Week 1 - Hoorcollege
Belanghebbende (art. 798 Rv): Degene op wiens rechten of verplichtingen de zaak
rechtstreeks betrekking heeft.
Procesreglementen bieden hierbij enige houvast
Personenrecht
Personenrecht gaat over de rechtspositie van een natuurlijk persoon en is relevant voor het
gehele privaatrecht. Behelst o.a.:
- Begin en eind leven (en ook leeftijd)
- Rechtsbevoegdheid (art. 1:1 BW)
- Handelingsbevoegdheid:
- In beginsel ben je handelingsbevoegd
- Handelingsonbevoegdheid ziet op bepaalde specifieke rechtshandelingen
- Handelingsbekwaamheid:
- Het juridische vermogen om juridisch onaantastbare rechtshandelingen te
verrichten
- Art. 3:32 BW: Iedere natuurlijke persoon is handelingsbekwaam, tenzij de wet
anders bepaalt
- Art. 1:234 BW: Minderjarigen zijn (op de uitzondering in lid 3) zonder
toestemming handelingsonbekwaam
- Art. 1:381 lid 2 BW: Mensen onder curatele zijn handelingsonbekwaam
- Minderjarigheid (onder de 18 jaar)
- Bloed- en aanverwantschap
- Gender, genderidentiteit en transseksualiteit
- Voornaam en geslachtsnaam
- Woonplaats
- Meerderjarigenbescherming: curatele, bewind, mentorschap
- Vermissing en afwezigheid
Vermissing
Regeling in titel 1.18 BW (art. 1:409 e.v. BW):
- Als zeker is dat vermiste is overleden: verklaring van overlijden 1:426 BW door de
rechter
- Als waarschijnlijk is dat vermiste is overleden: termijn van 1 jaar waarin er een
bewindvoerder door de rechter wordt benoemd om de vermogensrechtelijke
belangen van de vermiste te behartigen (art. 4:13 BW)
- Als totaal niet zeker is waar vermiste is: termijn van 5 jaar waarin er een
bewindvoerder door de rechter wordt benoemd om de vermogensrechtelijke
belangen van de vermiste te behartigen (art. 4:13 BW)
Familierecht
Familierecht is ook relevant voor het gehele privaatrecht en voor het publiekrecht. Behelst
- Horizontale relaties: Tussen partners, huwelijk, geregistreerd partnerschap en
ongehuwd samenleven
- Verticale relaties: Tussen ouders en kinderen
Er is geen wettelijke definitie van familie, maar art. 1:197 BW regelt dat een kind, ouders en
bloedverwanten familie van elkaar zijn
,Art. 8 EVRM (bescherming van privé-, familie- en gezinsleven) heeft steeds meer
familievormen juridische erkenning toegekend:
- Huwelijk zonder kinderen
- Kinderen zonder huwelijk
- Geregistreerd partnerschap
- Enzovoort…
Het artikel bepaalt dat het enkele feit, dat je niet in een strakke juridische verhouding tot
elkaar staat, niet betekent dat je geen rechten aan het familierecht kan ontlenen.
Bronnen
- Internationale bronnen (mensenrechten):
- EVRM
- IVRK
- IVBPR
- Enz…
- Bronnen over internationale families:
- Internationaal privaatrecht
- Bronnen van vergelijkend familierecht
- Bronnen van nationaal familierecht:
- BW
- Wet Tijdelijk Huisverbod
- Wet Verevening Pensioenrechten bij scheiding
- Enz…
Beginselen, doelen en kenmerken
Beginselen van het familierecht zijn:
- Rechtszekerheid (met name in de vraag wie ouder en kind van elkaar zijn)
- Rechtvaardigheid
- Vrijheidsbeginsel (persoonlijke autonomie)
- Gelijkheidsbeginsel:
- Man en vrouw
- Kinderen geboren binnen en buiten huwelijk
- Paren van gelijk geslacht en verschillend geslacht
- Ouders van gelijk geslacht en verschillend geslacht
- Bescherming zwakke partij en belang van het kind
Doelen van het familierecht zijn:
- Ordenen en reguleren van familierelaties:
- Er moet bepaald worden wie familie van elkaar is en wat daar de bijkomende
rechten en plichten van zijn
- Beschermen van de zwakke partij in het familierecht:
- Economisch zwakken, kinderen, dementerenden
- Geschilbeslechting in familierechtelijke conflicten:
- Normatieve waarden incorporeren:
- Man-vrouw, homo-hetero, oud-jong, enz…
Kenmerken van het familierecht zijn:
, - Veel dwingend recht dat niet ter vrije bepaling van partijen staat
- Relatief weinig ruimte voor partijautonomie:
- Contracten die vader de macht ontkennen mogen niet
- Vaak enige keuzeruimte:
- Bijvoorbeeld in het alimentatierecht (als het om het kind gaat, geldt wel weer
de bescherming van de zwakke partij en het belang van het kind)
Europese verdragen
IVRK
Alle landen behalve Amerika zijn aangesloten bij het verdrag
Kind betreft iedereen onder de 18 jaar, tenzij het kind volgens het recht van dat land eerder
meerderjarig is
Facultatieve protocollen:
1. Over verkoop van kinderen, kinderprostitutie en -pornografie
2. Over kindsoldaten
3. Over klachtrecht van kinderen
Belangrijke artikelen
- Art. 2 IVRK: Verbod op discriminatie
- Art. 3 IVRK: Belang van het kind als richtlijn
- Art. 6 IVRK: Recht op leven
- Art. 7 IVRK: Recht op naam, nationaliteit en geboorteregistratie
- Art. 8 IVRK: Recht identiteit te behouden
- Art. 9 IVRK: Geen scheiding kind van ouders tegen hun wil, behalve in belang van
kind
- Art. 12 IVRK: Recht op vrijheid van meningsuiting
EVRM
Klachten mogelijk bij EHRM, dit gaf een grote impuls aan het familierecht
Marckx t. België: Voor het eerst duidelijk dat het EHRM uitspraken kan doen die impact
hebben op het nationale recht.
