Seksueel grensoverschrijdend gedrag
Les 1: introductie
Elke groep heeft MS teams groep.
Elke lesweek heeft 2 lessen
- Les 1: zelfstandige verwerking opnames
- Les 2:
o Bij aanvang: live vragenmoment over vorige les
o Verwerkingsoefeningen maken
Vragen en samenwerken in discussieforum.
Belangrijk dat je deze maakt!!
Hoofdstuk 1:
Inleiding:
Praten over seks met jongeren:
- Gepaard met schroom.
- Gepaard met gegiechel.
- Taboe hierover.
- Grote verschillen in individuele deelname aan gesprek,...
Welke voorwaarden zijn nodig om een veilige omgeving te creëren om te praten over seks?
- Vertrouwen (privacy).
- Niet vooroordelen.
- Kennis over seksualiteit hebben.
PICKASOLL-regels:
- Privacy.
- Ik-vorm.
- Cultuur.
- Kies. Zelf kiezen wat je wel en niet wil vertellen.
- Actief.
- Seksualiteit.
- Oriëntatie.Respect hebben voor ieders seksuele oriëntatie
- Luisteren.
- Lachen. Humor kan zeker. Uitlachen kan niet.
Seksuele en relationele vorming (SRV):
,Waar en door wie?
- Waar? Thuis, school, tv, internet, jeugdbeweging,...
- Wie? Ouders, leeftijdsgenoten, porno-acteurs, leerkrachten, hulpverleners,
intermediairs,...
- SRV = wisselwerking tussen,... (WHO en BZgA, 2010):
o Formele SRV (school,hulpverlener,...).
Leren over vruchtbaarheid tijdens les biologie, chatten met JAC,…
o Informele SRV (vrienden, familie,...).
Minder georganiseerd, eerder observeren en imiteren.
Tijdens tv-programma zoals thuis
o Hebben beide elkaar nodig, ene is niet beter dan het andere.
Wat leerde je op school? [Types formele SRV]: (WHO en BZgA, 2010):
- Abstinence only (type 1):
o Doel: Onthouding van geslachtsgemeenschap voor huwelijk.
- Comprehensive sexuality education (type 2):
o Doel: Onthouding en risicovermijding (door onthouding als optie naast
anticonceptie en safe sex practices te plaatsen).
- Holistic sexuality education (type 3):
o Doel: Seksuele groei en ontwikkeling van individuen.
o Neemt over van type 2 maar gaat veel verder
Can you fix it:
- = Tool om reflectie en dialoog over seksualiteit tot stand te brengen in SRV van
jongeren.
- Elk filmpje zoemt in op betekenisvolle situaties doorheen seksuele ontwikkeling.
- Bij bekijken van filmpjes kiest kijker personage, kijker leeft zich dus in en maakt
keuzes.
- Door deze keuzes wordt dialoog en reflectie over alledaagse situaties mogelijk.
SRV in Belgische schoolcontext:
- Historisch: Verwaarlozing en historische probleemfocus:
- Waarom?
o Invloed van kerk - < 1980’.Seks kon enkel na het huwelijk,…
o Sinds jaren 80 ging de staat zich meer moeien.
o Effect van aidscrisis > 1980’.
- Inbedding SRV in schoolcontext blijft moeilijk.
o Heeft geen vaste plaats in het curriculum
- 1/9/2019: Nieuwe eindtermen in de 1e graad mbt SRV.
Wanneer (leeftijd)?
, - Vanaf vroege kindertijd/In elke ontwikkelingsfase (cfr. ontwikkelingsdynamisch
kader/ontwikkelingspsychologie).
- Matrix seksuele en relationele vorming: Balans autonomie en bescherming: Assen
kruisen rond 12 jaar. Vanaf dan heeft kind weinig bescherming en veel autonomie
nodig: Info zoeken bij vrienden, niet meer bij ouders.Matrix bekijken!
Wat leerde je?
Seksuele ontwikkeling = Samenspel tussen factoren:
- Lichamelijke (o.a. lichaamsgroei, seksuele rijping).
- Cognitieve (o.a. kennis en inzicht in seksualiteit, voortplanting en anticonceptie).
- Psychische (o.a. gevoelens, gedachten, seksueel zelfbeeld).
- Sociale (o.a. sociale regels en verwachtingen, groepscultuur, familie).
- Relationele (o.a. intimiteit en hechting, vriendschap).
- Ethische (o.a. waarden en normen, rechten en verantwoordelijkheden).
