Christiaan Winkelmeijer (Student geneeskunde, UvA Amsterdam)
Samenvatting WDD-3 2021-2022
Week 7
ZSA: Eetstoornissen
5-10% van de patiënten met anorexia nervosa overlijdt aan de gevolgen van de ziekte. De
meest voorkomende ziekte is boulimia nervosa. In de leeftijdscategorie van 15-19 jaar
worden er jaarlijks 100 op de 100.000 vrouwen in de GGZ gezien in verband met anorexia
nervosa. De ziekte kent een chronisch beloop. Boulimia nervosa (lifetime prevalentie van
3%) komt vaker voor dan anorexia nervosa. Het is belangrijk deze eetstoornissen te
herkennen maar deze zijn vaak lastig te herkennen door de aspecifieke symptomatologie.
Eetbuien, niet braken, geen gebruik laxantia, een normaal BMI à dit past het best bij een
eetbuistoornis. Eetbuien en een normale BMI kunnen passen bij boulimia nervosa maar dan
moet er wel compensatoir gedrag zijn.
De term eetstoornis verwijst naar abnormaal eetgedrag dat gekoppeld is aan een
overmatige preoccupatie met het eigen gewicht en/of fysieke normen. Het verschil met
gewoon lijngedrag zit hem in de ernst, de duur of het verstorende karakter van het
betreffende eetgedrag. Je spreekt van een eetstoornis als het psychosociale functioneren,
de fysieke gezondheid of (bij jongeren) de ontwikkeling geschaad wordt door het eetgedrag.
Anorexia nervosa DSM-5:
- A) het beperken van de energieinname ten opzichte van de energiebehoefte,
resulterend in een significant te laag lichaamsgewicht voor de leeftijd, de sekse, de
groeicurve en de lichamelijke gezondheid.
Een significant te laag gewicht wordt gedefinieerd als een gewicht dat lager is dan
het minimale normale gewicht of, bij kinderen en adolescenten: een lager gewicht
dan wat minimaal wordt verwacht.
- B) Een intense vrees om aan te komen of dik te worden of persisterend gedrag dat
gewichtstoename verhindert zelfs al heeft de betrokkene een significant te laag
gewicht.
- C) Een stoornis in de manier waarop de betrokkene zijn of haar lichaamsgewicht of
lichaamsvorm ervaart, een onevenredig grote invloed van het lichaamsgewicht of de
lichaamsvorm op het oordeel over zichzelf, of persisteren in het niet onderkennen
van de ernst van het acute lage lichaamsgewicht.
De kern van anorexia is de magerzucht/ onweerstaanbare drang om vermagering na te
streven wat tot uiting komt in een abnormale houding tegenover voeding, lichaamsvorm en
gewicht. Verder zijn er twee typen:
- Restrictief
o Strikte beperking van voedselinname en een caloriearm dieet, vaak in
combinatie met een fysieke hyperactiviteit
- Purgerend
o Patiënten vertonen tussen het lijnen door eetbuien en zoeken hun toevlucht
tot zelf uitgelokt braken en/of het gebruiken van laxantia
,Christiaan Winkelmeijer (Student geneeskunde, UvA Amsterdam)
Boulimia nervosa DSM-5:
- A) recidiverende eetbui-episoden. Een eetbui-episode wordt gekenmerkt door beide
volgende kenmerken:
o Het in een afzonderlijke tijdsperiode (vb binnen twee uur) eten van een
hoeveelheid voedsel die beslist groter is dan die de meeste mensen binnen
dezelfde tijd onder vergelijkbare omstandigheden zouden eten
o Het gevoel tijdens de episode geen controle te hebben over het eten (vb de
betrokkene heeft het gevoel niet te kunnen stoppen met eten, of niet te
kunnen beheersten wat en hoeveel hij of zij eet).