EHRM toetst de subsidiariteit
Belangrijke artikelen:
- Art. 8 EVRM: Recht op een privéleven, familie en gezinsleven. Inmenging van
overheid is niet toegestaan, behalve met wettelijke grondslag en noodzakelijk voor
democratische samenleving
- Art. 12 EVRM: Mannen en vrouwen hebben het recht te huwen en een gezin te
stichten
- Art. 14 EVRM: Het genot van EVRM rechten moet worden verzekerd zonder enig
onderscheid op welke grond ook. Discriminatieverbod in combinatie met een ander
artikel.
Anayo t. Duitsland: Vrouw heeft een buitenechtelijke relatie met een Anayo. Vrouw krijgt
kinderen van Anayo. Echtgenoot is juridische vader omdat hij echtgenoot van moeder is en
zij voeden hem zo op. Anayo wil de kinderen ook zien, maar dat mag niet van juridische
ouders en Duits recht. Hij stelt dat art. 8 EVRM is geschonden. EHRM: het gaat hier in ieder
Belanghebbende (art. 798 Rv): Degene op wiens rechten of verplichtingen de zaak
rechtstreeks betrekking heeft.
Procesreglementen bieden hierbij enige houvast
Personenrecht
Personenrecht gaat over de rechtspositie van een natuurlijk persoon en is relevant voor het
gehele privaatrecht. Behelst o.a.:
- Begin en eind leven (en ook leeftijd)
- Rechtsbevoegdheid (art. 1:1 BW)
- Handelingsbevoegdheid:
- In beginsel ben je handelingsbevoegd
- Handelingsonbevoegdheid ziet op bepaalde specifieke rechtshandelingen
- Handelingsbekwaamheid:
- Het juridische vermogen om juridisch onaantastbare rechtshandelingen te
verrichten
- Art. 3:32 BW: Iedere natuurlijke persoon is handelingsbekwaam, tenzij de wet
anders bepaalt
- Art. 1:234 BW: Minderjarigen zijn (op de uitzondering in lid 3) zonder
toestemming handelingsonbekwaam
- Art. 1:381 lid 2 BW: Mensen onder curatele zijn handelingsonbekwaam
- Minderjarigheid (onder de 18 jaar)
- Bloed- en aanverwantschap
- Gender, genderidentiteit en transseksualiteit
- Voornaam en geslachtsnaam
- Woonplaats
- Meerderjarigenbescherming: curatele, bewind, mentorschap
- Vermissing en afwezigheid
Vermissing
Regeling in titel 1.18 BW (art. 1:409 e.v. BW):
- Als zeker is dat vermiste is overleden: verklaring van overlijden 1:426 BW door de
rechter
- Als waarschijnlijk is dat vermiste is overleden: termijn van 1 jaar waarin er een
bewindvoerder door de rechter wordt benoemd om de vermogensrechtelijke
belangen van de vermiste te behartigen (art. 4:13 BW)
- Als totaal niet zeker is waar vermiste is: termijn van 5 jaar waarin er een
bewindvoerder door de rechter wordt benoemd om de vermogensrechtelijke
belangen van de vermiste te behartigen (art. 4:13 BW)
Familierecht
Familierecht is ook relevant voor het gehele privaatrecht en voor het publiekrecht. Behelst
- Horizontale relaties: Tussen partners, huwelijk, geregistreerd partnerschap en
ongehuwd samenleven
- Verticale relaties: Tussen ouders en kinderen
Er is geen wettelijke definitie van familie, maar art. 1:197 BW regelt dat een kind, ouders en
bloedverwanten familie van elkaar zijn
,Art. 8 EVRM (bescherming van privé-, familie- en gezinsleven) heeft steeds meer
familievormen juridische erkenning toegekend:
- Huwelijk zonder kinderen
- Kinderen zonder huwelijk
- Geregistreerd partnerschap
- Enzovoort…
Het artikel bepaalt dat het enkele feit, dat je niet in een strakke juridische verhouding tot
elkaar staat, niet betekent dat je geen rechten aan het familierecht kan ontlenen.
