International Migration - overzicht
Inhoud
Week één (46).........................................................................................................................................3
College 1: Inleiding, migratie in geografisch en historisch perspectief...............................................3
De Haas (H1)...................................................................................................................................3
College 2: Migratietheorieën..............................................................................................................4
De Haas (H3)...................................................................................................................................4
Tutorial 1: Internationale migratie en sociale netwerken...................................................................7
Massey en Espinosa........................................................................................................................7
Snel, Faber en Engbersen................................................................................................................8
Week twee (47)....................................................................................................................................10
College 3: Europese migratie ‘crisis’ & EU migratiebeleid................................................................10
De Haas (H10)...............................................................................................................................10
Crawley.........................................................................................................................................12
Snel, Bilgili en Staring...................................................................................................................13
Tutorial 2: Grenscontroles en onbedoelde gevolgen........................................................................13
De Haas (H11)...............................................................................................................................14
Massey, Durand en Pren...............................................................................................................15
Andersson.....................................................................................................................................16
Tutorial 3: Migratie en ontwikkeling: gevolgen voor herkomstlanden.............................................17
De Haas (H14)...............................................................................................................................18
White en Grabowska....................................................................................................................20
Week drie (48)......................................................................................................................................21
College 4: Integratie en integratiebeleid, sociologische concepten en ‘beleidsmodellen’...............21
De Haas (H4).................................................................................................................................21
De Haas (H13)...............................................................................................................................22
Tutorial 4: Modellen van integratiebeleid en hun gevolgen/effecten..............................................25
Entzinger en Scholten...................................................................................................................26
Ersanili en Koopmans....................................................................................................................27
Tutorial 5: Ongedocumenteerde migranten in bestemmingslanden................................................30
De Haas (H2 en H15).....................................................................................................................30
Sigona...........................................................................................................................................31
Van Meeteren, Engbersen en Van San..........................................................................................31
Week vier (49)......................................................................................................................................34
College 5: Contextualizing Race, Ethnicity and Migration (Bonnie French)......................................34
Tutorial 6: Anti-immigratie sentimenten en politiek.........................................................................34
Pagina 1 van 40
,International Migration - overzicht
Manevska en Achterberg..............................................................................................................34
College 6: Arbeidsmarktintegratie in Nederland: ontwikkelingen en verklaringen..........................35
De Haas (H12)...............................................................................................................................36
Week vijf (50)........................................................................................................................................39
College 7: ‘Categorisatie’ in migratieonderzoek en migratiebeleid & vragen...................................39
De Haas (H2).................................................................................................................................39
Pagina 2 van 40
,International Migration - overzicht
Week één (46)
College 1: Inleiding, migratie in geografisch en historisch perspectief
Kern van college
Migratiestromen in de geschiedenis: koloniale tijd, slavenhandel, naoorlogse migratie,
gastarbeiders en postkoloniale migratie.
Hedendaagse migratie: nieuwe migratiepatronen door mondialisering (‘migratie transitie’).
Kern van verplichte literatuur
De Haas (hoofdstuk 1, p. 1-14): inleiding, patronen van migratie en hedendaagse uitdagingen.
De Haas (H1)
Globale migratiepercentages bleven stabiel gedurende de laatste 50 jaar (3% van de
wereldbevolking is migrant, echter wel toename in diversiteit qua etniciteit, cultuur, religie,
taal en opleidingsniveau), maar de politieke opvallendheid (veel aandacht voor migratie) is
toegenomen; migratie is een gevoelig onderwerp, aangezien het een kwestie is van nationale
identiteit en soevereiniteit.
- Men denkt dat door migratie banen verdwijnen, de lonen omlaag gaan, de welvaartsstaat
minder goed werkt en dat het land onveiliger wordt (tevens discriminatie, verdeeldheid en
de voordelen van migratie zijn oneerlijk verdeeld over de bevolking); politici maken hier
misbruik van en gebruiken migranten als zondebok om stemmen te winnen, populisme.
