SAMENVATTING
PSYCHOLOGISCHE
BASISVAARDIGHEDEN VOOR
GESPREK EN BEGELEIDING
Hanne Boons
2020-2021
PEDAGOGISCHE WETENSCHAPPEN
3e Bachelor
,Wat zijn volgens jullie basisvaardigheden?
o Meer dan vaardigheden voor de praktijk van de psycholoog…
o Manieren om gesprekken aan te gaan met mensen om iets te veranderen
• Basisvaardigheden voor gesprek
o Persoonlijke houdingen en attitudes
o Relationele vaardigheden
▪ De manier van contact maken
o Gespreksvaardigheden
▪ Luisteren, observeren,…
▪ Parafraseren, reflecteren,…
• Basisvaardigheden voor begeleiding
o Alle basisvaardigheden voor één gesprek gelden voor een ganse begeleiding
o Een eerste stap in het nadenken over jezelf als toekomstig hulpverlener
▪ Jezelf als persoon!!!
• Altijd gericht op een vorm van verandering…
o Kunnen heel kleine veranderingen maar kan ook tot gedragsveranderingen komen
• Toepasbaar in verschillende contexten
• ≠ gevorderde, klinische of therapeutische vaardigheden:
o Behandelcontract
o Diagnose (specifiek naar bepaalde stoornissen of persoonlijkheidskenmerken)
o Therapeutische interventies (diagnose, situaties, fase therapie)
o Specifieke randvoorwaarden (tijdsduur, betaling, locatie, vorm)
1
, • Conceptueel overzicht van de cursus
1 Met aandacht luisteren als basishouding
• Onverdeelde aandacht: alle aandacht geven aan wat in het gesprek aan bod komt
o Niet met andere/eigen dingen bezig zijn
• Welwillende interesse: je bent op een welwillende manier geïnteresseerd
o Je luistert vanuit een willen helpen, een open en geïnteresseerde houding
• Authentieke nieuwsgierigheid: je ontwikkelt een nieuwsgierigheid die past in een
hulpverlenende relatie
o Anders dan de dagelijkse nieuwsgierigheid
o Het is nieuwsgierigheid die ons openstelt en te exploreren
2
, 1.1 Inleiding
“Listening looks easy, but it’s not simple. Every head is a world.”
• Elk hoofd is een eigen wereld
• Uitgangspunt dat we gaan gebruiken in dit college
1.1.1 Basisinstrumentarium van de hulpverlener
Datgene dat we nodig hebben als hulpverlener om het gesprek aan te gaan
• Elk aanbod (programma, interventie) is slechts werkzaam wanneer ze in een goede
werkrelatie wordt aangeboden.
o Wanneer diegene die hulp komt vragen, jou vertrouwt en het gevoel heeft dat jij
weet wat je doet
• Kennis zit niet in een doosje, maar wordt aangeboden door een professionele hulpverlener
binnen een goede werkrelatie
• Dit veronderstelt een goede receptieve basishouding als bedding voor een actieve en bij de
persoon en diens vraag passende hulpverlening
1.1.2 Luisteren, dat kan elk kind? Of is het toch een leerproces?
• Elk kind leert ‘luisteren’:
o oprecht en geïnteresseerd in zich opnemend wat de ander vertelt
o versus gehoorzamend en angstig doen wat de ander vraagt
▪ een andere manier van luisteren
▪ verschilt veel van luisteren die vertrekt vanuit een open houding
• Oprecht luisteren verfijn je doorheen latere goede relaties
o Aanvankelijk vooral (volwassen) familieleden, leerkrachten…
o Later in peer-relaties met siblings en in vriendschappen
• Hulpverlener worden:
o oefenen en verfijnen van deze vaardigheden (cfr leren fietsen of zwemmen)
o leren hanteren binnen een specifieke context en relatie
o tegen de achtergrond van groeiende theoretische bagage
Open, aandachtig en met milde nieuwsgierigheid luisteren: startpunt van elke hulpverlening
• Open: Neem in je op wat de ander echt vertelt
• Aandachtig: schenk gedetailleerde aandacht aan het verhaal van de ander
• Mild nieuwsgierig: vraag je af wat de ander precies bedoelt, waarom hij/zij de dingen ziet en
ervaart zoals hij/ze verwoordt
Belang van gehoord (of gezien) worden startpunt van elke hulpverlening
• Essentieel voor iemands gevoel van identiteit
o Hier begint een goed gesprek
o Een cliënt moet het gevoel hebben dat de hulpverlener het verstaat
• Helpt om stil te staan bij en te ontdekken wat je zelf denkt en/of voelt
o Ontdekken hoe je zelf in elkaar zit
• Helpt bij het verwerken van een ervaring
o Bv. als je iets naars hebt meegemaakt, kan het helpen dat iemand op een
empathische manier naar je luistert
• Met andere woorden: bevordert persoonlijke groei!
