PBA Orthopedagogie UCLL Limburg OLB
Samenvatting
Algemene Orthopedagogie
Samenvatting van het theoriegedeelte van het OPO ‘Alg. Ortho’ van de
PBA Orthopedagogie aan de hogeschool UCLL te Hasselt. In deze
samenvatting zijn de powerpoint-presentaties, eigen notities, filmpjes en
de oefeningen van Toledo in verwerkt. Deze samenvatting is een
aanvulling op de cursustekst van de theorie die te raadplegen is op
Toledo. Enkel deze samenvatting studeren is niet voldoende!
Algemeenheid:
Reader ➔ achter elke tekst zijn er vragen en dit moet je kennen en weten
Examen: 3 bundeltjes
1) +/- 30 meerkeuzevragen: kennisvragen, inzichtsvragen en toepassingsvragen (3
antwoordmogelijkheden met giscorrectie; juist: +1, fout: -0,5, geen antw: 0)
2) Theoriebundel Alg. ortho: open vragen via artikel/tekst/casus
3) Methodisch Handelen: a.d.h.v. filmfragment vragen beantwoorden (zie
samenvatting MTH)
Academiejaar: 2021-2022 Alg. Ortho Brenda Bervoets 1
,PBA Orthopedagogie UCLL Limburg OLB
HOOFDSTUK 1: DE IDENTITEIT VAN DE
ORTHOPEDAGOGIEK
Pedagogiek vs. Orthopedagogiek
» PEDAGOGIEK (opvoedingswetenschappen of opvoedingsleer) = de wetenschap
die de opvoeding bestudeer (de wetenschap waar het denken over opvoeding centraal
staat - opvoeding als object)
▪ Gericht op het ‘normale’ kind
▪ Problemen in de dagdagelijkse opvoeding
Kenmerken:
1. Kleine problemen
2. Tijdelijke aard (snel verdwijnen)
Bijvoorbeeld: baby die liever in mama’s armen in slaap valt dan in zijn bedje, een
kleuter die weigert om groenten te eten, een 10-jarige die niet wil gaan slapen, een
discussie over zakgeld, een conflict over het uur van thuiskomen na een fuif,…
» ORTHOPEDAGOGIEK = de wetenschap die de bijzondere opvoeding als object
heeft. Bijzondere omstandigheden of als er ernstige problemen voordoen ➔ specialisatie
van de pedagogiek (ortho- : rechttrekken)
» PEDAGOGIE = de praktijk, de dagelijkse opvoeding zelf
Orthopedagogiek vs. Ortho-agogiek
Orthopedagogiek vs. ortho-
agogiek
Orthopedagogiek
Ortho-
agogiek
» Ortho-agogiek: nadruk op de relatie tussen een opvoeder en een volwassene ➔ niet
zozeer het (her)opvoeden, maar het handelen,…
▪ Ouderen in de SL
▪ Comunity Care (CC)
▪ Intercultureel Werken (IW)
Bv. Filmpje vrouw met NAH, Buurtwerk ’t Lampeke, Wiric St.Truiden
» Orthopedagogiek: richt zich tot kinderen en volwassenen
Academiejaar: 2021-2022 Alg. Ortho Brenda Bervoets 2
,PBA Orthopedagogie UCLL Limburg OLB
Orthopedagogiek vs. Orthopedagogie
orthopedagogieK - orthopedagogie
Orthopedagogie
Orthopedagogiek
praktijk
theorie
“PBA orthopedagogie”
OrthopedagogieK = de wetenschap, theorie en onderzoek ; theoretische aspect van de
hulpverlening, de wetenschap die de bijzondere opvoeding als object heeft.
Orthopedagogie = de praktijk, het handelen zelf toepassen in bijzondere
opvoedingssituaties
Algemene orthopedagogiek vs. Bijzondere orthopedagogiek
» Algemene orthopedagogiek: niet-specifiek proces, doelgroepoverstijgend
» Bijzondere orthopedagogiek: specifieke problematieken grote inzichten, om
specifiek naar iets te kijken bv. personen met verstandelijke beperkingen, kinderen met
gedragsproblemen.