- Religieuze (o.a. geloofsgebonden ideeën rond huwelijk, trouw, maagdelijkheid).
- Culturele (o.a. gewoonten, gebruiken, afspraken rond privacy, ...).
Normatieve lijst:
- = werkinstrument dat ons helpt om seksueel gedrag leeftijdsadequaat in te schatten.
- Opgemaakt door Sensoa + gebaseerd op wetenschappelijke info t.a.v seksueel gedrag
bij kinderen en jongeren.
- Wanneer ⅕ kinderen gedrag vertoont, gaat men er van uit dat dit een functionele rol
speelt in ontwikkeling en dus ‘normaal’ (normatief) is.
Seksualiteit = (niet vanbuiten kennen)
- Centraal aspect van mens-zijn gedurende hele leven.
- Omvat sekse, gender-identiteiten, rollen, seksuele geaardheid, voorkeuren, erotiek,
plezier, intimiteit en voortplanting.
- Seksualiteit wordt ervaren en geuit in gevoelens, gedachten, opvattingen, fantasieën,
verlangens, attitudes, gedrag, handelingen, rollen en relaties.
- Hoewel seksualiteit al deze dimensies kan omvatten, worden deze niet altijd ervaren
of geuit.
- Seksualiteit wordt beïnvloed door interactief en dynamisch proces van biologische,
psychologische, sociale, economische, politieke, culturele, ethische, wettelijke,
historische, religieuze en spirituele factoren.
Seksuele gezondheid (niet vanbuiten kennen)= een met seksualiteit verbonden toestand van
fysiek, emotioneel, mentaal en sociaal welzijn. Seksuele gezondheid is dus meer dan
afwezigheid van ziekte, disfunctie of zwakte. Seksuele gezondheid biedt positieve en
respectvolle benadering van seksualiteit en seksuele relaties en mogelijkheid om plezierige
en veilige seksuele ervaringen op te doen zonder dwang, discriminatie geweld.
Aanpak SRV in Vlaanderen
- Positief, holistisch perspectief op SRV in kwaliteitscriterium
- Want…
, o Aansluitend bij leefwereld = SRV meer rendement. Bv. Enkel zagen over soa’s
gaat niet helpen. Moet aansluiten bij leefwereld.
o Jongeren moeten leren nadenken over plezierige seks en relaties. Dit werkt
preventief.
o Je vermijdt dat jongeren denken dat seks iets is om je voor te schamen.
Doelstellingen SRV in Vlaanderen
- Jongeren zijn begeleid in hun seksuele ontwikkeling
o Extra aandacht voor genderidentiteit- en rol, seksuele oriëntatie, positieve
lichamelijkheid en seksueel functioneren, intimiteit en relatievaardigheid.
- Jongeren ontwikkelen attitudes, waarden en normen
o Jongeren respecteren gelijkwaardigheid tussen seksen, seksuele en
relationele diversiteit, privacy,…
- Jongeren vermijden risicogedrag
o Jongeren vermijden ongewenste zwangerschap, soa’s, ongewenste seks en
misbruik doordat: jongeren een positief zelfbeeld ontwikkelen, weten wat er
kan mislopen en wat ze in die gevallen moeten doen, interactiecompetentie
verwerven,…
Thema’s/domeinen SRV volgens WHO (Rutgers WPF, 2013):
- Lichaam en ontwikkeling.
- Vruchtbaarheid en voortplanting.
- Seksualiteit in brede zin.
- Emoties.
- Relaties en leefstijl.
- Sociale en culturele invloeden.
- Seksuele gezondheid en welzijn.
- Seksuele rechten* en wetgeving.
*Zijsprong: seksuele rechten:
- Hoogst haalbare standaard van seksuele gezondheid, inclusief de toegang tot
voorzieningen op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheid
- Het verkrijgen, verlenen en verdelen van informatie over seksualiteit
- Seksuele en relationele vorming
- Respect van lichamelijke integriteit
- Vrije partnerkeuze
- Het maken van een eigen keuzen in het wel of niet seksueel actief zijn
- Seksuele relaties op basis van onderlinge instemming
- Keuzevrijheid aangaande het al of niet krijgen van kinderen en gezinsplanning
- Het nastreven van en vormgeven aan een bevredigend, veilig en plezierig seksleven.
KAVES (Sensoa, 2019):
- Kennis:
o Voorbeeld: Verschillende soa’s, voorbehoedsmiddelen, menstruatiecyclus,...
- Attitudes: Opvattingen, overtuigingen, meningen, standpunten en visies.