- B) recidiverend inadequaat compensatoir gedrag om gewichtstoename tegen te
gaan, zoals zelf opgewekt braken, misbruik van laxantia, diuretica, of andere
medicatie; vasten; of excessieve lichaamsbeweging
- C) Zowel de eetbuien als het inadequate compensatoire gedrag doen zich gedurende
drie maanden gemiddeld minstens eenmaal per week voor
- D) De lichaamsvorm en het lichaamsgewicht hebben een onevenredig grote invloed
op het oordeel over zichzelf
Eetbuistoornis DSM-5:
- A) Recidiverende eetbui-episoden. Een eetbui-episode wordt gekenmerkt door beide
volgende kenmerken:
o Het in een afzonderlijke tijdsperiode (bijvoorbeeld binnen een periode van
twee uur) eten van een hoeveelheid voedsel die beslist groter is dan de
meeste mensen binnen dezelfde tijd, onder vergelijkbare omstandigheden
zouden eten
o Het gevoel tijdens de episode geen controle te hebben over het eten (vb de
betrokkene heeft het gevoel niet te kunnen stoppen met eten, of niet te
kunnen beheersten wat en hoeveel hij of zij eet).
- B) De eetbui-episoden hangen samen met drie (of meer) van de volgende
kenmerken:
o Veel sneller eten dan normaal
o Dooreten totdat een onaangenaam vol gevoel ontstaat
o Grote hoeveelheden voedsel nuttigen zonder lichamelijke trek te hebben
o Alleen eten, uit schaamte over de hoeveelheid die de betrokkene nuttigt
o Achteraf van zichzelf walgen, zich somber voelen of erg schuldig voelen
- C) de eetbuien komen gedurende drie maanden gemiddeld minstens een keer per
week voor
De eetbuien worden niet gecompenseerd (door bijvoorbeeld braken of vasten). Hierdoor is
er gewichtstoename.
,Christiaan Winkelmeijer (Student geneeskunde, UvA Amsterdam)
Als huisarts let je op de volgende zaken bij beoordeling van AN:
- Inventarisatie ondergewicht:
o Gewicht
o Lengte
o BMI
- Vitale parameters
o Bewustzijn
o Hartslag
o Bloeddruk
o Ademhaling
o Temperatuur (CAVE: hypothermie, hypotensie en bradycardie)
- Voedings en hydratietoestand
o Musculatoire atrofie
o Acrocyanose (blauwe verkleuring distale lichaamsdelen door ¯ perfusie van
weefsel)
- Secundaire aanpassingen bij ondervoeding
o Souffle bij mitralisinsufficientie
o Lanugo (dun laagje weefsel dat ontstaat door een tekort aan onderhuids vet
om de warmte te behouden)
o Xerosis (rode, droge, schilferende huid)
- Beoordeling huid:
o Automutilatie
o Russel sign (eelt op de knokkel van de wijs of middelvinger dat ontstaat door
wrijving tussen de voortanden en de knokkel bij mensen die vaak een
braakreflex met deze vingers opwekken)
o Lanugo
- Beoordeling gebit:
o Aantasting glazuur
Aanvullend onderzoek dat is geïndiceerd is:
- Lab
o Bloedbeeld
§ Patiënten hebben vaak een leukopenie en beenmergdepressie
o Vitamine B1
§ Bij extreme ondervoeding kan er een vitaminetekort ontstaan
o Elektrolyten
o Nierfunctie
§ Kan worden onderzocht met urineonderzoek (wat ook de elektrolyten
onderzoekt)
o Leverfunctie
§ Ten gevolge van slechte voeding, door autofagie van hepatocyten,
toegenomen oxidatieve stress en afgenomen perfusie van de lever
kunnen er leverstoornissen ontstaan
o Glucose
§ Er worden frequent hypoglykemie gezien onder andere door
afgenomen glycogeen voorraad
, Christiaan Winkelmeijer (Student geneeskunde, UvA Amsterdam)
o Bloedgas
§ Door veelvuldig braken en diureticagebruik kan een metabole alkalose
ontstaan
§ Bij laxeren en dehydratie een metabole acidose
- ECG
o ECG afwijkingen komen regelmatig voor al dan niet veroorzaakt door een
elektrolyten stoornis
o Vaak is er een verlengd QT interval te zien
o Sinusbradycardie is de meest voorkomende ECG afwijking bij patiënten met
AN
Bron: E-learning eetstoornissen
Er is bij deze patiënt sprake ven een hypokaliëmie en vermoedelijk een nierinsufficiëntie. Dit
kan leiden tot hartritmestoornissen.
Mogelijke oorzaken van een hypokaliëmie zijn:
- Kaliumbeperkt dieet
- Gebruik van laxantia of diuretica
- Herhaaldelijk braken
Bij herhaald braken en/of purgeren treedt natriumverlies op waardoor RAAS wordt
gestimuleerd en de hypokaliëmie in stand blijft. Een metabole alkalose kan ook leiden door
middel van een shift tot een hypokaliëmie.