- Migratie zal blijven bestaan: (1) vraag naar allerlei soorten banen in verschillende landen en
aanbod in andere landen, (2) ongelijkheid in welvaart; mensen zoeken een beter leven
ergens anders en (3) groeiend conflict en politieke onderdrukking; mensen vluchten.
Patronen van internationale migratie:
1. Globalisering van migratie: migratie is vaker intercontinentaal en meer diversiteit van
migranten qua afkomst en sociale/economische/culturele achtergronden.
2. Veranderde migratie richtingen: minder vanuit Europa, maar meer van en in Latijns-Amerika
en Azië. Niet alleen zuid-noord (‘move’ Global South naar Global North), maar ook oost-west.
3. Nieuwe migratiebestemmingen: niet alleen Global North zoals Europa en de VS, maar
golfstaten en Oost- en Zuidoost-Azië (Zuid-Korea, Japan, Singapore).
4. Migration transition: traditionele herkomstlanden (Turkije, Zuid-Europa, Mexico) worden
bestemmingslanden.
5. Feminisering van migratie: door gegroeide arbeidsparticipatie van vrouwen.
6. Groeiende politisering van migratie: anti-migratie politiek, roep om strikte grenscontroles.
Uitdagingen van internationale migratie:
1. Door toenemende diversiteit en de mogelijkheid van migranten om in contact te blijven met
hun herkomstland worden ideeën van nationale identiteit uitgedaagd.
2. De soevereiniteit van landen komt in gevaar doordat ze door globalisering de migratie van
mensen eigenlijk niet meer kunnen controleren: overheden willen vaak hun soevereiniteit
niet opgeven en samenwerken met andere landen wanneer het gaat om migratie.
3. Restrictief beleid werkt vaak juist averechts: illegale migratie neemt erdoor toe. Politici
houden zich aan de ene kant vast aan nationale soevereiniteit (eigen volk eerst), maar aan de
andere kant lobbyen bedrijven omdat ze meer arbeidsmigranten willen of omdat ze willen
dat er een oogje wordt dichtgeknepen voor illegale arbeid. Ook hebben politici geen
middelen om migratie van familie van migranten en vluchtelingen tegen te gaan.
Door de complexiteit is global governance nodig: samenwerken met nationale en
internationale en publieke en private organisaties.
Pagina 3 van 40
, International Migration - overzicht
College 2: Migratietheorieën
Kern van college
Micro:
1. Neoklassieke economische theorie: migratie wordt gezien wordt als investering in
menselijke kapitaal (net als onderwijs); hogere inkomsten in de toekomst (homo
economicus) en rational choice: mensen migreren als de (verwachte) opbrengsten hoger zijn
dan de kosten van migratie (kosten-batenanalyse). Kritiek: weten niet alles, ook
familie/liefde, toegang bank.
2. New Economics of Labour Migration (NELM): niet individuen maar kwetsbare huishouders
(risico op ziekte, werkloosheid, misoogsten) nemen de beslissing om één lid te laten
migreren om extra inkomen te verwerven; economische zekerheid en baangarantie boven
maximale winst om geld naar huis te kunnen sturen (‘remittances’).
Macro:
1. Aspirations-capabilities model: meer welvaart leidt niet per se leidt tot meer migratie
vanwege onvoldoende/geen hulpbronnen (maar wel aspiraties) of gedwongen vertrek).
2. Push en pull factoren (macro-variant van de neoklassieke theorie en meer een ‘list of
factors’): mensen migreren vanwege (hoge) winstverwachtingen in een land en hierin zit het
idee dat migratie een soort oplossing is voor onevenwichtigheden op de arbeidsmarkt.
3. Dependency/world systems theory: rijke landen profiteren van arme landen, aangezien
kapitalisme ‘penetreert’ in traditionele landbouw en bestaansmogelijkheden vernietigt op
platteland; mensen gedwongen om naar steden/buitenland te verhuizen, dus uitbuiting en
ook brain drain. Kritiek: geen rol voor ‘agency’ (migranten als slachtoffers gezien,
deterministisch) en ‘myth of the immobile peasant’.