Les 1: introductie
Elke groep heeft MS teams groep.
Elke lesweek heeft 2 lessen
- Les 1: zelfstandige verwerking opnames
- Les 2:
o Bij aanvang: live vragenmoment over vorige les
o Verwerkingsoefeningen maken
Vragen en samenwerken in discussieforum.
Belangrijk dat je deze maakt!!
Hoofdstuk 1:
Inleiding:
Praten over seks met jongeren:
- Gepaard met schroom.
- Gepaard met gegiechel.
- Taboe hierover.
- Grote verschillen in individuele deelname aan gesprek,...
Welke voorwaarden zijn nodig om een veilige omgeving te creëren om te praten over seks?
- Vertrouwen (privacy).
- Niet vooroordelen.
- Kennis over seksualiteit hebben.
PICKASOLL-regels:
- Privacy.
- Ik-vorm.
- Cultuur.
- Kies. Zelf kiezen wat je wel en niet wil vertellen.
- Actief.
- Seksualiteit.
- Oriëntatie.Respect hebben voor ieders seksuele oriëntatie
- Luisteren.
- Lachen. Humor kan zeker. Uitlachen kan niet.
Seksuele en relationele vorming (SRV):
,Waar en door wie?
- Waar? Thuis, school, tv, internet, jeugdbeweging,...
- Wie? Ouders, leeftijdsgenoten, porno-acteurs, leerkrachten, hulpverleners,
intermediairs,...
- SRV = wisselwerking tussen,... (WHO en BZgA, 2010):
o Formele SRV (school,hulpverlener,...).
Leren over vruchtbaarheid tijdens les biologie, chatten met JAC,…
o Informele SRV (vrienden, familie,...).
Minder georganiseerd, eerder observeren en imiteren.
Tijdens tv-programma zoals thuis
o Hebben beide elkaar nodig, ene is niet beter dan het andere.
Wat leerde je op school? [Types formele SRV]: (WHO en BZgA, 2010):
- Abstinence only (type 1):
o Doel: Onthouding van geslachtsgemeenschap voor huwelijk.
- Comprehensive sexuality education (type 2):
o Doel: Onthouding en risicovermijding (door onthouding als optie naast
anticonceptie en safe sex practices te plaatsen).
- Holistic sexuality education (type 3):
o Doel: Seksuele groei en ontwikkeling van individuen.
o Neemt over van type 2 maar gaat veel verder
Can you fix it:
- = Tool om reflectie en dialoog over seksualiteit tot stand te brengen in SRV van
jongeren.
- Elk filmpje zoemt in op betekenisvolle situaties doorheen seksuele ontwikkeling.
- Bij bekijken van filmpjes kiest kijker personage, kijker leeft zich dus in en maakt
keuzes.
- Door deze keuzes wordt dialoog en reflectie over alledaagse situaties mogelijk.
SRV in Belgische schoolcontext:
- Historisch: Verwaarlozing en historische probleemfocus:
- Waarom?
o Invloed van kerk - < 1980’.Seks kon enkel na het huwelijk,…
o Sinds jaren 80 ging de staat zich meer moeien.
o Effect van aidscrisis > 1980’.
- Inbedding SRV in schoolcontext blijft moeilijk.
o Heeft geen vaste plaats in het curriculum
- 1/9/2019: Nieuwe eindtermen in de 1e graad mbt SRV.
Wanneer (leeftijd)?
, - Vanaf vroege kindertijd/In elke ontwikkelingsfase (cfr. ontwikkelingsdynamisch
kader/ontwikkelingspsychologie).
- Matrix seksuele en relationele vorming: Balans autonomie en bescherming: Assen
kruisen rond 12 jaar. Vanaf dan heeft kind weinig bescherming en veel autonomie
nodig: Info zoeken bij vrienden, niet meer bij ouders.Matrix bekijken!
Wat leerde je?
Seksuele ontwikkeling = Samenspel tussen factoren:
- Lichamelijke (o.a. lichaamsgroei, seksuele rijping).
- Cognitieve (o.a. kennis en inzicht in seksualiteit, voortplanting en anticonceptie).
- Psychische (o.a. gevoelens, gedachten, seksueel zelfbeeld).
- Sociale (o.a. sociale regels en verwachtingen, groepscultuur, familie).
- Relationele (o.a. intimiteit en hechting, vriendschap).
- Ethische (o.a. waarden en normen, rechten en verantwoordelijkheden).
