zelfverdediging)
(proportionaliteit van belang)
Hoofdlijnen privaatrecht
o Rolverdeling: gelijkwaardige partijen natuurlijke personen (burger) en rechtspersonen (bv’s, nv’s, stichtingen, vof,
overheden)
o Privaatrecht = burgerlijk recht = civiel recht
o Burgerlijk Wetboek en Wetboek (materieel recht) van burgerlijke rechtsvordering (procesrecht)
o Bij privaatrecht mag je wel zelf rechter spelen
o Rechtshandelingen (Alle gedragingen die je doet waar het burgerlijk wetboek bepalingen aan voegt) en feitelijke
handelingen (dingen waar burgerlijk recht geen juridische gevolgen aan verbind)
o Belangrijke rechtshandeling: overeenkomst (=contract) zelfs het kopen van boodschappen
o Wilsovereenstemming partijen aanbod en aanvaarding complicaties mogelijk zoals ‘dwaling’
o Mondelinge overeenkomst kan ook bindend zijn
o Overeenkomst strekt in beginsel tot nakoming, maar er zijn uitzonderingen
Relevantie privaatrecht voor ‘beleidmakers’
Stedenbouwkundige plannen worden gemaakt om te worden uitgevoerd. Bij uitvoering plannen duiken velerlei privaatrechtelijke
aspecten op zoals:
o Eigendomsverhoudingen t.a.v. grond
o Aannemen van (bouw)werkzaamheden
o Gezamenlijke gebiedsontwikkeling tussen overheid en particulier: publiek-private samenwerking (PPS)
, o Gemaakte afspraken tussen gemeentebesturen en grondeigenaren
Hoorcollege 3 en 4
Hoofdlijnen bestuursrecht
Relatie overheid versus burger, maar ook overheden (bestuursorganen) onderling. Handelingen van bestuursorganen staan
centraal bestuursorganen op alle bestuursniveaus (Rijk, provincie, gemeente, waterschap) te onderscheiden. Gaat in beginsel
over rechtmatigheid van besluiten, soms ook over feitelijk handelen. Nederlands bestuursrecht ondervindt belangrijke invloed
vanuit Europa: met name op het gebied van milieu.
Voorbeeld: besluit over plaatsing windparken of verbreding snelwegen Rijk tegenover gemeenten en/of provincies
Op tentamen: heb je het over de gemeente of provincie, dan wordt ervan uitgegaan dat je het hebt over het privaatrecht.
Bestuursorganen VAN de gemeente en provincie nemen besluiten.
Welke bestuursorganen zijn er bij de gemeente?
o Gemeenteraad gaat over het bestemmingsplan
o College b&w
o Burgemeester neemt besluiten over veiligheid/openbare orde
Welke bestuursorganen zijn er binnen de provincie?
o Commissaris van de koning
o College van gedeputeerde staten (vergelijkbaar met college b&w (dagelijks bestuur provincie)
o Provinciale staten (vergelijkbaar met gemeenteraad)
Relevante wet- en regelgeving
De in het bestuursrecht toe te passen regels zijn in vele wetten te vinden. Zowel wetten in formele zin (bijv. Wet milieubeheer, Wro,
Woningwet) als wetten in materiële zin (bijv. provinciale milieuverordening). Centraal in het bestuursrecht staat echter de
Algemene wet bestuursrecht (Awb), vooral procedures (formeel recht). Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo)
van belang, ook vooral procedures. De inhoudelijke wetten staan vooral in sectorale wetten.
Awb
Centrale begrippen
o Bestuursorgaan (art. 1:1 Awb) Bijv. gemeenteraad
o Besluit (art. 1:3 Awb) Bijv. vaststelling bestemmingsplan of verlenen milieuvergunning/omgevingsvergunning
o Belanghebbende (art. 1:2 Awb) Bijv. een omwonende bij een bouwplan
Normstelling
o Gelede normstelling van algemeen naar bijzonder
o Beginselen van behoorlijk bestuur bijv. specialiteitsbeginsel (art. 3:4 lid 1 Awb), zorgvuldigheidsbeginsel (art. 3:2 Awb),
vertrouwensbeginsel (? ONGESCHREVEN!)