Bronnen
- Internationale bronnen (mensenrechten):
- EVRM
- IVRK
- IVBPR
- Enz…
- Bronnen over internationale families:
- Internationaal privaatrecht
- Bronnen van vergelijkend familierecht
- Bronnen van nationaal familierecht:
- BW
- Wet Tijdelijk Huisverbod
- Wet Verevening Pensioenrechten bij scheiding
- Enz…
Beginselen, doelen en kenmerken
Beginselen van het familierecht zijn:
- Rechtszekerheid (met name in de vraag wie ouder en kind van elkaar zijn)
- Rechtvaardigheid
- Vrijheidsbeginsel (persoonlijke autonomie)
- Gelijkheidsbeginsel:
- Man en vrouw
- Kinderen geboren binnen en buiten huwelijk
- Paren van gelijk geslacht en verschillend geslacht
- Ouders van gelijk geslacht en verschillend geslacht
- Bescherming zwakke partij en belang van het kind
Doelen van het familierecht zijn:
- Ordenen en reguleren van familierelaties:
- Er moet bepaald worden wie familie van elkaar is en wat daar de bijkomende
rechten en plichten van zijn
- Beschermen van de zwakke partij in het familierecht:
- Economisch zwakken, kinderen, dementerenden
- Geschilbeslechting in familierechtelijke conflicten:
- Normatieve waarden incorporeren:
- Man-vrouw, homo-hetero, oud-jong, enz…
Kenmerken van het familierecht zijn:
, - Veel dwingend recht dat niet ter vrije bepaling van partijen staat
- Relatief weinig ruimte voor partijautonomie:
- Contracten die vader de macht ontkennen mogen niet
- Vaak enige keuzeruimte:
- Bijvoorbeeld in het alimentatierecht (als het om het kind gaat, geldt wel weer
de bescherming van de zwakke partij en het belang van het kind)
Europese verdragen
IVRK
Alle landen behalve Amerika zijn aangesloten bij het verdrag
Kind betreft iedereen onder de 18 jaar, tenzij het kind volgens het recht van dat land eerder
meerderjarig is
Facultatieve protocollen:
1. Over verkoop van kinderen, kinderprostitutie en -pornografie
2. Over kindsoldaten
3. Over klachtrecht van kinderen
Belangrijke artikelen
- Art. 2 IVRK: Verbod op discriminatie
- Art. 3 IVRK: Belang van het kind als richtlijn
- Art. 6 IVRK: Recht op leven
- Art. 7 IVRK: Recht op naam, nationaliteit en geboorteregistratie
- Art. 8 IVRK: Recht identiteit te behouden
- Art. 9 IVRK: Geen scheiding kind van ouders tegen hun wil, behalve in belang van
kind
- Art. 12 IVRK: Recht op vrijheid van meningsuiting
EVRM
Klachten mogelijk bij EHRM, dit gaf een grote impuls aan het familierecht
Marckx t. België: Voor het eerst duidelijk dat het EHRM uitspraken kan doen die impact
hebben op het nationale recht.
EHRM toetst de subsidiariteit
Belangrijke artikelen:
- Art. 8 EVRM: Recht op een privéleven, familie en gezinsleven. Inmenging van
overheid is niet toegestaan, behalve met wettelijke grondslag en noodzakelijk voor
democratische samenleving
- Art. 12 EVRM: Mannen en vrouwen hebben het recht te huwen en een gezin te
stichten
- Art. 14 EVRM: Het genot van EVRM rechten moet worden verzekerd zonder enig
onderscheid op welke grond ook. Discriminatieverbod in combinatie met een ander
artikel.
Anayo t. Duitsland: Vrouw heeft een buitenechtelijke relatie met een Anayo. Vrouw krijgt
kinderen van Anayo. Echtgenoot is juridische vader omdat hij echtgenoot van moeder is en
zij voeden hem zo op. Anayo wil de kinderen ook zien, maar dat mag niet van juridische
ouders en Duits recht. Hij stelt dat art. 8 EVRM is geschonden. EHRM: het gaat hier in ieder