- Religieuze (o.a. geloofsgebonden ideeën rond huwelijk, trouw, maagdelijkheid).
- Culturele (o.a. gewoonten, gebruiken, afspraken rond privacy, ...).
Normatieve lijst:
- = werkinstrument dat ons helpt om seksueel gedrag leeftijdsadequaat in te schatten.
- Opgemaakt door Sensoa + gebaseerd op wetenschappelijke info t.a.v seksueel gedrag
bij kinderen en jongeren.
- Wanneer ⅕ kinderen gedrag vertoont, gaat men er van uit dat dit een functionele rol
speelt in ontwikkeling en dus ‘normaal’ (normatief) is.
Seksualiteit = (niet vanbuiten kennen)
- Centraal aspect van mens-zijn gedurende hele leven.
- Omvat sekse, gender-identiteiten, rollen, seksuele geaardheid, voorkeuren, erotiek,
plezier, intimiteit en voortplanting.
- Seksualiteit wordt ervaren en geuit in gevoelens, gedachten, opvattingen, fantasieën,
verlangens, attitudes, gedrag, handelingen, rollen en relaties.
- Hoewel seksualiteit al deze dimensies kan omvatten, worden deze niet altijd ervaren
of geuit.
- Seksualiteit wordt beïnvloed door interactief en dynamisch proces van biologische,
psychologische, sociale, economische, politieke, culturele, ethische, wettelijke,
historische, religieuze en spirituele factoren.
Seksuele gezondheid (niet vanbuiten kennen)= een met seksualiteit verbonden toestand van
fysiek, emotioneel, mentaal en sociaal welzijn. Seksuele gezondheid is dus meer dan
afwezigheid van ziekte, disfunctie of zwakte. Seksuele gezondheid biedt positieve en
respectvolle benadering van seksualiteit en seksuele relaties en mogelijkheid om plezierige
en veilige seksuele ervaringen op te doen zonder dwang, discriminatie geweld.
Aanpak SRV in Vlaanderen
- Positief, holistisch perspectief op SRV in kwaliteitscriterium
- Want…
, o Aansluitend bij leefwereld = SRV meer rendement. Bv. Enkel zagen over soa’s
gaat niet helpen. Moet aansluiten bij leefwereld.
o Jongeren moeten leren nadenken over plezierige seks en relaties. Dit werkt
preventief.
o Je vermijdt dat jongeren denken dat seks iets is om je voor te schamen.
Doelstellingen SRV in Vlaanderen
- Jongeren zijn begeleid in hun seksuele ontwikkeling
o Extra aandacht voor genderidentiteit- en rol, seksuele oriëntatie, positieve
lichamelijkheid en seksueel functioneren, intimiteit en relatievaardigheid.
- Jongeren ontwikkelen attitudes, waarden en normen
o Jongeren respecteren gelijkwaardigheid tussen seksen, seksuele en
relationele diversiteit, privacy,…
- Jongeren vermijden risicogedrag
o Jongeren vermijden ongewenste zwangerschap, soa’s, ongewenste seks en
misbruik doordat: jongeren een positief zelfbeeld ontwikkelen, weten wat er
kan mislopen en wat ze in die gevallen moeten doen, interactiecompetentie
verwerven,…
Thema’s/domeinen SRV volgens WHO (Rutgers WPF, 2013):
- Lichaam en ontwikkeling.
- Vruchtbaarheid en voortplanting.
- Seksualiteit in brede zin.
- Emoties.
- Relaties en leefstijl.
- Sociale en culturele invloeden.
- Seksuele gezondheid en welzijn.
- Seksuele rechten* en wetgeving.
*Zijsprong: seksuele rechten:
- Hoogst haalbare standaard van seksuele gezondheid, inclusief de toegang tot
voorzieningen op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheid
- Het verkrijgen, verlenen en verdelen van informatie over seksualiteit
- Seksuele en relationele vorming
- Respect van lichamelijke integriteit
- Vrije partnerkeuze
- Het maken van een eigen keuzen in het wel of niet seksueel actief zijn
- Seksuele relaties op basis van onderlinge instemming
- Keuzevrijheid aangaande het al of niet krijgen van kinderen en gezinsplanning
- Het nastreven van en vormgeven aan een bevredigend, veilig en plezierig seksleven.
KAVES (Sensoa, 2019):
- Kennis:
o Voorbeeld: Verschillende soa’s, voorbehoedsmiddelen, menstruatiecyclus,...
- Attitudes: Opvattingen, overtuigingen, meningen, standpunten en visies.