Alle bestuursorganen zijn bij hun bestuurstaken, in het bijzonder het nemen van besluiten, aan de Awb gebonden! Bij feitelijk
handelen soms ook (art. 3:1 Awb). Tenzij bij ‘bijzondere wet’ van de Awb wordt afgeweken bijv. de Wro of de Wet milieubeheer
Rechtsbescherming
Geregeld in hoofdstuk 8 van de Awb. Steeds onderscheid bestuurlijke voorprocedure (besluitvorming door bestuursorgaan) en
beroep bij de bestuursrechter.
Bestuurlijke voorprocedure
o Besluitvorming door bestuursorgaan.
o Te volgen procedure dikwijls in bijzondere wet nader geregeld bijv. Wet ruimtelijke ordening als het gaat om
vaststelling bestemmingsplan of Wabo als het gaat om omgevingsvergunning.
o Voordat de bestuursrechter wordt ingeschakeld, krijgt bestuursorgaan de kans om gebreken in het besluit te herstellen
zienswijzen (Awb 3:15) tegen ontwerpbesluit of bezwaarschrift tegen genomen besluit (nooit samen!). (Awb 6:13)
o Bij ruimtelijke planvorming en milieuaangelegenheden meestal zienswijzeprocedure.
o Zienswijze of bezwaarschrift leidt tot aanpassen (ontwerp)besluit of wordt gepasseerd belanghebbenden kunnen
beroep bij de bestuursrechter instellen.
Functie van recht in de maatschappij Filosofische invalshoek: vrijheid van de een is beperking voor de ander normen en
waarden
Trias politica: wetgever stelt regels vast, rechter toetst of regels goed worden toegepast en uitvoerende macht (ambtenaar)
controleert of regels worden nageleefd.
Vier rechtsgebieden onderscheiden: Strafrecht, Privaatrecht, Staatsrecht, Bestuursrecht
Recht en rechtvaardigheid
o Wat rechtmatig is hoeft niet voor iedereen rechtvaardig te worden gevonden.
o Rechter toetst rechtmatigheid en niet rechtvaardigheid wetgever kan regels aanpassen
o Rechter toetst aan het positieve recht
Positief recht: Rechtsbronnen
o Wetten en verdragen soms interpretatie door rechter nodig vage normen
o Rechtspraak (Jurisprudentie)
o Gewoonterecht/ ongeschreven recht
Hoofdlijnen strafrecht
o Rolverdeling: OM (tenlastelegging moet worden bewezen, legt strafeis neer), verdachte en strafrechter.
o Onderscheid formeel (bewijsrecht) en materieel (wetboek van strafrecht) strafrecht
o Doel straf: leedtoevoeging (vergeldingsleer) aan dader en preventieve werking (preventieleer)
o ALLEEN rechter legt straf op met als doel voorkomen herhaling en vergelding legaliteitsbeginsel
o Een heel enkele keer is de straf hoger dan het advies van het OM
o (Bestuursrecht kan wel straffen, maar geen leedtoevoeging alleen dwangsom)
o Straftoedeling alleen bij voldoende duidelijke delictsomschrijving Onschuldpresumptie: geen straf als de schuld niet in
voldoende overtuigende mate is bewezen bewijsrecht formeel strafrecht strafprocesrecht
o Als schuld is bewezen, soms toch geen straf onder andere vanwege schulduitsluitingsgronden als bijvoorbeeld
indirect al genoeg leed is toegedaan, de dader ontoerekeningsvatbaar is of er sprake is van noodweer (zelfverdediging)
(proportionaliteit van belang)
Hoofdlijnen privaatrecht
o Rolverdeling: gelijkwaardige partijen natuurlijke personen (burger) en rechtspersonen (bv’s, nv’s, stichtingen, vof,
overheden)
o Privaatrecht = burgerlijk recht = civiel recht
o Burgerlijk Wetboek en Wetboek (materieel recht) van burgerlijke rechtsvordering (procesrecht)
o Bij privaatrecht mag je wel zelf rechter spelen
o Rechtshandelingen (Alle gedragingen die je doet waar het burgerlijk wetboek bepalingen aan voegt) en feitelijke
handelingen (dingen waar burgerlijk recht geen juridische gevolgen aan verbind)
o Belangrijke rechtshandeling: overeenkomst (=contract) zelfs het kopen van boodschappen
o Wilsovereenstemming partijen aanbod en aanvaarding complicaties mogelijk zoals ‘dwaling’
o Mondelinge overeenkomst kan ook bindend zijn
o Overeenkomst strekt in beginsel tot nakoming, maar er zijn uitzonderingen
Relevantie privaatrecht voor ‘beleidmakers’
Stedenbouwkundige plannen worden gemaakt om te worden uitgevoerd. Bij uitvoering plannen duiken velerlei privaatrechtelijke
aspecten op zoals:
o Eigendomsverhoudingen t.a.v. grond
o Aannemen van (bouw)werkzaamheden
o Gezamenlijke gebiedsontwikkeling tussen overheid en particulier: publiek-private samenwerking (PPS)
, o Gemaakte afspraken tussen gemeentebesturen en grondeigenaren
Hoorcollege 3 en 4
Hoofdlijnen bestuursrecht
Relatie overheid versus burger, maar ook overheden (bestuursorganen) onderling. Handelingen van bestuursorganen staan
centraal bestuursorganen op alle bestuursniveaus (Rijk, provincie, gemeente, waterschap) te onderscheiden. Gaat in beginsel
over rechtmatigheid van besluiten, soms ook over feitelijk handelen. Nederlands bestuursrecht ondervindt belangrijke invloed
vanuit Europa: met name op het gebied van milieu.