o Deze groei is het doel van elk hulpverleningstraject
3
PSYCHOLOGISCHE
BASISVAARDIGHEDEN VOOR
GESPREK EN BEGELEIDING
Hanne Boons
2020-2021
PEDAGOGISCHE WETENSCHAPPEN
3e Bachelor
,Wat zijn volgens jullie basisvaardigheden?
o Meer dan vaardigheden voor de praktijk van de psycholoog…
o Manieren om gesprekken aan te gaan met mensen om iets te veranderen
• Basisvaardigheden voor gesprek
o Persoonlijke houdingen en attitudes
o Relationele vaardigheden
▪ De manier van contact maken
o Gespreksvaardigheden
▪ Luisteren, observeren,…
▪ Parafraseren, reflecteren,…
• Basisvaardigheden voor begeleiding
o Alle basisvaardigheden voor één gesprek gelden voor een ganse begeleiding
o Een eerste stap in het nadenken over jezelf als toekomstig hulpverlener
▪ Jezelf als persoon!!!
• Altijd gericht op een vorm van verandering…
o Kunnen heel kleine veranderingen maar kan ook tot gedragsveranderingen komen
• Toepasbaar in verschillende contexten
• ≠ gevorderde, klinische of therapeutische vaardigheden:
o Behandelcontract
o Diagnose (specifiek naar bepaalde stoornissen of persoonlijkheidskenmerken)
o Therapeutische interventies (diagnose, situaties, fase therapie)
o Specifieke randvoorwaarden (tijdsduur, betaling, locatie, vorm)
1
, • Conceptueel overzicht van de cursus
1 Met aandacht luisteren als basishouding
• Onverdeelde aandacht: alle aandacht geven aan wat in het gesprek aan bod komt
o Niet met andere/eigen dingen bezig zijn
• Welwillende interesse: je bent op een welwillende manier geïnteresseerd
o Je luistert vanuit een willen helpen, een open en geïnteresseerde houding
• Authentieke nieuwsgierigheid: je ontwikkelt een nieuwsgierigheid die past in een
hulpverlenende relatie
o Anders dan de dagelijkse nieuwsgierigheid
o Het is nieuwsgierigheid die ons openstelt en te exploreren
2
, 1.1 Inleiding
“Listening looks easy, but it’s not simple. Every head is a world.”
• Elk hoofd is een eigen wereld
• Uitgangspunt dat we gaan gebruiken in dit college
1.1.1 Basisinstrumentarium van de hulpverlener
Datgene dat we nodig hebben als hulpverlener om het gesprek aan te gaan
• Elk aanbod (programma, interventie) is slechts werkzaam wanneer ze in een goede
werkrelatie wordt aangeboden.
o Wanneer diegene die hulp komt vragen, jou vertrouwt en het gevoel heeft dat jij
weet wat je doet
• Kennis zit niet in een doosje, maar wordt aangeboden door een professionele hulpverlener
binnen een goede werkrelatie
• Dit veronderstelt een goede receptieve basishouding als bedding voor een actieve en bij de
persoon en diens vraag passende hulpverlening
1.1.2 Luisteren, dat kan elk kind? Of is het toch een leerproces?
• Elk kind leert ‘luisteren’:
o oprecht en geïnteresseerd in zich opnemend wat de ander vertelt
o versus gehoorzamend en angstig doen wat de ander vraagt
▪ een andere manier van luisteren
▪ verschilt veel van luisteren die vertrekt vanuit een open houding
• Oprecht luisteren verfijn je doorheen latere goede relaties
o Aanvankelijk vooral (volwassen) familieleden, leerkrachten…
o Later in peer-relaties met siblings en in vriendschappen
• Hulpverlener worden:
o oefenen en verfijnen van deze vaardigheden (cfr leren fietsen of zwemmen)
o leren hanteren binnen een specifieke context en relatie
o tegen de achtergrond van groeiende theoretische bagage
Open, aandachtig en met milde nieuwsgierigheid luisteren: startpunt van elke hulpverlening
• Open: Neem in je op wat de ander echt vertelt
• Aandachtig: schenk gedetailleerde aandacht aan het verhaal van de ander
• Mild nieuwsgierig: vraag je af wat de ander precies bedoelt, waarom hij/zij de dingen ziet en
ervaart zoals hij/ze verwoordt
Belang van gehoord (of gezien) worden startpunt van elke hulpverlening
• Essentieel voor iemands gevoel van identiteit
o Hier begint een goed gesprek
o Een cliënt moet het gevoel hebben dat de hulpverlener het verstaat
• Helpt om stil te staan bij en te ontdekken wat je zelf denkt en/of voelt
o Ontdekken hoe je zelf in elkaar zit
• Helpt bij het verwerken van een ervaring
o Bv. als je iets naars hebt meegemaakt, kan het helpen dat iemand op een
empathische manier naar je luistert
• Met andere woorden: bevordert persoonlijke groei!
o Deze groei is het doel van elk hulpverleningstraject
3
