Samenvatting Parodontologie en Microbiologie
College 1: Etiologie & Pathogenese van parodontale
aandoeningen I
Opfrisser van jaar 1:
- Plaque is niet de oorzaak van gingivitis. Wetenschappelijk
bewijs hiervoor is het Experimenteel Gingivitis Model.
Deze studie is in 1965 ondernomen door Harold Loë, Else
Theilade en Börglum Jensen (Journal of Periodontology,
36, 177-187). Waarbij gedurende 21 dagen een groep
tandheelkunde studenten stopte met alle mondzorg en
daarna werd opgepakt om te bestuderen wat er in de Hier zie je een soort tijdsbalk met daaronder het
mond gebeurde. aantal dagen en ook wordt het type bacterië die
ontwikkeld is in de plaquelaag weergegeven
- Bij het experimenteel gingivitis model zie je
gedurdende die 21 dagen de plaquelaag opbouwen. In
eerste instantie zie je dat de gram-positieve samenstelling
verandert en er steeds meer gram-negatieve bacteriën bij
komen. Op het moment dat er weer gestart wordt met de
mondzorg valt de biofilm terug naar alleen een positieve
complex.
De relatie tussen plaque en gingivitis:
- Plaque heeft zeker een belangrijke invloed op gingivitis. Gingivitis defineren we
zelfs als ontstekingsproces zonder aanhechtingsverlies dus belangrijk hierbij is
dat het nog een reversibel proces is. Je ziet daarbij dat de fibroblasten al aan het
degraderen zijn en als gevolg daarvan doen collageenvezels dat ook. Echter in de
afbeelding zie je dat het stuk in aanhechting met het bot nog intakt is wat wel
belangrijk is, want dan weet je dat het nog om kan keren.
Experimentele gingivitis – BI:
- Op de afbeeldingen aan de linkerkant zie je de mond van 2
patiënten en bij de foto’s daarna zie je wat er gebeurt als
beide patiënten een week lang niet poetsen.
- Zien we dan ook een verschil? = Ja, dat er plaque aanwezig
is en dat de gingiva opgezwollen is. Ook in de maten van
bloeding zit er een groot verschil in. Hierbij zie je dus ook
dat er een grote variatie is in de snelheid van de
ontwikkeling van gingivitis.
- Hoe snel die plaquelaag opbouwt hangt af van de =
▪ Microflora (bv. watvoor bacteriën daarin zitten)
▪ Ontstekingsrespons (bv. hoe het lichaam
daarop reageert)
Overgang van gingivitis naar parodontitis:
- Op de eerste afbeeldingen zie je dat er al een
degradatie van die collageenvezels is ontstaan.
, Verder zie je dat er een infasie is van witte bloedcellen en ook dat er retelijsten
ontstaan dus die golving in het weefsel. Als je naar de gezonde gingiva kijkt dan zie je
die golving in het weefsel nog niet en dat is allemaal onderdeel van zo veel mogelijk
oppervlak creëren om afweer te vormen, maar als dat proces de verkeerde kant op
gaat dan krijg je een nog veel sterke infasie van witte bloedcellen waarbij die
retelijsten nog veel groter worden en ineens is die problematiek veel lager in het
parodontaal ligament en hebben we te maken met afbraak van zowel de collageen
matrix als botmatrix.
- De overgang van gingivitis naar parodontitis is er vaak en in verschillende mate, maar
soms ook niet.
Java Project over parodontitis (Van der Veiden et al. 2006):
- Deze studie is gehouden op het eiland Java en loopt
trouwens nogsteeds waarbij de onderste
afbeeldingen over deze studie nog bij de update die
in 2002 gedaan is horen. Hierbij is er voor 15 jaar
longitudinaal onderzoek gedaan naar het natuurlijk
verloop van parodontitis in een specifieke
populatie. Het is fijn dat deze populatie onderzocht
is, omdat het afgesloten ligt tussen de
theeplantages waarbij er weinig tot geen
tandheelkundige zorg is. Daarnaast gaan de mensen
die hier vandaan komen ook niet veel migreren en
blijven dus hun hele leven hier waar ze de
theeplantage business in gaan.
- Doel van de studie =
▪ Welke factoren zijn gerelateerd aan de vatbaarheid
voor ontstekingen?
▪ Kunnen deze factoren worden beschouwd als
prognostische indicatoren voor parodontitis?
