MV samenvatting OP2.2
Medische vakken 2.2 college 1
Psychogeriatrie
Aandoeningen die voor een deel bij de psychiatrie en voor een deel bij de geriatrie horen. Het gaat
dus vooral over aandoeningen bij ouderen.
De verschillen en overeenkomsten beschrijven van de volgende psychogeriatrische ziektebeelden
- Dementie
- Delier
- Depressie
- Parkinson/ parkinsonisme
Het gaat dus meestal om oudere zorgvragers. Het kan zijn dat de aanvraag een longontsteking is
maar dat je wel te maken krijgt met dementie.
Een oudere met geheugenproblemen
dd.
- Normale veroudering
- Dementie
- Delier
- Depressie
- Parkinson/ parkinsonisme
- Psychose
(kan zowel het korte als lange termijn geheugen)
Korte termijn geheugen: dingen snel typen en heel kort even onthouden
Lange termijn geheugen: dingen die je een langere tijd gaat onthouden (als iets vaker in het korte
termijn geheugen komt wordt het vanzelf lange termijn geheugen)
Bij dementie zie je vaak dat de meest recente herinneringen eerst verdwijnen en daarna pas de
dingen die minder recent zijn. De meest vroeg herinnering uit je jeugd onthouden mensen met
dementie het langst.
Diagnostiek; huisarts
Anamnese (hetero-anamnese)
- DSM uitvragen (handboek voor de psychiatrie)
- MMSE (mini mental state examinering) (hier zitten alle cognitieve vaardigheden in)
- Klokkentest
Lichamelijk onderzoek
Aanvullend onderzoek
- Laboratoriumonderzoek (bloed/urine)
- Neuro psychologisch onderzoek (die testjes)
- Radiodiagnostiek? (veel klinische diagnosen, dus op verschijnselen)
DSM criteria (de DSM-5)
- Hier staan alle psychische en geriatrische dingen in beschreven, heel lijstje met criteria
- Staat bijvoorbeeld in “men spreekt van dementie als je 3 van deze of 2 van deze symptomen
hebt” op deze manier wordt dan de diagnose gesteld.
,Klokkentest
- Teken een klok met daarin de juiste cijfers
- De klok geeft 10 over 11 aan
- 5 punten
- 1 voor de cirkel
- 1 voor de juiste cijfer volgorde
- 1 voor de juiste cijfer plaats
- 1 voor de 2 wijzers
- 1 voor de juiste tijd.
Vaak zijn deze testjes best wel confronterend. Het is ook niet gek dat er wel eens een depressie met
dementie samengaat.
Dementieel syndroom
- Verzameling symptomen (DSM criteria)
- Verschillende ziektebeelden
- Ziekte van alzheimer
- Ziekte van piek
- Vasculaire dementie (kun je wel iets tegen doen)
Risicofactoren (predisponerende factoren)
- Hoge leeftijd (<65 = preseniele dementie) (>65 = seniele dementie)
- 1 op de 5 vijfenzestig plussers krijgt dementie
- Hart en vaatziekten
- Ziekte van parkinson
- Genetische factoren
Dementieel syndroom; DSM criteria
1. Geheugen stoornissen
2. Ten minste 1 van deze stoornissen
- Afasie (taalstoornis)
- Apraxie (niet goed handelingen kunnen uitvoeren)
- Agnosie (verlies van het vermogen om dingen, mensen, geuren, etc te herkennen)
- Executief functioneren (problemen met plannen maken)
3. Verslechtering t.o.v. vroeger functioneren
4. Verstoring sociaal of beroepsmatig functioneren
5. Niet uitsluitend tijdens delirante toestand of andere klinische ziekte. (delirant beeld gaat
over en een dementie gaat niet meer over)
Vormen van dementie
- Ziekte van alzheimer (meest voorkomend)
- Vasculaire demetie
- Frontotemporale dementie
- Lewy body dementie
- Parkinson dementie
- Ziekte van Creutzfeld Jacob (gekke koeien ziekte)
- ……………………………….
,Je ziet dus bij alzheimer wat vaker de amyloïde plaques.
Vasculaire dementie
Verschillende soorten:
- Infarcten in grote bloedvaten
- Infarct in waterscheidingsgebied
- Infarcten in kleine bloedvaten
- Infarcten in strategische gebieden
- Amyloid angiopathie
Mensen krijgen antistolling om het proces van dementie zoveel mogelijk te remmen.
Therapie bij dementieel syndroom
Niet farmacologisch
- Gericht op patiënt
- Gericht op zorgverlener/ mantelzorger
Farmacologisch
- Invloed op dementie proces
- Invloed op gedrag
- Niet heel erg veel wat je kunt doen qua farmacologisch…
Delier (delirium)
= tijdelijk disfunctioneren van de hersenen
Elke ontregeling van je hersenstofwisseling kan een delier opwekken. Oudere mensen hebben dit
vaker. Dit zie je ook vaak bij dementie
Het is tijdelijk!
