Samenvatting Burgerlijk Recht eerste jaar Odisee

lOMoARcPSD|6346928




Samenvatting Burgerlijk Recht

Deel 0: Algemeen Recht

1. Algemene Inleiding
1.1. Wat is recht?

Het recht omvat een geheel van gedragsregels en normen. Deze gedragsregels en normen hebben tot doel het
maatschappelijke leven te ordenen. De regels worden opgelegd door de overheid. De regels zijn afdwingbaar.

 Gebodsbepalingen
- Legt een verplicht gedrag op. Dit kan zowel positief als negatief.
 Positief; in geval van overlijden dient het overlijden binnen de 24u kenbaar gemaakt te worden aan
de ambtenaar van de burgerlijke stand ( = verplichting aangifte nalatenschap).
 Negatief; Schuldig verzuim hulp te verlenen aan iemand die in groot gevaar verkeert.
 Verbodsbepalingen
- Sommige gedragingen zijn algemeen verboden.
 Art 144 BW: Niemand mag een huwelijk aangaan voor hij de leeftijd van 18 jaar heeft bereikt.
 Diefstal
 Belovende regels
- Regels die beloven.
 Ieder heeft het recht om een menswaardig leven te leiden. ( recht op onderwijs, recht op arbeid, etc…)
 Dwingend recht
- Regels waarvan niet afgeweken mag worden.
 Schoolplicht
 Aanvullend recht
- Rechtsregels die de verhouding tussen partijen regelen voor zover daarover niets is overeengekomen.
 Koopcontract zonder overeenkomst
 Goede zeden
- Rechtshandelingen in strijd met de openbare orde of goede zeden zijn nietig.
 Schending van goede zeden; prostitutie, moord, etc…

→ Doel om het maatschappelijk leven te ordenen
= De overheid vaardigt de regels uit

1.2. Indelingen van het recht
 Privaatrecht
Regelt de verhouding tussen de burgers onderling.
- Burgerlijk recht
 Geeft o.a. regels aan m.b.t. familiale verhoudingen, contracten tussen burgers, zakelijke rechten,…
- Handelsrecht
 Regels inzake het statuut van handelaars en van bepaalde handelsverrichtingen (bv wissels, cheques, …)
- Gerechtelijk privaatrecht
 Geeft aan hoe het gerechtelijke apparaat georganiseerd is en op welke wijze procedures voor
de rechtbank gevoerd moeten worden.
- Internationaal privaatrecht
 Geeft o.a. aan welke rechter bevoegd is en welke rechtsregels toegepast moeten worden als er
een grensoverschrijdend rechtsprobleem is.
 Publiekrecht
Regelt de algemene belangen en heeft betrekking op de inrichting, de werking en de onderlinge
verhoudingen van de overheidsorganen, en op de verhouding van de overheid tot de burgers.
- Staatrecht
 Het geheel van regels die betrekking hebben op de inrichting en de werking van de staat en de
onderlinge verhoudingen tussen de organen van de staat. Het omvat o.a. de
bevoegdheidsverdeling tussen de federale overheid en de gemeenschappen en gewesten.
- Administratief recht
 Regels die nodig zijn voor de werking van de overheidsinstanties, de manier waarop de burger zicht
tot de overheid kan richten,..
- Strafrecht

1

, lOMoARcPSD|6346928




Samenvatting Burgerlijk Recht

 Geeft aan welke gedragingen strafbaar zijn en welke sancties er tegenover staan.
- Strafprocesrecht
 Welke wijze misdrijven kunnen vastgesteld en opgespoord worden en hoe de procedure verloopt
om beklaagden te vervolgen.
- Fiscaal recht
 Regelt de problematiek van de belastingen.
 Objectief recht
Is een geheel van normen die de menselijke activiteiten, de onderlinge verhouding tussen mensen en
hun verhouding tot de gemeenschap regelen.
 Subjectief recht
Bevat de aanspraken die een persoon tegenover een ander laat gelden. Deze aanspraken zijn
gebaseerd op het objectieve recht.
 Materieel recht
Bevat de regels die rechten toekennen en plichten opleggen.
 Formeel recht
Geeft aan hoe de naleving van het materiële recht verzekerd kan worden.