▪ Rol van voeding en reden voor tandverlies
• Wat de professoren wilde bekijken is de Je ziet hier een mevrouw die een bepaalde periode is
factoren die een relatie hebben met een gevolgt waarbij we haar op 20-jarige leeftijd aan het
verdenking voor een ontsteking en je kan begin van de studie treffen en op het laatste plaatje
35 jaar oud is. Gedurende die 15 jaar hebben ze haar
daarbij ook voorspellen welke factoren gebit gevolgt en zie je dus ook de verandering zoals
dat zijn recessies, maar verder is het niet drastisch verandert.
- Het resultaat van deze studie is dat ze een aantal
belangrijke risico factoren voor parodontitis zagen zoals
aanwezigheid voor subgingivaal tandsteen en een duidelijke
link met aanwezigheid van a. actinomycetemcomitans (=
gaan we vanaf nu Aa noemen). De progressiviteit (= verdere
verloop en hoe snel dat ging bv. bij de laatste evaluatie
moment van de 45 jarige vrouw zie je dat ze een element
mist en dat er meer recessies zijn).
- Tijdens het onderzoek viel het aantal verdiepte pockets > Dit is een andere persoon die al gevolgd is vanaf haar
5 mm en aantal recessies op. Daarnaast waren er meer 30ste levensjaar en dan zie je uiteindelijk op 45 jarige
leeftijd bij de laatste evaluatie moment dat ze een
mannen dan vrouwen die het hadden alleen de mannen element mist. Verder zie je dat er meer recessies zijn.
, rookte ook eigenlijk allemaal en de vrouwen niet dus daar leek een duidelijk verband
aanwezig te zijn.
Sri Lanka studies van Loë et al. (1986):
- Loë heeft in 1986 een vergelijkbare studie gedaan, omdat de professoren uit Zweden
er niet tegen konden dat de professoren in Nederland dit hadden onderzocht dus de
professoren in Zweden zochten ook een plek om zo’n studie te doen en dat was op
Sri Lanka. De 15 jarige follow-up studie over thee-plukkers hadden allemaal gingivitis
waardoor ze een scheiding hebben gemaakt in de resultaten =
▪ Bij 8% van de populatie is er een ernstige vorm van parodontitis
▪ Bij 81% van de populatie is er een enige paro/progressie
▪ Bij 11% van de populatie is er geen progressie
Hoe ontstaat parodontitis?
- Je ziet dat er een aantal dingen in grote lijnen te onderscheiden zijn. Ook zie je dat er
een variatie kan zijn in aanval van de bacterië en dat kan te maken hebben met wat
voor bacteriën je al bij je hebt en watvoor bacteriën je verkrijgt op bepaalde
manieren dus via acquisitie of transmissie waarbij dus een verschil in zit. Verder kan
er gekeken worden watvoor bacteriën die aanval
maken en wat de host ermee doet dus zijn
afweer, want er komt een immuunresponse op
gang, maar die is genetisch bepaald en daar
kunnen bepaalde factoren aan ten grondslag
liggen alleen daar kan ook een variatie aan liggen
waarbij er vervolgens gevraagd wordt hoe dat
zich openbaard in de mond waar ook weer
variatie in kan zitten.
Kenmerken van verworven factoren (= dat zijn factoren die je vaak ook uit de anamnese
kunt pakken (niet allemaal trouwens, maar wel voor een groot deel) dus anamnese +
verdere screening in de mond):
- Slechte mondhygiëne/Specifieke flora (wat je al ziet als de plaquescore heel hoog is
en als iemand al aangeeft “ik poets 1x per week” dan weet je eigenlijk ook dat er een
grote kans is dat het er niet best uit ziet dus watvoor bacteriën zitter er in die
plaquelaag)
- Verkregen immuunstoornissen (bv. diabetes kan invloed hebben op parodontitis en
op de wijze waarop dat ontstaat)
- Roken
Toetsvraag = Wat is een zeer sterke
- Stress (bv. met corona waren er veel mensen die een enorme paropathogeen en wat is niet een
verslechtering ervaarde van hun parodontitis wat heel zonde is zeer sterke paropathogeen?