Vaak ook een omkeer van slaap waak ritme
Symptomen (DSM criteria)
- Verminderde aandacht, bewustzijn
- Desoriëntatie (tijd / plaats / persoon)
- Geheugenstoornis
- Wanen, hallucinaties
Hallucinatie: Je kunt best wel zeggen, nee ze zijn er niet. Maar je moet er wel een beetje in mee
gaan. Bijvoorbeeld, ik zet die kabouter wel even buiten. De patiënt is er echt van overtuigd!
Wanen: bijvoorbeeld iemand denkt dat ie kan vliegen, denkt dat ie god is etc… kan gevaarlijke
situaties veroorzaken. De patiënt is er echt van overtuigd!
, Delier; oorzaken
De stoornis wordt veroorzaakt door een of meer lichamelijke ziekten, (geneesmiddelen)intoxicaties
of onttrekking van medicatie of alcohol.
- Medicatie
- Drugs
- Alcohol
- Infectie
- Koorts
- Ontregeling glucose
- Ontregeling hormonen
- …..
Mensen zijn even helemaal van het padje en een paar dagen later kun je ze gewoon weer helemaal
normaal aanspreken.
Hallucinatie
- Zintuigelijke beleving die niet overeenkomt met de werkelijkheid.
Waan
- Gedachte die niet klopt met de realiteit.
Gebruikelijke diagnostiek
- Wat is de oorzaak?
- Vaak bloedonderzoek (is er een ontsteking etc)
Therapie
- Rust en veiligheid
- Symptoombestrijding (haloperidol → is een antipsychoticum)
- Onderliggende oorzaak
Depressie
= stemmingsstoornis
Kan ook geheugenverlies tot gevolg hebben!
Symptomen
- Sombere stemming en/of interesse / plezier verlies
- Gewichtsveranderingen
- Slaapproblemen
- Psychomotore agitatie/ remming
- Vermoeidheid
- Gevoel van waardeloosheid
- Suïcidale gedachten
Oorzaken
- Aanleg
- Externe factoren
- Verlies
- Persoonlijkheidsproblematiek
- Lichamelijke problemen
- ……….
Medische vakken 2.2 college 1
Psychogeriatrie
Aandoeningen die voor een deel bij de psychiatrie en voor een deel bij de geriatrie horen. Het gaat
dus vooral over aandoeningen bij ouderen.
De verschillen en overeenkomsten beschrijven van de volgende psychogeriatrische ziektebeelden
- Dementie
- Delier
- Depressie
- Parkinson/ parkinsonisme
Het gaat dus meestal om oudere zorgvragers. Het kan zijn dat de aanvraag een longontsteking is
maar dat je wel te maken krijgt met dementie.
Een oudere met geheugenproblemen
dd.
- Normale veroudering
- Dementie
- Delier
- Depressie
- Parkinson/ parkinsonisme
- Psychose
(kan zowel het korte als lange termijn geheugen)
Korte termijn geheugen: dingen snel typen en heel kort even onthouden
Lange termijn geheugen: dingen die je een langere tijd gaat onthouden (als iets vaker in het korte
termijn geheugen komt wordt het vanzelf lange termijn geheugen)
Bij dementie zie je vaak dat de meest recente herinneringen eerst verdwijnen en daarna pas de
dingen die minder recent zijn. De meest vroeg herinnering uit je jeugd onthouden mensen met
dementie het langst.
Diagnostiek; huisarts
Anamnese (hetero-anamnese)
- DSM uitvragen (handboek voor de psychiatrie)
- MMSE (mini mental state examinering) (hier zitten alle cognitieve vaardigheden in)
- Klokkentest
Lichamelijk onderzoek
Aanvullend onderzoek
- Laboratoriumonderzoek (bloed/urine)
- Neuro psychologisch onderzoek (die testjes)
- Radiodiagnostiek? (veel klinische diagnosen, dus op verschijnselen)
DSM criteria (de DSM-5)
- Hier staan alle psychische en geriatrische dingen in beschreven, heel lijstje met criteria
- Staat bijvoorbeeld in “men spreekt van dementie als je 3 van deze of 2 van deze symptomen
hebt” op deze manier wordt dan de diagnose gesteld.
,Klokkentest
- Teken een klok met daarin de juiste cijfers
- De klok geeft 10 over 11 aan
- 5 punten
- 1 voor de cirkel
- 1 voor de juiste cijfer volgorde
- 1 voor de juiste cijfer plaats
- 1 voor de 2 wijzers
- 1 voor de juiste tijd.