Samenvatting WDD-3 2021-2022
Week 7
ZSA: Eetstoornissen
5-10% van de patiënten met anorexia nervosa overlijdt aan de gevolgen van de ziekte. De
meest voorkomende ziekte is boulimia nervosa. In de leeftijdscategorie van 15-19 jaar
worden er jaarlijks 100 op de 100.000 vrouwen in de GGZ gezien in verband met anorexia
nervosa. De ziekte kent een chronisch beloop. Boulimia nervosa (lifetime prevalentie van
3%) komt vaker voor dan anorexia nervosa. Het is belangrijk deze eetstoornissen te
herkennen maar deze zijn vaak lastig te herkennen door de aspecifieke symptomatologie.
Eetbuien, niet braken, geen gebruik laxantia, een normaal BMI à dit past het best bij een
eetbuistoornis. Eetbuien en een normale BMI kunnen passen bij boulimia nervosa maar dan
moet er wel compensatoir gedrag zijn.
De term eetstoornis verwijst naar abnormaal eetgedrag dat gekoppeld is aan een
overmatige preoccupatie met het eigen gewicht en/of fysieke normen. Het verschil met
gewoon lijngedrag zit hem in de ernst, de duur of het verstorende karakter van het
betreffende eetgedrag. Je spreekt van een eetstoornis als het psychosociale functioneren,
de fysieke gezondheid of (bij jongeren) de ontwikkeling geschaad wordt door het eetgedrag.
Anorexia nervosa DSM-5:
- A) het beperken van de energieinname ten opzichte van de energiebehoefte,
resulterend in een significant te laag lichaamsgewicht voor de leeftijd, de sekse, de
groeicurve en de lichamelijke gezondheid.
Een significant te laag gewicht wordt gedefinieerd als een gewicht dat lager is dan
het minimale normale gewicht of, bij kinderen en adolescenten: een lager gewicht
dan wat minimaal wordt verwacht.
- B) Een intense vrees om aan te komen of dik te worden of persisterend gedrag dat
gewichtstoename verhindert zelfs al heeft de betrokkene een significant te laag
gewicht.
- C) Een stoornis in de manier waarop de betrokkene zijn of haar lichaamsgewicht of
lichaamsvorm ervaart, een onevenredig grote invloed van het lichaamsgewicht of de
lichaamsvorm op het oordeel over zichzelf, of persisteren in het niet onderkennen
van de ernst van het acute lage lichaamsgewicht.
De kern van anorexia is de magerzucht/ onweerstaanbare drang om vermagering na te
streven wat tot uiting komt in een abnormale houding tegenover voeding, lichaamsvorm en
gewicht. Verder zijn er twee typen:
- Restrictief
o Strikte beperking van voedselinname en een caloriearm dieet, vaak in
combinatie met een fysieke hyperactiviteit
- Purgerend
o Patiënten vertonen tussen het lijnen door eetbuien en zoeken hun toevlucht
tot zelf uitgelokt braken en/of het gebruiken van laxantia
,Christiaan Winkelmeijer (Student geneeskunde, UvA Amsterdam)
Boulimia nervosa DSM-5:
- A) recidiverende eetbui-episoden. Een eetbui-episode wordt gekenmerkt door beide
volgende kenmerken:
o Het in een afzonderlijke tijdsperiode (vb binnen twee uur) eten van een
hoeveelheid voedsel die beslist groter is dan die de meeste mensen binnen
dezelfde tijd onder vergelijkbare omstandigheden zouden eten
o Het gevoel tijdens de episode geen controle te hebben over het eten (vb de
betrokkene heeft het gevoel niet te kunnen stoppen met eten, of niet te
kunnen beheersten wat en hoeveel hij of zij eet).
- B) recidiverend inadequaat compensatoir gedrag om gewichtstoename tegen te
gaan, zoals zelf opgewekt braken, misbruik van laxantia, diuretica, of andere
medicatie; vasten; of excessieve lichaamsbeweging
- C) Zowel de eetbuien als het inadequate compensatoire gedrag doen zich gedurende
drie maanden gemiddeld minstens eenmaal per week voor
- D) De lichaamsvorm en het lichaamsgewicht hebben een onevenredig grote invloed
op het oordeel over zichzelf
Eetbuistoornis DSM-5:
- A) Recidiverende eetbui-episoden. Een eetbui-episode wordt gekenmerkt door beide
volgende kenmerken:
o Het in een afzonderlijke tijdsperiode (bijvoorbeeld binnen een periode van
twee uur) eten van een hoeveelheid voedsel die beslist groter is dan de
meeste mensen binnen dezelfde tijd, onder vergelijkbare omstandigheden
zouden eten
o Het gevoel tijdens de episode geen controle te hebben over het eten (vb de
betrokkene heeft het gevoel niet te kunnen stoppen met eten, of niet te
kunnen beheersten wat en hoeveel hij of zij eet).