A. Aa
aangezien ze goed op weg waren) B. Pg
- Medicijngebruik C. Td
Microbiële aanval “specifieke flora” – sterke associatie met parodontitis: We zien hier een aantal belangrijke
- Porphyromonas gingivalis (= keystone pathogeen) bacteriën en voor de toets vind ik
belangrijk dat je weet welke dit
zijn en wat ze doen, maar je hoeft
niet alle kenmerken te weten
, - Aggregatibacter actinomycetemcomitans (= deze gram-negatieve bacterie vindt je
ook wel in de literatuur onder de naam actinobacillus actinomycetemcomitans
afgekort Aa)
- Tannerella forsythia (= deze bacterië vindt je ook wel in de literatuur onder de naam
bacteroides forsythus waarom hij een andere naam krijgt is bv. dat meneer Tanner
een nieuwe ontdekking heeft gedaan aan deze bacterië waarbij hij het recht krijgt om
hem her te benoemen en dan heet hij ineens anders)
Kenmerken van porphyromonas gingivalis:
- Strikt oraal
- Strikt anaeroob (= zonder zuurstof)
- Gram negatief staaf
- Sterk proteolytisch
▪ Wat verteerd een proteolytische bacterië? = als je fermentatie hebt (bv.
wijn of bier) dan wordt er gist gefermenteerd en daar zit suiker bij dus bij
proteolytisch zijn dat eiwitten en dat is
vervelend, want dan zitten er dus ook
eiwitten van de host bij die hij aanvalt en
daar worden we niet zo blij van wat een
belangrijk verschil is.
- Zelfbescherming tegen aanvallen
- Produceert LPS
- Overdraagbaar
Kenmerken van aggregatibacter actinomycetemcomitans:
- Strikt oraal
- Facult. anaeroob
- Gram negatief staaf
- Fermentatief (waarbij hij op andere manieren heel
vervelend is dan de proteolytische, want hij
produceert leukotoxinen)
- Produceert LPS
- Overdraagbaar
Van dit rijtje is het iets minder
Microbiële aanval “specifieke flora” associatie met parodontitis: belangrijk dat je alle details weet dus
- Campylobacter rectus dan weet je dat alvast voor het
tentamen. Het is wel goed om te weten
- Eubacterium nodatum dat ze er zijn. Echter komen er
- Fusobacterium nucleatum nogsteeds nieuwe studies bij en nieuwe
bevindingen waardoor ik niet van jullie
- Prevotella intermedia kan verwachten dat je dit allemaal weet
- Parvimonas micra*
- Treponema denticola
- *Peptostreptococcus micros/Micromonas micra
▪ Dan zijn er nog een aantal bacteriën die zogenaamd binnen het parodontale
complex zitten die op bepaalde manieren een bijdrage leveren en negatief
zijn (bv. zo zie je dat prevotella intermedia veel gecombineert wordt met de
aanwezigheid van porphyromonas gingivalis (= Pg) bij parodontitis patiënten).
College 1: Etiologie & Pathogenese van parodontale
aandoeningen I
Opfrisser van jaar 1:
- Plaque is niet de oorzaak van gingivitis. Wetenschappelijk
bewijs hiervoor is het Experimenteel Gingivitis Model.
Deze studie is in 1965 ondernomen door Harold Loë, Else
Theilade en Börglum Jensen (Journal of Periodontology,
36, 177-187). Waarbij gedurende 21 dagen een groep
tandheelkunde studenten stopte met alle mondzorg en
daarna werd opgepakt om te bestuderen wat er in de Hier zie je een soort tijdsbalk met daaronder het
mond gebeurde. aantal dagen en ook wordt het type bacterië die
ontwikkeld is in de plaquelaag weergegeven
- Bij het experimenteel gingivitis model zie je
gedurdende die 21 dagen de plaquelaag opbouwen. In
eerste instantie zie je dat de gram-positieve samenstelling
verandert en er steeds meer gram-negatieve bacteriën bij
komen. Op het moment dat er weer gestart wordt met de
mondzorg valt de biofilm terug naar alleen een positieve
complex.
De relatie tussen plaque en gingivitis:
- Plaque heeft zeker een belangrijke invloed op gingivitis. Gingivitis defineren we
zelfs als ontstekingsproces zonder aanhechtingsverlies dus belangrijk hierbij is
dat het nog een reversibel proces is. Je ziet daarbij dat de fibroblasten al aan het
degraderen zijn en als gevolg daarvan doen collageenvezels dat ook. Echter in de
afbeelding zie je dat het stuk in aanhechting met het bot nog intakt is wat wel
belangrijk is, want dan weet je dat het nog om kan keren.
Experimentele gingivitis – BI:
- Op de afbeeldingen aan de linkerkant zie je de mond van 2
patiënten en bij de foto’s daarna zie je wat er gebeurt als
beide patiënten een week lang niet poetsen.
- Zien we dan ook een verschil? = Ja, dat er plaque aanwezig
is en dat de gingiva opgezwollen is. Ook in de maten van
bloeding zit er een groot verschil in. Hierbij zie je dus ook
dat er een grote variatie is in de snelheid van de
ontwikkeling van gingivitis.