Vaak zijn deze testjes best wel confronterend. Het is ook niet gek dat er wel eens een depressie met
dementie samengaat.
Dementieel syndroom
- Verzameling symptomen (DSM criteria)
- Verschillende ziektebeelden
- Ziekte van alzheimer
- Ziekte van piek
- Vasculaire dementie (kun je wel iets tegen doen)
Risicofactoren (predisponerende factoren)
- Hoge leeftijd (<65 = preseniele dementie) (>65 = seniele dementie)
- 1 op de 5 vijfenzestig plussers krijgt dementie
- Hart en vaatziekten
- Ziekte van parkinson
- Genetische factoren
Dementieel syndroom; DSM criteria
1. Geheugen stoornissen
2. Ten minste 1 van deze stoornissen
- Afasie (taalstoornis)
- Apraxie (niet goed handelingen kunnen uitvoeren)
- Agnosie (verlies van het vermogen om dingen, mensen, geuren, etc te herkennen)
- Executief functioneren (problemen met plannen maken)
3. Verslechtering t.o.v. vroeger functioneren
4. Verstoring sociaal of beroepsmatig functioneren
5. Niet uitsluitend tijdens delirante toestand of andere klinische ziekte. (delirant beeld gaat
over en een dementie gaat niet meer over)
Vormen van dementie
- Ziekte van alzheimer (meest voorkomend)
- Vasculaire demetie
- Frontotemporale dementie
- Lewy body dementie
- Parkinson dementie
- Ziekte van Creutzfeld Jacob (gekke koeien ziekte)
- ……………………………….
,Je ziet dus bij alzheimer wat vaker de amyloïde plaques.
Vasculaire dementie
Verschillende soorten:
- Infarcten in grote bloedvaten
- Infarct in waterscheidingsgebied
- Infarcten in kleine bloedvaten
- Infarcten in strategische gebieden
- Amyloid angiopathie
Mensen krijgen antistolling om het proces van dementie zoveel mogelijk te remmen.
Therapie bij dementieel syndroom
Niet farmacologisch
- Gericht op patiënt
- Gericht op zorgverlener/ mantelzorger
Farmacologisch
- Invloed op dementie proces
- Invloed op gedrag
- Niet heel erg veel wat je kunt doen qua farmacologisch…
Delier (delirium)
= tijdelijk disfunctioneren van de hersenen
Elke ontregeling van je hersenstofwisseling kan een delier opwekken. Oudere mensen hebben dit
vaker. Dit zie je ook vaak bij dementie
Het is tijdelijk!
Vaak ook een omkeer van slaap waak ritme
Symptomen (DSM criteria)
- Verminderde aandacht, bewustzijn
- Desoriëntatie (tijd / plaats / persoon)
- Geheugenstoornis
- Wanen, hallucinaties
Hallucinatie: Je kunt best wel zeggen, nee ze zijn er niet. Maar je moet er wel een beetje in mee
gaan. Bijvoorbeeld, ik zet die kabouter wel even buiten. De patiënt is er echt van overtuigd!
Wanen: bijvoorbeeld iemand denkt dat ie kan vliegen, denkt dat ie god is etc… kan gevaarlijke
situaties veroorzaken. De patiënt is er echt van overtuigd!
, Delier; oorzaken
De stoornis wordt veroorzaakt door een of meer lichamelijke ziekten, (geneesmiddelen)intoxicaties
of onttrekking van medicatie of alcohol.
- Medicatie
- Drugs
- Alcohol
- Infectie
- Koorts
- Ontregeling glucose
- Ontregeling hormonen
- …..
Mensen zijn even helemaal van het padje en een paar dagen later kun je ze gewoon weer helemaal
normaal aanspreken.
Hallucinatie
- Zintuigelijke beleving die niet overeenkomt met de werkelijkheid.
Waan
- Gedachte die niet klopt met de realiteit.
Gebruikelijke diagnostiek
- Wat is de oorzaak?
- Vaak bloedonderzoek (is er een ontsteking etc)
Therapie
- Rust en veiligheid
- Symptoombestrijding (haloperidol → is een antipsychoticum)
- Onderliggende oorzaak
Depressie
= stemmingsstoornis
Kan ook geheugenverlies tot gevolg hebben!
Symptomen
- Sombere stemming en/of interesse / plezier verlies
- Gewichtsveranderingen
- Slaapproblemen
- Psychomotore agitatie/ remming
- Vermoeidheid
- Gevoel van waardeloosheid
- Suïcidale gedachten
Oorzaken
- Aanleg
- Externe factoren
- Verlies
- Persoonlijkheidsproblematiek
- Lichamelijke problemen
- ……….