- B) De eetbui-episoden hangen samen met drie (of meer) van de volgende
kenmerken:
o Veel sneller eten dan normaal
o Dooreten totdat een onaangenaam vol gevoel ontstaat
o Grote hoeveelheden voedsel nuttigen zonder lichamelijke trek te hebben
o Alleen eten, uit schaamte over de hoeveelheid die de betrokkene nuttigt
o Achteraf van zichzelf walgen, zich somber voelen of erg schuldig voelen
- C) de eetbuien komen gedurende drie maanden gemiddeld minstens een keer per
week voor
De eetbuien worden niet gecompenseerd (door bijvoorbeeld braken of vasten). Hierdoor is
er gewichtstoename.
,Christiaan Winkelmeijer (Student geneeskunde, UvA Amsterdam)
Als huisarts let je op de volgende zaken bij beoordeling van AN:
- Inventarisatie ondergewicht:
o Gewicht
o Lengte
o BMI
- Vitale parameters
o Bewustzijn
o Hartslag
o Bloeddruk
o Ademhaling
o Temperatuur (CAVE: hypothermie, hypotensie en bradycardie)
- Voedings en hydratietoestand
o Musculatoire atrofie
o Acrocyanose (blauwe verkleuring distale lichaamsdelen door ¯ perfusie van
weefsel)
- Secundaire aanpassingen bij ondervoeding
o Souffle bij mitralisinsufficientie
o Lanugo (dun laagje weefsel dat ontstaat door een tekort aan onderhuids vet
om de warmte te behouden)
o Xerosis (rode, droge, schilferende huid)
- Beoordeling huid:
o Automutilatie
o Russel sign (eelt op de knokkel van de wijs of middelvinger dat ontstaat door
wrijving tussen de voortanden en de knokkel bij mensen die vaak een
braakreflex met deze vingers opwekken)
o Lanugo
- Beoordeling gebit:
o Aantasting glazuur
Aanvullend onderzoek dat is geïndiceerd is:
- Lab
o Bloedbeeld
§ Patiënten hebben vaak een leukopenie en beenmergdepressie
o Vitamine B1
§ Bij extreme ondervoeding kan er een vitaminetekort ontstaan
o Elektrolyten
o Nierfunctie
§ Kan worden onderzocht met urineonderzoek (wat ook de elektrolyten
onderzoekt)
o Leverfunctie
§ Ten gevolge van slechte voeding, door autofagie van hepatocyten,
toegenomen oxidatieve stress en afgenomen perfusie van de lever
kunnen er leverstoornissen ontstaan
o Glucose
§ Er worden frequent hypoglykemie gezien onder andere door
afgenomen glycogeen voorraad
, Christiaan Winkelmeijer (Student geneeskunde, UvA Amsterdam)
o Bloedgas
§ Door veelvuldig braken en diureticagebruik kan een metabole alkalose
ontstaan
§ Bij laxeren en dehydratie een metabole acidose
- ECG
o ECG afwijkingen komen regelmatig voor al dan niet veroorzaakt door een
elektrolyten stoornis
o Vaak is er een verlengd QT interval te zien
o Sinusbradycardie is de meest voorkomende ECG afwijking bij patiënten met
AN
Bron: E-learning eetstoornissen
Er is bij deze patiënt sprake ven een hypokaliëmie en vermoedelijk een nierinsufficiëntie. Dit
kan leiden tot hartritmestoornissen.
Mogelijke oorzaken van een hypokaliëmie zijn:
- Kaliumbeperkt dieet
- Gebruik van laxantia of diuretica
- Herhaaldelijk braken
Bij herhaald braken en/of purgeren treedt natriumverlies op waardoor RAAS wordt
gestimuleerd en de hypokaliëmie in stand blijft. Een metabole alkalose kan ook leiden door
middel van een shift tot een hypokaliëmie.