- Hoe snel die plaquelaag opbouwt hangt af van de =
▪ Microflora (bv. watvoor bacteriën daarin zitten)
▪ Ontstekingsrespons (bv. hoe het lichaam
daarop reageert)
Overgang van gingivitis naar parodontitis:
- Op de eerste afbeeldingen zie je dat er al een
degradatie van die collageenvezels is ontstaan.
, Verder zie je dat er een infasie is van witte bloedcellen en ook dat er retelijsten
ontstaan dus die golving in het weefsel. Als je naar de gezonde gingiva kijkt dan zie je
die golving in het weefsel nog niet en dat is allemaal onderdeel van zo veel mogelijk
oppervlak creëren om afweer te vormen, maar als dat proces de verkeerde kant op
gaat dan krijg je een nog veel sterke infasie van witte bloedcellen waarbij die
retelijsten nog veel groter worden en ineens is die problematiek veel lager in het
parodontaal ligament en hebben we te maken met afbraak van zowel de collageen
matrix als botmatrix.
- De overgang van gingivitis naar parodontitis is er vaak en in verschillende mate, maar
soms ook niet.
Java Project over parodontitis (Van der Veiden et al. 2006):
- Deze studie is gehouden op het eiland Java en loopt
trouwens nogsteeds waarbij de onderste
afbeeldingen over deze studie nog bij de update die
in 2002 gedaan is horen. Hierbij is er voor 15 jaar
longitudinaal onderzoek gedaan naar het natuurlijk
verloop van parodontitis in een specifieke
populatie. Het is fijn dat deze populatie onderzocht
is, omdat het afgesloten ligt tussen de
theeplantages waarbij er weinig tot geen
tandheelkundige zorg is. Daarnaast gaan de mensen
die hier vandaan komen ook niet veel migreren en
blijven dus hun hele leven hier waar ze de
theeplantage business in gaan.
- Doel van de studie =
▪ Welke factoren zijn gerelateerd aan de vatbaarheid
voor ontstekingen?
▪ Kunnen deze factoren worden beschouwd als
prognostische indicatoren voor parodontitis?
▪ Rol van voeding en reden voor tandverlies
• Wat de professoren wilde bekijken is de Je ziet hier een mevrouw die een bepaalde periode is
factoren die een relatie hebben met een gevolgt waarbij we haar op 20-jarige leeftijd aan het
verdenking voor een ontsteking en je kan begin van de studie treffen en op het laatste plaatje
35 jaar oud is. Gedurende die 15 jaar hebben ze haar
daarbij ook voorspellen welke factoren gebit gevolgt en zie je dus ook de verandering zoals
dat zijn recessies, maar verder is het niet drastisch verandert.
- Het resultaat van deze studie is dat ze een aantal
belangrijke risico factoren voor parodontitis zagen zoals
aanwezigheid voor subgingivaal tandsteen en een duidelijke
link met aanwezigheid van a. actinomycetemcomitans (=
gaan we vanaf nu Aa noemen). De progressiviteit (= verdere
verloop en hoe snel dat ging bv. bij de laatste evaluatie
moment van de 45 jarige vrouw zie je dat ze een element
mist en dat er meer recessies zijn).
- Tijdens het onderzoek viel het aantal verdiepte pockets > Dit is een andere persoon die al gevolgd is vanaf haar
5 mm en aantal recessies op. Daarnaast waren er meer 30ste levensjaar en dan zie je uiteindelijk op 45 jarige
leeftijd bij de laatste evaluatie moment dat ze een
mannen dan vrouwen die het hadden alleen de mannen element mist. Verder zie je dat er meer recessies zijn.
, rookte ook eigenlijk allemaal en de vrouwen niet dus daar leek een duidelijk verband
aanwezig te zijn.
Sri Lanka studies van Loë et al. (1986):
- Loë heeft in 1986 een vergelijkbare studie gedaan, omdat de professoren uit Zweden
er niet tegen konden dat de professoren in Nederland dit hadden onderzocht dus de
professoren in Zweden zochten ook een plek om zo’n studie te doen en dat was op
Sri Lanka. De 15 jarige follow-up studie over thee-plukkers hadden allemaal gingivitis
waardoor ze een scheiding hebben gemaakt in de resultaten =
▪ Bij 8% van de populatie is er een ernstige vorm van parodontitis
▪ Bij 81% van de populatie is er een enige paro/progressie
▪ Bij 11% van de populatie is er geen progressie
Hoe ontstaat parodontitis?