Meso:
1. Sociale-netwerktheorie: migranten onderhouden sociale banden met andere migranten en
met verwanten ‘thuis’ waardoor ze verdere migratie stimuleren en mogelijk te maken
(ketting migratie en sociaal kapitaal).
2. Cumulative causation: migratie verandert de context waarin het plaatsvindt op zo’n manier
dat meer migratie waarschijnlijk is (‘positive feedback mechanisms’). Door migratie krijgen
migratiestromen een zichzelf instandhoudend karakter. Ook remittances en brain drain.
3. Afnemende migratie: migratie wordt tot last voor gevestigde migranten (steeds meer
steunvragen, ‘negatief sociaal kapitaal’) en verwelkomende bruggehoofden worden
selectieve gatekeepers of ‘gate closers’ o.a. door toenemende concurrentie om banen, druk
op lonen en bv. vijandig politiek en publiek klimaat, dus negatief ‘reisadvies’.
Kern van verplichte literatuur
De Haas (hoofdstuk 3, p. 42-56 en 62-74): functionalistische theorieën vs. historisch-
structurele theorieën van migratie en migratienetwerken.
De Haas (H3)
Functionalistische theorieën: de samenleving is een systeem van allemaal losse delen
(actoren) die streven naar een equilibrium (evenwicht). Migratie is iets goeds en het zorgt
voor meer productiviteit en gelijkheid tussen samenlevingen.
1. Push-pull modellen: push-factoren zoals bevolkingsgroei, tekort aan banen en
onderdrukking ‘duwen’ mensen uit hun land van herkomst en pull-factoren zoals
werkgelegenheid, vrijheid en beschikbaarheid van grond trekken ze naar een ander land toe.
Met een zogeheten ‘gravity’ model kan je het volume van migratie tussen bepaalde landen
Pagina 4 van 40
Inhoud
Week één (46).........................................................................................................................................3
College 1: Inleiding, migratie in geografisch en historisch perspectief...............................................3
De Haas (H1)...................................................................................................................................3
College 2: Migratietheorieën..............................................................................................................4
De Haas (H3)...................................................................................................................................4
Tutorial 1: Internationale migratie en sociale netwerken...................................................................7
Massey en Espinosa........................................................................................................................7
Snel, Faber en Engbersen................................................................................................................8
Week twee (47)....................................................................................................................................10
College 3: Europese migratie ‘crisis’ & EU migratiebeleid................................................................10
De Haas (H10)...............................................................................................................................10
Crawley.........................................................................................................................................12
Snel, Bilgili en Staring...................................................................................................................13
Tutorial 2: Grenscontroles en onbedoelde gevolgen........................................................................13
De Haas (H11)...............................................................................................................................14
Massey, Durand en Pren...............................................................................................................15
Andersson.....................................................................................................................................16
Tutorial 3: Migratie en ontwikkeling: gevolgen voor herkomstlanden.............................................17
De Haas (H14)...............................................................................................................................18
White en Grabowska....................................................................................................................20
Week drie (48)......................................................................................................................................21
College 4: Integratie en integratiebeleid, sociologische concepten en ‘beleidsmodellen’...............21
De Haas (H4).................................................................................................................................21
De Haas (H13)...............................................................................................................................22
Tutorial 4: Modellen van integratiebeleid en hun gevolgen/effecten..............................................25
Entzinger en Scholten...................................................................................................................26
Ersanili en Koopmans....................................................................................................................27
Tutorial 5: Ongedocumenteerde migranten in bestemmingslanden................................................30
De Haas (H2 en H15).....................................................................................................................30
Sigona...........................................................................................................................................31
Van Meeteren, Engbersen en Van San..........................................................................................31
Week vier (49)......................................................................................................................................34
College 5: Contextualizing Race, Ethnicity and Migration (Bonnie French)......................................34
Tutorial 6: Anti-immigratie sentimenten en politiek.........................................................................34
Pagina 1 van 40
,International Migration - overzicht
Manevska en Achterberg..............................................................................................................34
College 6: Arbeidsmarktintegratie in Nederland: ontwikkelingen en verklaringen..........................35
De Haas (H12)...............................................................................................................................36
Week vijf (50)........................................................................................................................................39
College 7: ‘Categorisatie’ in migratieonderzoek en migratiebeleid & vragen...................................39
De Haas (H2).................................................................................................................................39
Pagina 2 van 40
,International Migration - overzicht
Week één (46)
College 1: Inleiding, migratie in geografisch en historisch perspectief
Kern van college
Migratiestromen in de geschiedenis: koloniale tijd, slavenhandel, naoorlogse migratie,
gastarbeiders en postkoloniale migratie.