1.3. De bronnen van het recht

 Wetgeving sensu lato
 Internationale verdragen en beslissingen van supranationale organisaties
Recht van de Europese Unie
3 beleidsinstrumenten;
- De richtlijnen
- De vorderingen
- De beschikkingen
 De grondwet (GW)
Meest fundamentele wet in België. Zij regelt de inrichtingen van de inrichting van de machten
binnen de staat en waarborgt de fundamentele rechten en vrijheden van de burgers.
- Wetgevende macht
- Uitvoerende macht
- Rechterlijke macht
 Wet sensu stricto
Wet die door de Kamer van Volksvertegenwoordigers tot stand komt.
 Decreten
Wetten die op het niveau van de Gemeenschappen en Gewesten gestemd worden. In Brussels
Hoofdstedelijk Gewest noemt men dit een ordonnantie.
 Koninklijk Besluit (KB)
 Besluit van de gemeenschaps- en gewestregeringen
 Ministeriële Besluiten (MB)

 Rechtspraak
Het geheel van de beslissingen van hoven en rechtbanken vormen de rechtspraak, die ons leert hoe
een rechter de wet in een concreet geval toepast.
 Rechtsleer
Is het geheel van wetenschappelijke publicaties over juridische aangelegenheden. Het gaat om een
geheel van opinies over het recht en de interpretatie ervan.
 Gewoonte – billijkheid
De gewoonte is een gevestigd gebruik dat in een samenleving algemeen als bindend wordt
beschouwd, zonder dat het zijn neerslag heeft gevonden ineen of andere wetgevende maatregel.

2. Structuren en instellingen

2

, lOMoARcPSD|6346928




Samenvatting Burgerlijk Recht

 België
 Democratisch land. Democratie betekent letterlijk macht door/voor het volk.
 Rechtstaat
 Scheiding van machten
 Monarchie = een Koning staat aan het hoofd van zijn land. = 1 heerser. De koning wordt niet door
verkiezingen gekozen, maar wordt erfelijk aangeduid volgens het eerstgeboorterecht. De grondwet
wilde voorkomen dat de macht bij de Koning lag, werd deze macht beperkt door de techniek van de
scheiding der machten. Het parlement heeft de hoogste macht.
 Federale staat = België telt 3 unitaire niveaus:
- Federale overheid
- Provincies
- Gemeenten
2.1. Federaal niveau
2.1.1. Parlement
 Samenstelling

Het federale Parlement is een onderdeel van de federale wetgevende macht die bestaat uit de Koning, de
Kamer van Volksvertegenwoordigers en de Senaat.

 De Kamer: vertegenwoordigd het federale niveau
 150 leden
 Om de 5 jaar rechtstreeks verkozen door alle Belgen
 Evenredige vertegenwoordiging
 Per kieskring
 Kiesdrempel: 5 %

 De Senaat: en Gemeenschappen Gewesten
 50 gemeenschaps-/gewestsenatoren (29 Vl. + 20 Fr. + 1 D.)
 29 Vlaams Parlement (incl. 1 uit Brussel) + 10 Franse Gemeenschap + 8 Waals Gewest.+ 2 Brussel
Hoofdstedelijk Gewest + 1 Duitstalige Gemeenschap
 10 gecoöpteerde senatoren (6 Vl. + 4 Fr.)
 5 jaar
 Niet permanent orgaan (8x); komt samen in een gewone zitting
 Max. 2/3 zelfde geslacht
 Meerderjarige kinderen van de Koning = geen senator worden wegens rechtswege

2.1.2. De regering
 Uitvoerende macht
 Koning
- Als persoon
 Politiek onbekwaam
 Politiek onverantwoordelijk
 Onschendbaar
- Bevoegdheden Koning
 Als wetgevende macht
 Wetsontwerpen indienen
 Wetten bekrachtigen
 Als uitvoerende macht
 Wetten afkondigen
 Wetten uitvoeren
 Benoemt ministers
o Structuur
 Eerste minister
o Taalpariteit

3

, lOMoARcPSD|6346928




Samenvatting Burgerlijk Recht

 Vice-eerste ministers
 Ministers (max. 15)
 Staatssecretarissen

2.2. Regionaal niveau
 De gemeenschappen
 Indeling
 Vlaamse
 Franse
 Duitstalige
 Bestuur
- Vlaams parlement
● 118 rechtstreeks verkozen leden
● 6 uit Nederlandstalige lijst van Brussels Hoofdstedelijk Parlement
● Legislatuurparlement (5 jaar samen met Europese verkiezingen)
- Vlaamse Regering door Vlaams parlement gekozen
 De gewesten
 Indeling
 Vlaams
 Waals
 Brussels Hoofdstedelijk Gewest
 Bestuur
– In Vlaanderen gewestbevoegdheden uitgeoefend
door gemeenschap
– Parlement en regering

2.3. Provincies en gewesten
- 10 provincies
 Provincieraad -> leden voor 6 jaar verkozen worden
- 589 gemeenten
 Burgemeester
 Gemeenteraad
 College van burgemeester en schepenen

2.4. Rechtbanken en hoven




Deel 1: Personen – en familierecht


4