- Je ziet dat er een aantal dingen in grote lijnen te onderscheiden zijn. Ook zie je dat er
een variatie kan zijn in aanval van de bacterië en dat kan te maken hebben met wat
voor bacteriën je al bij je hebt en watvoor bacteriën je verkrijgt op bepaalde
manieren dus via acquisitie of transmissie waarbij dus een verschil in zit. Verder kan
er gekeken worden watvoor bacteriën die aanval
maken en wat de host ermee doet dus zijn
afweer, want er komt een immuunresponse op
gang, maar die is genetisch bepaald en daar
kunnen bepaalde factoren aan ten grondslag
liggen alleen daar kan ook een variatie aan liggen
waarbij er vervolgens gevraagd wordt hoe dat
zich openbaard in de mond waar ook weer
variatie in kan zitten.
Kenmerken van verworven factoren (= dat zijn factoren die je vaak ook uit de anamnese
kunt pakken (niet allemaal trouwens, maar wel voor een groot deel) dus anamnese +
verdere screening in de mond):
- Slechte mondhygiëne/Specifieke flora (wat je al ziet als de plaquescore heel hoog is
en als iemand al aangeeft “ik poets 1x per week” dan weet je eigenlijk ook dat er een
grote kans is dat het er niet best uit ziet dus watvoor bacteriën zitter er in die
plaquelaag)
- Verkregen immuunstoornissen (bv. diabetes kan invloed hebben op parodontitis en
op de wijze waarop dat ontstaat)
- Roken
Toetsvraag = Wat is een zeer sterke
- Stress (bv. met corona waren er veel mensen die een enorme paropathogeen en wat is niet een
verslechtering ervaarde van hun parodontitis wat heel zonde is zeer sterke paropathogeen?
A. Aa
aangezien ze goed op weg waren) B. Pg
- Medicijngebruik C. Td
Microbiële aanval “specifieke flora” – sterke associatie met parodontitis: We zien hier een aantal belangrijke
- Porphyromonas gingivalis (= keystone pathogeen) bacteriën en voor de toets vind ik
belangrijk dat je weet welke dit
zijn en wat ze doen, maar je hoeft
niet alle kenmerken te weten
, - Aggregatibacter actinomycetemcomitans (= deze gram-negatieve bacterie vindt je
ook wel in de literatuur onder de naam actinobacillus actinomycetemcomitans
afgekort Aa)
- Tannerella forsythia (= deze bacterië vindt je ook wel in de literatuur onder de naam
bacteroides forsythus waarom hij een andere naam krijgt is bv. dat meneer Tanner
een nieuwe ontdekking heeft gedaan aan deze bacterië waarbij hij het recht krijgt om
hem her te benoemen en dan heet hij ineens anders)
Kenmerken van porphyromonas gingivalis:
- Strikt oraal
- Strikt anaeroob (= zonder zuurstof)
- Gram negatief staaf
- Sterk proteolytisch
▪ Wat verteerd een proteolytische bacterië? = als je fermentatie hebt (bv.
wijn of bier) dan wordt er gist gefermenteerd en daar zit suiker bij dus bij
proteolytisch zijn dat eiwitten en dat is
vervelend, want dan zitten er dus ook
eiwitten van de host bij die hij aanvalt en
daar worden we niet zo blij van wat een
belangrijk verschil is.
- Zelfbescherming tegen aanvallen
- Produceert LPS
- Overdraagbaar
Kenmerken van aggregatibacter actinomycetemcomitans:
- Strikt oraal
- Facult. anaeroob
- Gram negatief staaf
- Fermentatief (waarbij hij op andere manieren heel
vervelend is dan de proteolytische, want hij
produceert leukotoxinen)
- Produceert LPS
- Overdraagbaar
Van dit rijtje is het iets minder
Microbiële aanval “specifieke flora” associatie met parodontitis: belangrijk dat je alle details weet dus
- Campylobacter rectus dan weet je dat alvast voor het
tentamen. Het is wel goed om te weten
- Eubacterium nodatum dat ze er zijn. Echter komen er
- Fusobacterium nucleatum nogsteeds nieuwe studies bij en nieuwe
bevindingen waardoor ik niet van jullie
- Prevotella intermedia kan verwachten dat je dit allemaal weet
- Parvimonas micra*
- Treponema denticola
- *Peptostreptococcus micros/Micromonas micra
▪ Dan zijn er nog een aantal bacteriën die zogenaamd binnen het parodontale
complex zitten die op bepaalde manieren een bijdrage leveren en negatief
zijn (bv. zo zie je dat prevotella intermedia veel gecombineert wordt met de
aanwezigheid van porphyromonas gingivalis (= Pg) bij parodontitis patiënten).