Hedendaagse migratie: nieuwe migratiepatronen door mondialisering (‘migratie transitie’).
Kern van verplichte literatuur
De Haas (hoofdstuk 1, p. 1-14): inleiding, patronen van migratie en hedendaagse uitdagingen.
De Haas (H1)
Globale migratiepercentages bleven stabiel gedurende de laatste 50 jaar (3% van de
wereldbevolking is migrant, echter wel toename in diversiteit qua etniciteit, cultuur, religie,
taal en opleidingsniveau), maar de politieke opvallendheid (veel aandacht voor migratie) is
toegenomen; migratie is een gevoelig onderwerp, aangezien het een kwestie is van nationale
identiteit en soevereiniteit.
- Men denkt dat door migratie banen verdwijnen, de lonen omlaag gaan, de welvaartsstaat
minder goed werkt en dat het land onveiliger wordt (tevens discriminatie, verdeeldheid en
de voordelen van migratie zijn oneerlijk verdeeld over de bevolking); politici maken hier
misbruik van en gebruiken migranten als zondebok om stemmen te winnen, populisme.
- Migratie zal blijven bestaan: (1) vraag naar allerlei soorten banen in verschillende landen en
aanbod in andere landen, (2) ongelijkheid in welvaart; mensen zoeken een beter leven
ergens anders en (3) groeiend conflict en politieke onderdrukking; mensen vluchten.
Patronen van internationale migratie:
1. Globalisering van migratie: migratie is vaker intercontinentaal en meer diversiteit van
migranten qua afkomst en sociale/economische/culturele achtergronden.
2. Veranderde migratie richtingen: minder vanuit Europa, maar meer van en in Latijns-Amerika
en Azië. Niet alleen zuid-noord (‘move’ Global South naar Global North), maar ook oost-west.
3. Nieuwe migratiebestemmingen: niet alleen Global North zoals Europa en de VS, maar
golfstaten en Oost- en Zuidoost-Azië (Zuid-Korea, Japan, Singapore).
4. Migration transition: traditionele herkomstlanden (Turkije, Zuid-Europa, Mexico) worden
bestemmingslanden.
5. Feminisering van migratie: door gegroeide arbeidsparticipatie van vrouwen.
6. Groeiende politisering van migratie: anti-migratie politiek, roep om strikte grenscontroles.
Uitdagingen van internationale migratie:
1. Door toenemende diversiteit en de mogelijkheid van migranten om in contact te blijven met
hun herkomstland worden ideeën van nationale identiteit uitgedaagd.
2. De soevereiniteit van landen komt in gevaar doordat ze door globalisering de migratie van
mensen eigenlijk niet meer kunnen controleren: overheden willen vaak hun soevereiniteit
niet opgeven en samenwerken met andere landen wanneer het gaat om migratie.
3. Restrictief beleid werkt vaak juist averechts: illegale migratie neemt erdoor toe. Politici
houden zich aan de ene kant vast aan nationale soevereiniteit (eigen volk eerst), maar aan de
andere kant lobbyen bedrijven omdat ze meer arbeidsmigranten willen of omdat ze willen
dat er een oogje wordt dichtgeknepen voor illegale arbeid. Ook hebben politici geen
middelen om migratie van familie van migranten en vluchtelingen tegen te gaan.
