Samenvatting Biologie: H19 Sport: VWO 6; Nectar

BIO H19 SPORT
19.1 BOUW VAN PEZEN


AAN ELKAAR VERBONDEN
 Pezen bestaan uit bindweefsel: koppelt weefsels aan elkaar en houdt organen op hun plaats;
Bestaat uit
- Cellen
- Tussencelstof (gelachtig materiaal rond de cellen met veel eiwitten)


BEWEGEN: SPIEREN, PEZEN EN GEWRICHTEN
 Door skeletspieren samen te trekken, bewegen de botten rond hun draaipunten in de gewrichten
 Pezen verbinden de skeletspieren met de botten
 Banden verbinden botten


BOUW VAN PEZEN
 Vezels in pezen zijn opgebouwd uit collageen (: gemaakt door
peescellen)
 In tussencelstof:
- 3 collageenketens vormen door H-bruggen een
drievoudige helix (: quaternaire structuur) 
- Veel drievoudige helices (van collageen) vormen een
collageenfibril (: gestreept uiterlijk) 
- Veel collageenfibrillen vormen een collageenvezel 
- Veel collageenvezels vormen een collageenbundel
 Een pees is nauwelijks uitrekbaar (te ver uitgerekt  scheuren)
 Gedraaide collageenstrengen in de achillespees slaan bij
indrukking veerenergie op:
die vrijkomt bij het lopen


CONTACT HOUDEN
 Cellen van bindweefsel zijn door tussencelstof verder van elkaar verwijderd
(dan andere celtypen) 
- Connexoneiwitten verbinden celmembranen  gap junction:
eiwitkanaal waardoor ionen en kleine moleculen bewegen
- Gap junctions zijn niet permanent: ze wisselen voortdurend


BOUW VAN SKELETSPIEREN
 Skeletspieren zijn opgebouwd uit bundels spiervezels: ontstaan door
samensmelting van honderden spiercellen ( meerdere kernen):
 Om bundel spiervezels: bindweefsel met bloedvaten



 Spiervezels bevatten myofibrillen (eiwitfilamenten): zorgen voor samentrekking; bestaan uit (BINAS
90C):

, - Twee in elkaar gedraaide ketens van het eiwit actine
- Dikke filamenten van het eiwit myosine
 Actine- en myosinefilamenten geordend (I- en A-banden) dwarsgestreept spierweefsel (BINAS 80E)
 Sarcomeer: de kleinste eenheid van een spiervezel die kan samentrekken
- Ligt tussen 2 Z-lijnen (bestaande uit actineketens)




GECOÖRDINEERD SAMENTREKKEN
 Van de hersenen gaan impulsen via het ruggenmerg richting beenspieren:
- Axonen van motorische neuronen eindigen in een aantal neuromusculaire synapsen: geven
acetylcholine af  activeert spiervezels
 Motorische eenheid: groep spiervezels die op impulsen van 1 axon reageert (bij nauwkeurige spieren
minder spiervezels per motorische eenheid


SPIERWEEFSEL ROND HOLLE ORGANEN
 Hartspierweefsel (BINAS 80E):
- Geen vezels maar netwerk
- Kernen liggen centraal
- Snel, actief, niet vermoeid
- Gap junctions zorgt voor gecoördineerde samentrekking van het hart
 Glad spierweefsel (BINAS 80E):
- Enkelvoudige spiercellen: eenkernig
- Traag, maar groot uithoudingsvermogen