Oefening: Alg. orthopedagogie(K) of Bijzondere orthopedagogie(K)
Janne heeft een visuele beperking. Haar moeder vraagt een gesprek met het
CLB omtrent de beroepskeuze van haar dochter, ze wil samen met haar dochter
de beste studiekeuze maken.
Bijzondere orthopedagogie, zonder ‘K’ want het gaat over de praktijk.
Leendert bestudeert voor zijn bachelorproef de geschiedenis van de
De orthopedagogiek is een
dovenpedagogiek in de 19e eeuw.
Bijzondere Orthopedagogiek, omdat hij de wetenschap bestudeert.
wetenschap !
De orthopedaogiek is een wetenschap
praktijktheorie
theoretische
praktijkkennis
kennis
EVIDENCE-BASED
Evidence-based: Het handelen van een opvoeder dient wetenschappelijk onderbouwd
te zijn. Zijn handelen moet evidence-based zijn.
Praktijkkennis: voorkennis, ervaringen en intuïtie
Academiejaar: 2021-2022 Alg. Ortho Brenda Bervoets 3
,PBA Orthopedagogie UCLL Limburg OLB
Praktijktheorie: bewust worden van voorkenissen, ze expliciteren en er over in dialoog
gaan.
Theoretisch kennis: de wetenschap
Uitgebreidere definities: zie cursus!
Orthopedagogiek is een
praktijkwetenschap
Wa
per t hebb en
et e
son e
en n bro Wat is one n m p én
me s a
t ee ers en ASS ?
er
et p e hand
ic
nh z
and ussen mm jk
icap va g a ik o tandeli ilatie ?
nod n s t
ig ? Hoe pe ver utomu
die a
dagelijkse
ede praktijk Welke school is het
ik me ns en in kansarmo beste voor dit
Hoe kan naderen ?
Ik w
kind ?
het beste be dez erk op
en ij wil e nie e
te ? uwe en inte
eef . H el g rn
e n h rking dat w Wat is hec roep aat.
hte ki H
2 e n kwaliteit gro ndere oe kan
is 3 bep . Ka
c
Eri elijke rken van e p m n e en ik
nd we leven ?
ake
n war van
sta an me
,
ver g ga
a
gra
De wetenschap en theorie staat altijd in kwestie met de praktijk
Orthopedagogiek is een
dialooggestuurde wetenschap
DESKUNDIGHEIDSMODEL DIALOOGGESTUURD
U weet het ervaringsdeskundigheid
meeste over uw
eigen leven insiderperspectief
We hebben elk onze eigen
ervaring/deskundigheid → DIALOOG
Wij weten wat u Ieder zijn inbreng is even belangrijk
nodig heeft GELIJKWAARDIGHEID
Orthopedagogiek is een electische wetenschap
Electisch = vanuit een andere invalshoek, je houdt niet vast aan één ding wast moet
gaan werken. Je gaat zoeken naar verschillende andere theorie ‘er bestaat niet dé
theorie’.
Orthopedaoggiek = een
Integratieve wetenschap
▪ Maakt gebruik van andere wetenschappen
▪ Heeft eigen theoriën, onderzoek
Handelingswetenschap
▪ Gericht op het handelen
o hulpvraag staat voorop
o verbeteren van kwaliteit van leven
▪ hermeneutische methoden
▪ holistische benadering
Reflectieve wetenschap
Terugblikken op je handelen en daaruit van leren
Academiejaar: 2021-2022 Alg. Ortho Brenda Bervoets 4
, PBA Orthopedagogie UCLL Limburg OLB
HOOFDSTUK 2: DE DEFINITIE VAN DE
ORTHOPEDAGOGIEK
Orthopedagogiek is een wetenschap
… maar wat onderzoekt, bestudeert de orthopedagogiek dan ?
→ studieobject
… wat wil de orthopedagogiek bereiken hiermee ?
→ doel
= Wat is de definitie van de orthopedagogiek ?
