samenvatting H12 Levinas en Arendt

Samenvatting hoofdstuk 12: Emmanuel Levinas en Hannah Arendt:
alteriteit en pluraliteit?

“Geloof is geen kwestie van het bestaan of niet-bestaan van God. Het is geloven dat liefde zonder
beloning waardevol is” – Emmanuel Levinas

“Ik ben pas vrij in het gelaat van de Ander” – Emmanuel Levinas

“Het verenigen van velen in één is antipolitiek. Het is precies het tegendeel van het samen zijn in
politieke gemeenschappen, die bestaan uit een verbinding van mensen die verschillend en gelijk zijn”
– Hannah Arendt

“De bedoeling van totalitair onderwijs is niet om overtuigingen te installeren, maar om de
mogelijkheid om overtuigingen te vormen te vernietigen” – Hannah Arendt

“There are no dangerous thoughts, thinking itself is dangerous” – Hannah Arendt


De filosofie in de twintigste eeuw


Verschillende stromingen binnen de filosofie:

1) Analytisch en positivistisch: wetenschap, zekerheid, taal
Objectieve wereld, verband tussen taal en werkelijkheid -> Liechtenstein
2) Fenomenologisch en existentialistisch
Fenomenale wereld =wereld zoals die aan ons verschijnt, eigen beleving, subjectief
-> Levinas en Arendt
Existentialisme =zingeving
3) Maatschappijkritiek
Wortels bij Marx -> filosofie is niet enkel reflecteren, ook de wereld veranderen
4) Postmodernisme
-> Nietzsche

Levinas en Arendt in navolging van Heidegger

- Mens is geworpen in wereld -> geworpenheid = Dasein
- Elk Dasein heeft ook een Mit Sein: je bent een mens in de wereld, met soortgenoten

Levinas: alteriteit <> egoïsme ethiek -> op microniveau

Arendt: pluraliteit politiek -> op macroniveau


Het appel van Emmanuel Levinas


SITUERING

 1906-1995
 Joods, Litouwen -Oekraïne – Frankrijk
 Krijgsgevangen in WOII (militair dus niet naar Auschwitz, verloor hele familie)

,  Invloed Heiddegger
 Kader:
o Egologie: Westerse filosofie sinds Descartes gefascineerd door ‘ik’
o Alterologie: plaats van de Ander?

LEVINAS EN ‘HET GELAAT VAN DE A NDER ’

Eigenbelang is ‘normaal’, maar te veel eigenbelang zorgt dat we de ander totaliseren

Totaliseren: niet zien van iemand in zijn uniciteit

 Iemand willen veranderen en aanpassen aan jouw wensen
 Iemand onderwerpen -> gebruiken in jouw voordeel
 Mens wordt “men” -> ontmenselijken (heel duidelijk in holocaust, ander niet meer zien als
medemens)
 Typisch voor Westerse cultuur

Het gelaat van de Ander

 In het gelaat van de ander herken ik het gelaat van God -> eigenheid, verbondenheid -> de
Ander doet een appel op mij
 Intersubjectiviteit =de relatie van mezelf met de Ander (basis van zijn filosofie)
 Dan pas ben ik waarachtig mens -> volledig, authentiek mens
 Dit impliceert tegelijkertijd verantwoordelijkheid

VAN APPEL TOT EFFECTIEVE HULP
-> ethiek is zorgethiek: herkennen van pijn en leed van de ander (Hume en Schopenhauer)

1) Appel = vraag om hulp en aandacht (“dood me niet”, zorg voor mij)
2) Uitnodiging om je in te zetten en zorg te dragen
3) Dwingt je om te kiezen, om een beslissing te nemen (er op in gaan of niet)
4) Vraagt om te evalueren of wat je deed ook de kwaliteit van leven de Ander verbeterde

 Wat met ‘de Derde’? =die die je niet direct kan helpen, vragen niet om hulp maar hebben het
ook nodig -> fundamentele onrechtvaardigheid want je kan niet iedereen ondersteunen, helpen

DE ZORGETHIEK VAN TRONTO
-> Am. Politieke filosoof

 Zorgethiek: “maintain, contain and repair our world (bodies, ourselves, environment in a live-
sustaining web) -> onderhouden en herstellen van onze wereld, deze is verbonden met andere
mensen en de natuur
-> als 4e soort ethiek beschouwd (andere 3: deugden-, plicht- en utilistische ethiek)
 Zelfde vier stappen als Levinas
1) Oog hebben voor: caring about (present, aanwezig, attent zijn)
2) Ervoor zorgen dat: taking care of (stap zetten)
3) Zorg verlenen: care giving (competenties inzetten)
4) Reactie op zorg: care receiving (reflectie, feedback)




4 fundamentele deugden in de zorg