Biologie Hoofdstuk 17 - DNA
§17.1 - DNA in je cellen
DNA bevat de informatie voor het maken van eiwitten en is in
menselijke cellen verdeeld over de 46 chromosomen in de
celkern en het cirkelvormig DNA in de mitochondriën. Een
DNA-molecuul bestaat uit 2 strengen die samen een dubbele
helix vormen (binas 71c). DNA bestaat uit vier
deoxyribonucleotiden, opgebouwd uit een fosfaatgroep, een
suikermolecuul - deoxyribose (binas67f1) en een stikstofbase
(A, T, C of G) (binas 71a). Deoxyribose heeft vijf C-atomn die
op een vaste manier genummerd zijn:
- eerste C-atoom (1’) = binding met stikstofbase
- vijfde C-atoom (5’) = binding met fosfaatgroep
- derde C-atoom (3’) = binding via fosfaatgroep aan
deoxyribose van volgende nucleotide
Beide DNA-strengen zijn complementair, de vaste combinatie
van basenparen (A-T en C-G) zijn met elkaar verbonden door
waterstofbruggen (binas 71b) waardoor de volgorde in de
leidende streng de volgorde bepaalt in de volgende streng.
Het 5’-einde van de ene streng ligt naast het 3’-einde van de andere (binas 71c).
Opgerold DNA
Histonen, speciale eiwitten, verstevigen en beschermen de DNA-moleculen bij eukaryoten in de kern (binas
70a). Het geheel van de histonen en het eromheen gerolde DNA heet een nucleosoom. Een chromatinedraad
bestaat uit gekoppelde histonen van de verschillende nucleosomen. Deze spiraliseert tot chromatine waardoor
het DNA-molecuul heel compact in de celkern is opgeborgen.
Mitochondriaal DNA
Mitochondriën bevatten cirkelvormig mtDNA met genen voor verschillende
RNA-moleculen (rRNA (bouwstenen voor ribosomen) en tRNA (transporteert
aminozuren)) en enzymen voor aerobe dissimilatie. Het mtDNA erft, via de eicel, over van moeder op kind.
Genen bevatten informatie
Het totale DNA van een persoon, genoom, bevat zo’n 19000 genen
- een stuk DNA met informatie voor de productie van een of
meerdere eiwitten, die een rol spelen bij het tot stand komen van
een erfelijke eigenschap. Alle cellen hebben hetzelfde DNA maar
afhankelijk van hun functie zijn verschillende genen actief. De
DNA-code in de genen ligt vast in de volgorde van de stikstofbasen.
Ieder gen heeft zijn eigen sequentie van afwisselend A’s, C’s, G’s en
T’s. Het niet-coderend DNA produceert rRNA of tRNA of het regelt
het aan- en uitschakelen van de genen in het coderende DNA.
Repetitief DNA zijn herhalingen van series nucleotiden. Korte
repeats - STR’s spelen bij verwantschapsonderzoek en forensisch
onderzoek een rol.
§17.1 - DNA in je cellen
DNA bevat de informatie voor het maken van eiwitten en is in
menselijke cellen verdeeld over de 46 chromosomen in de
celkern en het cirkelvormig DNA in de mitochondriën. Een
DNA-molecuul bestaat uit 2 strengen die samen een dubbele
helix vormen (binas 71c). DNA bestaat uit vier
deoxyribonucleotiden, opgebouwd uit een fosfaatgroep, een
suikermolecuul - deoxyribose (binas67f1) en een stikstofbase
(A, T, C of G) (binas 71a). Deoxyribose heeft vijf C-atomn die
op een vaste manier genummerd zijn:
- eerste C-atoom (1’) = binding met stikstofbase
- vijfde C-atoom (5’) = binding met fosfaatgroep
- derde C-atoom (3’) = binding via fosfaatgroep aan
deoxyribose van volgende nucleotide
Beide DNA-strengen zijn complementair, de vaste combinatie
van basenparen (A-T en C-G) zijn met elkaar verbonden door
waterstofbruggen (binas 71b) waardoor de volgorde in de
leidende streng de volgorde bepaalt in de volgende streng.
Het 5’-einde van de ene streng ligt naast het 3’-einde van de andere (binas 71c).
Opgerold DNA
Histonen, speciale eiwitten, verstevigen en beschermen de DNA-moleculen bij eukaryoten in de kern (binas
70a). Het geheel van de histonen en het eromheen gerolde DNA heet een nucleosoom. Een chromatinedraad
bestaat uit gekoppelde histonen van de verschillende nucleosomen. Deze spiraliseert tot chromatine waardoor
het DNA-molecuul heel compact in de celkern is opgeborgen.
Mitochondriaal DNA
Mitochondriën bevatten cirkelvormig mtDNA met genen voor verschillende
RNA-moleculen (rRNA (bouwstenen voor ribosomen) en tRNA (transporteert
aminozuren)) en enzymen voor aerobe dissimilatie. Het mtDNA erft, via de eicel, over van moeder op kind.
Genen bevatten informatie
Het totale DNA van een persoon, genoom, bevat zo’n 19000 genen
- een stuk DNA met informatie voor de productie van een of
meerdere eiwitten, die een rol spelen bij het tot stand komen van
een erfelijke eigenschap. Alle cellen hebben hetzelfde DNA maar
afhankelijk van hun functie zijn verschillende genen actief. De
DNA-code in de genen ligt vast in de volgorde van de stikstofbasen.
Ieder gen heeft zijn eigen sequentie van afwisselend A’s, C’s, G’s en
T’s. Het niet-coderend DNA produceert rRNA of tRNA of het regelt
het aan- en uitschakelen van de genen in het coderende DNA.
Repetitief DNA zijn herhalingen van series nucleotiden. Korte
repeats - STR’s spelen bij verwantschapsonderzoek en forensisch
onderzoek een rol.