Klassieke en moderne definities…
Klassieke Moderne ecologisch
definities definitie perspectief
studie- het afwijkende de persoon én
object kind zijn omgeving
handelingsgericht,
methodisch
doel beschrijven hulpverlenen,
ook preventie
Deficit-denken
Klassieke definities die gaan zeggen dat het studieobject van het orthopedagogiek is
het afwijkende kind, waar houdt het orthopedagogiek zich mee bezig? Kinderen die
afwijken van het normale.
We willen het afwijkende kind zijn ontwikkelen/problemen beschrijven. Beschrijven van
de moeilijkheden/problemen die afwijkende kinderen ontwikkelen (defici(tekort)denken.
Klassieke definities focussen wat er moeilijk loopt, problemen.
Moderne definities: orthopedagogiek houdt zich bezig met de persoon én zijn
omgeving. Gaat niet enkel over kinderen, maar ook over volw. - niet enkel kijken naar de
persoon die het moeilijk heeft, maar ook naar zijn omgeving. (ecologisch perspectief
binnen hulpverlening verwijst dat we ook de CL zijn omgeving meegaan betrekken, naar
de CL zijn/haar context kijken.
Het doel van de orthopedagogiek is net handelingsgericht methodisch hulpverlenen, ook
preventie proberen te voorkomen dat problemen zich voordoen.
Voorbeelden van een klassieke definitie
Hanselmann KLASSIEKE DEF:
Heilpedagogiek (= orthopedagogiek) is de leer over de opvoeding, het onderwijs en de
maatschappelijke zorg m.b.t. al die kinderen van wie de lichamelijk-psychische
ontwikkeling blijvend belemmerd wordt.”
Wat is het studieobject ?
Wat is het doel ?
Ruyter MODERNE DEF:
“De wetenschap over en ten bate van de hulpverlening aan betrokkenen in een
stagnerende (vasthangen, opvoeding die moeilijk verloopt) opvoeding.”
Wat is het studieobject ?
Wat is het doel ?
Academiejaar: 2021-2022 Alg. Ortho Brenda Bervoets 5
Samenvatting
Algemene Orthopedagogie
Samenvatting van het theoriegedeelte van het OPO ‘Alg. Ortho’ van de
PBA Orthopedagogie aan de hogeschool UCLL te Hasselt. In deze
samenvatting zijn de powerpoint-presentaties, eigen notities, filmpjes en
de oefeningen van Toledo in verwerkt. Deze samenvatting is een
aanvulling op de cursustekst van de theorie die te raadplegen is op
Toledo. Enkel deze samenvatting studeren is niet voldoende!
Algemeenheid:
Reader ➔ achter elke tekst zijn er vragen en dit moet je kennen en weten
Examen: 3 bundeltjes
1) +/- 30 meerkeuzevragen: kennisvragen, inzichtsvragen en toepassingsvragen (3
antwoordmogelijkheden met giscorrectie; juist: +1, fout: -0,5, geen antw: 0)
2) Theoriebundel Alg. ortho: open vragen via artikel/tekst/casus
3) Methodisch Handelen: a.d.h.v. filmfragment vragen beantwoorden (zie
samenvatting MTH)
Academiejaar: 2021-2022 Alg. Ortho Brenda Bervoets 1
,PBA Orthopedagogie UCLL Limburg OLB
HOOFDSTUK 1: DE IDENTITEIT VAN DE
ORTHOPEDAGOGIEK
Pedagogiek vs. Orthopedagogiek
» PEDAGOGIEK (opvoedingswetenschappen of opvoedingsleer) = de wetenschap
die de opvoeding bestudeer (de wetenschap waar het denken over opvoeding centraal
staat - opvoeding als object)
▪ Gericht op het ‘normale’ kind
▪ Problemen in de dagdagelijkse opvoeding
Kenmerken:
1. Kleine problemen
2. Tijdelijke aard (snel verdwijnen)
