Samenvatting Leerdoelen juridische aspecten 1 - Gehaald met een 9,5

In dit vak werk je aan de volgende SJD-competenties en daaraan gekoppelde leerdoelen.

● Competentie 1: methodisch en strategisch handelen
Daaraan zijn de volgende leerdoelen gekoppeld:

▪ Je kunt problemen oplossen waarbij je maatwerk levert en dat maatwerk
onderbouwd. Bij het leveren van maatwerk heb je aandacht voor zowel
het recht als de persoon en de maatschappij.

Denk aan de omgekeerde toets en de doorbraakmethode.

Hoe werkt de omgekeerde toets?
Is de wet het uitgangspunt voor jouw besluiten? Keer de zaak eens om en begin niet bij de
letter, maar bij het doel van de wet. Denk mee met de burger over het effect dat hij wil
bereiken. Kijk of dat binnen de doelstelling van de wet pas. En bekijk pas daarna welke
wettelijke instrumenten je hebt om het doel te realiseren. De wet biedt vaak meer
mogelijkheden dan je denkt!

De omgekeerde toets besluit uit vier stappen:
Stap 1: Het effect
Stap 2: De grondwaarde
Stap 3: Ethische overwegingen
Stap 4: Randvoorwaarden

Stap 1: Het effect
De eerste vraag die u zich stelt, is welk effect wil ik bereiken met de burger? Of nog beter:
welk effect wil de burger bereiken? Denk met de betrokkene mee over wat hij wil bereiken
en leg de afspraken die u gezamenlijk maakt vast, bijvoorbeeld in een plan van aanpak.

Stap 2: De grondwaarde
De tweede vraag die u zich stelt is of het beoogde effect valt onder de grondwaarde van de
wet. Met ‘grondwaarde’ bedoelen we de reden dat de wet is geschreven. De artikelen uit die
wet zijn de instrumenten waarmee dat doel bereikt kan worden in plaats van een doel op
zichzelf!

Stap 3: Ethische overwegingen
De gemaakte afspraken leiden tot een formeel besluit. Bij deze stap wordt de vraag gesteld
wat het effect is van het voorgenomen besluit:

→ Uitwerking op persoon, gezin en omgeving (wat betekent het gewenste effect voor hen?)
→ Mogelijkheden en vaardigheden (wat kan betrokkene?)
→ Zuiver in bedoeling (spelen onze eigen normen en waarden een rol?)

Stap 4: Randvoorwaarden
Bij de laatste stap wordt een formeel besluit genomen op basis van de gemaakte afspraken.
Daarvoor is een set instrumenten beschikbaar (lees: wetsartikelen), met:

→ ‘Knoppen’ die toegang bieden tot een bepaalde ondersteuning of de toegang juist
afsluiten;
→ ‘Knoppen’ waaraan gedraaid kan worden om meer of minder ondersteuning te bieden en
de afspraken die gemeente en burger maken vast te stellen;
→ Een paar basisprincipes die in beton gegoten zijn. Daar is geen afwijking mogelijk.

, Uitgebreide toelichting per stap

Toelichting stap 1
Kijk naar het beoogde effect van de wet. De eerste vraag die je stelt is: Welke effect wil de
gemeente met een besluit bereiken? Daar ligt natuurlijk een veel belangrijkere vraag onder
namelijk: welk effect wil de burger bereiken met de aanvraag die hij bij de gemeente heeft
gedaan? Als je dat als uitgangspunt neemt dan krijg je een gemeente die meedenkt met de
burger om te kijken hoe het gewenste effect van de burger tot stand kan komen. Dat is een
hele belangrijke wijziging bij de omgekeerde toets. De allereerste wijziging: de hulpvraag
van de burger staat centraal.

Toelichting stap 2
Je moet kijken naar de grondwaarde van de wet. Wat is het beoogde effect en de
grondwaarde van de wet. Wat is nu de grondwaarde van de wet? De grondwaarde van de
wet is de reden waarom een wet is geschreven. Waarom is deze wet uiteindelijk ingevoerd.
Die wet bevat natuurlijk artikelen maar veel belangrijker is om te weten wat nou de reden
van de invoering is. Dat betekent een tweede belangrijke wijziging: doel van de wet staat
centraal en niet de letter van de wet wordt als uitgangspunt genomen.




Toelichting stap 3
Wat betekent het effect van dit voorgenomen besluit op de burger? Niet alleen voor de
burger, maar ook over zijn omgeving, zijn gezin, in welke situatie verkeert hij? Als je dat
eenmaal gedaan hebt dan ga je ook nog kijken naar of dit effect wel maatwerk is. Je gaat
dus kijken naar de mogelijkheden en de vaardigheden van deze burger. Vraag je niet iets
aan de burger wat hij helemaal niet kan? Is het effect op die manier iets wat je tot stand kan
brengen? En dat resulteert uiteindelijk in een integrale ethische toetsing. Je gaat namelijk
kijken op alle beleidsterreinen van het sociale domein wat de ethiek is van deze aanvraag.
Dus als iemand bijvoorbeeld een aanvraag doet op de WMO dan ga je ook kijken of er niet
toevallig een probleem is in het kader van de schuldhulpverlening of een probleem in het
kader van de jeugdwet etc. Er komt een integrale toetsing waarin gekeken wordt of iemand
zo geholpen kan worden waarbij het voorgenomen besluit zuiver is gezien de bedoelingen
van deze verschillende wetten die ik net heb genoemd.

Toelichting stap 4
Je gaat als je deze drie stappen hiervoor hebt genomen kijken: hoe zit het nou met de
artikelen van deze wet? Wat voor wettelijk kader hebben wij om dit effecten en dit besluit dus
vorm te geven? Je gaat in die wet kijken, je gaat op zoek naar artikelen, artikelen die wellicht
toegang bieden om de gevraagde ondersteuning te bieden. Je gaat kijken naar artikelen die
de gemeente ruimte geven om het besluit te kunnen nemen, maar ook belangrijk is dat je
gaat kijken of er in de wet geen artikelen staan die zeggen dat er geen beleidsvrijheid is.
Met andere woorden: sommige artikelen blijven in beton gegoten, daar kan je niks aan doen.
Daar moet de gemeente zich wel aan houden want dit gaat natuurlijk ook over de uitvoering
van die wet. Dus stap vier is: kijk naar de wettelijke regels.