Door de complexiteit is global governance nodig: samenwerken met nationale en
internationale en publieke en private organisaties.
Pagina 3 van 40
, International Migration - overzicht
College 2: Migratietheorieën
Kern van college
Micro:
1. Neoklassieke economische theorie: migratie wordt gezien wordt als investering in
menselijke kapitaal (net als onderwijs); hogere inkomsten in de toekomst (homo
economicus) en rational choice: mensen migreren als de (verwachte) opbrengsten hoger zijn
dan de kosten van migratie (kosten-batenanalyse). Kritiek: weten niet alles, ook
familie/liefde, toegang bank.
2. New Economics of Labour Migration (NELM): niet individuen maar kwetsbare huishouders
(risico op ziekte, werkloosheid, misoogsten) nemen de beslissing om één lid te laten
migreren om extra inkomen te verwerven; economische zekerheid en baangarantie boven
maximale winst om geld naar huis te kunnen sturen (‘remittances’).
Macro:
1. Aspirations-capabilities model: meer welvaart leidt niet per se leidt tot meer migratie
vanwege onvoldoende/geen hulpbronnen (maar wel aspiraties) of gedwongen vertrek).
2. Push en pull factoren (macro-variant van de neoklassieke theorie en meer een ‘list of
factors’): mensen migreren vanwege (hoge) winstverwachtingen in een land en hierin zit het
idee dat migratie een soort oplossing is voor onevenwichtigheden op de arbeidsmarkt.
3. Dependency/world systems theory: rijke landen profiteren van arme landen, aangezien
kapitalisme ‘penetreert’ in traditionele landbouw en bestaansmogelijkheden vernietigt op
platteland; mensen gedwongen om naar steden/buitenland te verhuizen, dus uitbuiting en
ook brain drain. Kritiek: geen rol voor ‘agency’ (migranten als slachtoffers gezien,
deterministisch) en ‘myth of the immobile peasant’.
Meso:
1. Sociale-netwerktheorie: migranten onderhouden sociale banden met andere migranten en
met verwanten ‘thuis’ waardoor ze verdere migratie stimuleren en mogelijk te maken
(ketting migratie en sociaal kapitaal).
2. Cumulative causation: migratie verandert de context waarin het plaatsvindt op zo’n manier
dat meer migratie waarschijnlijk is (‘positive feedback mechanisms’). Door migratie krijgen
migratiestromen een zichzelf instandhoudend karakter. Ook remittances en brain drain.
3. Afnemende migratie: migratie wordt tot last voor gevestigde migranten (steeds meer
steunvragen, ‘negatief sociaal kapitaal’) en verwelkomende bruggehoofden worden
selectieve gatekeepers of ‘gate closers’ o.a. door toenemende concurrentie om banen, druk
op lonen en bv. vijandig politiek en publiek klimaat, dus negatief ‘reisadvies’.
Kern van verplichte literatuur
De Haas (hoofdstuk 3, p. 42-56 en 62-74): functionalistische theorieën vs. historisch-
structurele theorieën van migratie en migratienetwerken.
De Haas (H3)
Functionalistische theorieën: de samenleving is een systeem van allemaal losse delen
(actoren) die streven naar een equilibrium (evenwicht). Migratie is iets goeds en het zorgt
voor meer productiviteit en gelijkheid tussen samenlevingen.
1. Push-pull modellen: push-factoren zoals bevolkingsgroei, tekort aan banen en
onderdrukking ‘duwen’ mensen uit hun land van herkomst en pull-factoren zoals
werkgelegenheid, vrijheid en beschikbaarheid van grond trekken ze naar een ander land toe.
Met een zogeheten ‘gravity’ model kan je het volume van migratie tussen bepaalde landen
Pagina 4 van 40