Voorbeeld: besluit over plaatsing windparken of verbreding snelwegen Rijk tegenover gemeenten en/of provincies
Op tentamen: heb je het over de gemeente of provincie, dan wordt ervan uitgegaan dat je het hebt over het privaatrecht.
Bestuursorganen VAN de gemeente en provincie nemen besluiten.
Welke bestuursorganen zijn er bij de gemeente?
o Gemeenteraad gaat over het bestemmingsplan
o College b&w
o Burgemeester neemt besluiten over veiligheid/openbare orde
Welke bestuursorganen zijn er binnen de provincie?
o Commissaris van de koning
o College van gedeputeerde staten (vergelijkbaar met college b&w (dagelijks bestuur provincie)
o Provinciale staten (vergelijkbaar met gemeenteraad)
Relevante wet- en regelgeving
De in het bestuursrecht toe te passen regels zijn in vele wetten te vinden. Zowel wetten in formele zin (bijv. Wet milieubeheer, Wro,
Woningwet) als wetten in materiële zin (bijv. provinciale milieuverordening). Centraal in het bestuursrecht staat echter de
Algemene wet bestuursrecht (Awb), vooral procedures (formeel recht). Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo)
van belang, ook vooral procedures. De inhoudelijke wetten staan vooral in sectorale wetten.
Awb
Centrale begrippen
o Bestuursorgaan (art. 1:1 Awb) Bijv. gemeenteraad
o Besluit (art. 1:3 Awb) Bijv. vaststelling bestemmingsplan of verlenen milieuvergunning/omgevingsvergunning
o Belanghebbende (art. 1:2 Awb) Bijv. een omwonende bij een bouwplan
Normstelling
o Gelede normstelling van algemeen naar bijzonder
o Beginselen van behoorlijk bestuur bijv. specialiteitsbeginsel (art. 3:4 lid 1 Awb), zorgvuldigheidsbeginsel (art. 3:2 Awb),
vertrouwensbeginsel (? ONGESCHREVEN!)
Alle bestuursorganen zijn bij hun bestuurstaken, in het bijzonder het nemen van besluiten, aan de Awb gebonden! Bij feitelijk
handelen soms ook (art. 3:1 Awb). Tenzij bij ‘bijzondere wet’ van de Awb wordt afgeweken bijv. de Wro of de Wet milieubeheer
Rechtsbescherming
Geregeld in hoofdstuk 8 van de Awb. Steeds onderscheid bestuurlijke voorprocedure (besluitvorming door bestuursorgaan) en
beroep bij de bestuursrechter.
Bestuurlijke voorprocedure
o Besluitvorming door bestuursorgaan.
o Te volgen procedure dikwijls in bijzondere wet nader geregeld bijv. Wet ruimtelijke ordening als het gaat om
vaststelling bestemmingsplan of Wabo als het gaat om omgevingsvergunning.
o Voordat de bestuursrechter wordt ingeschakeld, krijgt bestuursorgaan de kans om gebreken in het besluit te herstellen
zienswijzen (Awb 3:15) tegen ontwerpbesluit of bezwaarschrift tegen genomen besluit (nooit samen!). (Awb 6:13)
o Bij ruimtelijke planvorming en milieuaangelegenheden meestal zienswijzeprocedure.
o Zienswijze of bezwaarschrift leidt tot aanpassen (ontwerp)besluit of wordt gepasseerd belanghebbenden kunnen
beroep bij de bestuursrechter instellen.
