Samenvatting Medische beeldvorming 1

Medische beeldvorming 1
Basisprincipes
Stralingsbescherming
1. 1e principe van de rechtvaardiging van de handelingen
2. 2e principe van de optimalisatie van de bescherming
3. 3e principe van individuele dosislimieten

1e principe van de rechtvaardiging van de handelingen
 Elke medische blootstelling moet worden gerechtvaardigd!
 Elke blootstelling die niet gerechtvaardigd kan worden, is verboden
‘De blootstelling aan ioniserende stralingen, moet worden gerechtvaardigd door de voordelen die ze
bieden, nadat met alle voor- en nadelen rekening werd gehouden’
M.a.w. toepassingen van straling zijn slechts gerechtvaardigd, als de afweging van voordelen en
nadelen een netto gunstig resultaat oplevert.
= JUSTIFICATIE

2e principe van de optimalisatie van de bescherming
Elke medische blootstelling moet worden geoptimaliseerd.
Het ‘ALARA-principe’, as low as low as reasonably achievable, waarbij rekening wordt gehouden met
economische en sociale factoren. Zo dient elke dosis zo laag mogelijk te worden gehouden, zonder
aan beeldkwaliteit en diagnostische informatie te moeten inboeten.
= OPTIMALISATIE

3e principe van individuele dosislimieten
Individuele dosislimieten zijn van toepassing voor beroepshalve blootgestelde personen,
leerlingen en studenten, personen van het publiek en ongeboren kinderen.
Wordt beschouwd als de limiet van wat ‘tolereerbaar’ is: ze zijn gebaseerd op het afwegen van de
risico’s die min of meer aanvaardbaar worden geacht voor werknemers of studenten en publiek.
= DOSIS LIMITATIE




Ter vergelijking:




1

,Grenswaarde publiek = 1 mSv = 1.000 μSv
Grenswaarde beroepshalve blootgestelde personen = 20 mSv = 20.000 μSv

Kinschild/loodkraag
 Schildklier is één van de meeste radiosensitieve organen in de hoofd-halsregio
 < 30 jaar: schildklier gevoeliger voor straling
 Loodkraag reduceert de straling op het thyroid wanneer röntgenopnamen van het
bovenfront worden gemaakt
 Peri-apicale RX of bitewing: geen toegevoegde meerwaarde
 OPG: niet mogelijk omdat lood van de kraag interfereert met de stralen
 CT-scan van het hoofd: sterk aanbevolen
o Schildklierafscherming bleek de stralingsdoses van 45% tijdens CT van het hoofd te
verminderen en wordt sterk aanbevolen, vooral in jongere leeftijdsgroepen

Straling en zwangerschap:
 Niet gecontra-indiceerd
 Uiteraard minimale blootstelling
 Protectie (?)
o Abdominaleschort
o Loodkraag
 Straling en zwangerschap:
o Kans op kanker bij een kind door straling:
 1-2% na 100.000μSv
o Effecten straling grootst voor 20 weken, risico neemt nadien af
 Conclusie:
o CBCT: loodschort/jas te gebruiken
> Maar stel jezelf de vraag: kan de CBCT niet wachten tot na de zwangerschap?
o Intra-orale RX en OPG geen extra bescherming nodig > Maar: psychologische
betekenis




Opnamemateriaal
 Rontgentoestel
 Loden bescherming
 Film/sensoren

2

,  Richthulpmiddelen- filmhouders

Voordelen filmhouders en richthulpmiddelen
 Correcte verticale en horizontale instelling t.o.v. film
 Geen cone cutting
 De patiënt hoeft de film niet zelf in de mond vast te houden
 Weinig of geen vertekening in het beeld
 Minder risico op wazig (bewogen) beeld

Nadelen
 Kan ongemak veroorzaken voor de patiënt
 Soms moeilijk te plaatsen bv. bij edentate zones dentitie, laag
palatum, ondiepe mondbodem, kokhalzen, torus mandibularis,..

Beeldvorming
Het röntgenbeeld wordt gevormd door:
1. Eigenschappen van de röntgenbundel:
a. Energie van de straling Figuur 1 cone cutting
b. Hoeveelheid straling
2. Interactie van fotonen met het object:
a. Absorptie
b. (verstrooiing)
3. Beïnvloeding door de eigenschappen van het object:
a. Soort materiaal (atomaire samenstelling)
b. Dikte en dichtheid

Radiolucent (zwart) vs radio- opaak (wit)
 Lucht = ZWART
 Wekedelen
 Bot
 Dentine
 Glazuur
 Tandheelkundige materialen
 Metalen=WIT

Indicaties
 Opsporen van cariës
 Opsporen van peri-apicale afwijkingen of ontstekingen
 Beoordelen van parodontale gezondheid
 Opvolging van de tandwisseling
 Bij tandtraumata
 Beoordelen van implantaten
 Opsporen van botdefecten (b.v. cysten, tumoren)

Opnametechnieken in de THK
Intra-oraal
 Peri-apicaal(solo)
 Bitewing
 Occlusaal

3

, Extra-oraal
 OPG (pano)
 RSP (rontgenschedel- profiel-foto, tele)
 CBCT (cone beam ct)


Beperkingen van rontgenopnames
 2 dimensioneel
 Projectierichting kan vals beeld weergeven
 Röntgenopname toont mate van ontkalking (≠ bacteriologische uitbreiding van cariës)
 Anatomische beperkingen (occlusale cariës)
 Momentopname. Het is altijd wenselijk te vergelijken met eerdere opnamen
→ Risico op vals positieve / vals negatieve diagnostiek

Cervical Burn-out
 Op mesiale en distale tandvlakken
 In deze zone worden X-stralen minder
 geabsorbeerd
 Heeft te maken met de normale tandanatomie
 Is geen cariës!
o Interdentale cariës start onder het contactpunt
o Bij twijfel altijd klinisch controleren

Intra- orale RX
Peri- apicale RX
Indicaties
 Apicale infectie opsporen
 Parodontaal botverlies beoordelen
 Na trauma evalueren van tanden/alveolair bot
 Positie niet-doorbrekende tanden beoordelen Figuur 2 cervical burnout
 Wortel morfologie voor extractie
 Tijdens wortelkanaalbehandeling
 Bij apicale chirurgie
 Implantaten post-operatief beoordelen
 Genezing van botlaesies na behandeling/extractie opvolgen




4