Bijvoorbeeld: baby die liever in mama’s armen in slaap valt dan in zijn bedje, een
kleuter die weigert om groenten te eten, een 10-jarige die niet wil gaan slapen, een
discussie over zakgeld, een conflict over het uur van thuiskomen na een fuif,…
» ORTHOPEDAGOGIEK = de wetenschap die de bijzondere opvoeding als object
heeft. Bijzondere omstandigheden of als er ernstige problemen voordoen ➔ specialisatie
van de pedagogiek (ortho- : rechttrekken)
» PEDAGOGIE = de praktijk, de dagelijkse opvoeding zelf
Orthopedagogiek vs. Ortho-agogiek
Orthopedagogiek vs. ortho-
agogiek
Orthopedagogiek
Ortho-
agogiek
» Ortho-agogiek: nadruk op de relatie tussen een opvoeder en een volwassene ➔ niet
zozeer het (her)opvoeden, maar het handelen,…
▪ Ouderen in de SL
▪ Comunity Care (CC)
▪ Intercultureel Werken (IW)
Bv. Filmpje vrouw met NAH, Buurtwerk ’t Lampeke, Wiric St.Truiden
» Orthopedagogiek: richt zich tot kinderen en volwassenen
Academiejaar: 2021-2022 Alg. Ortho Brenda Bervoets 2
,PBA Orthopedagogie UCLL Limburg OLB
Orthopedagogiek vs. Orthopedagogie
orthopedagogieK - orthopedagogie
Orthopedagogie
Orthopedagogiek
praktijk
theorie
“PBA orthopedagogie”
OrthopedagogieK = de wetenschap, theorie en onderzoek ; theoretische aspect van de
hulpverlening, de wetenschap die de bijzondere opvoeding als object heeft.
Orthopedagogie = de praktijk, het handelen zelf toepassen in bijzondere
opvoedingssituaties
Algemene orthopedagogiek vs. Bijzondere orthopedagogiek
» Algemene orthopedagogiek: niet-specifiek proces, doelgroepoverstijgend
» Bijzondere orthopedagogiek: specifieke problematieken grote inzichten, om
specifiek naar iets te kijken bv. personen met verstandelijke beperkingen, kinderen met
gedragsproblemen.
Oefening: Alg. orthopedagogie(K) of Bijzondere orthopedagogie(K)
Janne heeft een visuele beperking. Haar moeder vraagt een gesprek met het
CLB omtrent de beroepskeuze van haar dochter, ze wil samen met haar dochter
de beste studiekeuze maken.
Bijzondere orthopedagogie, zonder ‘K’ want het gaat over de praktijk.
Leendert bestudeert voor zijn bachelorproef de geschiedenis van de
De orthopedagogiek is een
dovenpedagogiek in de 19e eeuw.
Bijzondere Orthopedagogiek, omdat hij de wetenschap bestudeert.
wetenschap !
De orthopedaogiek is een wetenschap
praktijktheorie
theoretische
praktijkkennis
kennis
EVIDENCE-BASED
Evidence-based: Het handelen van een opvoeder dient wetenschappelijk onderbouwd
te zijn. Zijn handelen moet evidence-based zijn.
Praktijkkennis: voorkennis, ervaringen en intuïtie
Academiejaar: 2021-2022 Alg. Ortho Brenda Bervoets 3
,PBA Orthopedagogie UCLL Limburg OLB
Praktijktheorie: bewust worden van voorkenissen, ze expliciteren en er over in dialoog
gaan.
Theoretisch kennis: de wetenschap
Uitgebreidere definities: zie cursus!
Orthopedagogiek is een
praktijkwetenschap
Wa
per t hebb en
et e
son e
en n bro Wat is one n m p én
me s a
t ee ers en ASS ?
er
et p e hand
ic
nh z
and ussen mm jk
icap va g a ik o tandeli ilatie ?
nod n s t
ig ? Hoe pe ver utomu
die a
dagelijkse
ede praktijk Welke school is het
ik me ns en in kansarmo beste voor dit
Hoe kan naderen ?
Ik w
kind ?
het beste be dez erk op
en ij wil e nie e
te ? uwe en inte
eef . H el g rn
e n h rking dat w Wat is hec roep aat.
hte ki H
2 e n kwaliteit gro ndere oe kan
is 3 bep . Ka
c
Eri elijke rken van e p m n e en ik
nd we leven ?
ake
n war van
sta an me
,
ver g ga
a
gra
De wetenschap en theorie staat altijd in kwestie met de praktijk
Orthopedagogiek is een
dialooggestuurde wetenschap
DESKUNDIGHEIDSMODEL DIALOOGGESTUURD
U weet het ervaringsdeskundigheid
meeste over uw
eigen leven insiderperspectief
We hebben elk onze eigen
ervaring/deskundigheid → DIALOOG
Wij weten wat u Ieder zijn inbreng is even belangrijk
nodig heeft GELIJKWAARDIGHEID
Orthopedagogiek is een electische wetenschap
Electisch = vanuit een andere invalshoek, je houdt niet vast aan één ding wast moet
gaan werken. Je gaat zoeken naar verschillende andere theorie ‘er bestaat niet dé
theorie’.
Orthopedaoggiek = een
Integratieve wetenschap
▪ Maakt gebruik van andere wetenschappen
▪ Heeft eigen theoriën, onderzoek
Handelingswetenschap
▪ Gericht op het handelen
o hulpvraag staat voorop
o verbeteren van kwaliteit van leven
▪ hermeneutische methoden
▪ holistische benadering
Reflectieve wetenschap
Terugblikken op je handelen en daaruit van leren
Academiejaar: 2021-2022 Alg. Ortho Brenda Bervoets 4
, PBA Orthopedagogie UCLL Limburg OLB
HOOFDSTUK 2: DE DEFINITIE VAN DE
ORTHOPEDAGOGIEK
Orthopedagogiek is een wetenschap
… maar wat onderzoekt, bestudeert de orthopedagogiek dan ?
→ studieobject
… wat wil de orthopedagogiek bereiken hiermee ?
→ doel
= Wat is de definitie van de orthopedagogiek ?
Klassieke en moderne definities…
Klassieke Moderne ecologisch
definities definitie perspectief
studie- het afwijkende de persoon én
object kind zijn omgeving
handelingsgericht,
methodisch
doel beschrijven hulpverlenen,
ook preventie
Deficit-denken
Klassieke definities die gaan zeggen dat het studieobject van het orthopedagogiek is
het afwijkende kind, waar houdt het orthopedagogiek zich mee bezig? Kinderen die
afwijken van het normale.
We willen het afwijkende kind zijn ontwikkelen/problemen beschrijven. Beschrijven van
de moeilijkheden/problemen die afwijkende kinderen ontwikkelen (defici(tekort)denken.
Klassieke definities focussen wat er moeilijk loopt, problemen.
Moderne definities: orthopedagogiek houdt zich bezig met de persoon én zijn
omgeving. Gaat niet enkel over kinderen, maar ook over volw. - niet enkel kijken naar de
persoon die het moeilijk heeft, maar ook naar zijn omgeving. (ecologisch perspectief
binnen hulpverlening verwijst dat we ook de CL zijn omgeving meegaan betrekken, naar
de CL zijn/haar context kijken.
Het doel van de orthopedagogiek is net handelingsgericht methodisch hulpverlenen, ook
preventie proberen te voorkomen dat problemen zich voordoen.
Voorbeelden van een klassieke definitie
Hanselmann KLASSIEKE DEF:
Heilpedagogiek (= orthopedagogiek) is de leer over de opvoeding, het onderwijs en de
maatschappelijke zorg m.b.t. al die kinderen van wie de lichamelijk-psychische
ontwikkeling blijvend belemmerd wordt.”
Wat is het studieobject ?
Wat is het doel ?
Ruyter MODERNE DEF:
“De wetenschap over en ten bate van de hulpverlening aan betrokkenen in een
stagnerende (vasthangen, opvoeding die moeilijk verloopt) opvoeding.”
Wat is het studieobject ?
Wat is het doel ?
Academiejaar: 2021-2022 Alg. Ortho Brenda Bervoets 5
