Samenvatting Multinationals en Europese Instellingen - DEEL EUROPESE INSTELLINGEN

Europese instellingen
Inhoudsopgave
1. Algemene en praktische informatie............................................................................................................ 2

Inhoud....................................................................................................................................................................2

Studiemateriaal.....................................................................................................................................................2

2. Historisch overzicht van de Europese integratie..........................................................................................2

Wat is de EU –hoe kan je het omschrijven, wat voor entiteit is het- ?..................................................................2

Historische context van de Europese integratie....................................................................................................4

Historisch overzicht van de Europese integratie: supranationale versus intergouvernementele initiatieven......7

Historisch overzicht van de Europese integratie...................................................................................................8

3. Instellingen van de EU.............................................................................................................................. 11

Institutioneel kader.............................................................................................................................................11

De Europese Raad................................................................................................................................................11

Het Europees Parlement......................................................................................................................................12

De Raad...............................................................................................................................................................16

De Europese Commissie.......................................................................................................................................18

Hof van Justitie van de EU...................................................................................................................................20

4. Besluivorming in de EU............................................................................................................................. 22

Wetgevingsprocedures – procedure die leidt tot nieuwe wetgeving..................................................................22

Resultaat van de wetgevingsprocedures: wetgevingshandelingen:...................................................................23

Nieuwe vormen van bestuur/beleid:...................................................................................................................24

Besluitvorming in het kader van het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid:..............................24

5. Beleid van de EU...................................................................................................................................... 24

Verticale en horizontale verdeling van de bevoegdheden in de EU....................................................................24

Verticale verdeling: categorieën van bevoegdheden van de EU.........................................................................24

De interne markt.................................................................................................................................................25

Het mededingingsbeleid of concurrentiebeleid van de EU.................................................................................30

De economische en monetaire unie....................................................................................................................33

De externe relaties van de EU.............................................................................................................................39

Brexit...................................................................................................................................................................43




1

,6. Info over het examen............................................................................................................................... 47



1. Algemene en praktische informatie

Inhoud
Deel 1: De Europees politiek-institutionele context
1.1 Inleiding
1.2 De instellingen van de EU
1.3 Het EU-beleid
1.3.1 De interne markt
1.3.2 De economische en monetaire unie
1.3.3 Het mededingingsbeleid
1.3.4 Het regionaal en sociaal beleid
1.3.5 Het gemeenschappelijk landbouwbeleid
1.3.6 De externe betrekkingen van de EU
1.3.7 Justitie en binnenlandse zaken

Studiemateriaal
- Slides
- Aangeduide of vermelde hoofdstukken in het boek


2. Historisch overzicht van de Europese integratie

Wat is de EU –hoe kan je het omschrijven, wat voor entiteit is het- ?

Enkele basisbegrippen




- Samenwerking tussen Europese landen
 Politiek vlak
 Economisch vlak
- Personen zoals Charles Michel
 Voorzitter Europese Raad
- Europese staten die willen samenwerken
 Instellingen en organen worden opgericht om de samenwerking in de praktijk
te brengen
 Doelstellingen opmaken (wat willen we samen bereiken?)
 Maken van concrete afspraken in een verdrag
 Bevat bindende afspraken en regels
 Duidt aan:
 Wat de taken zijn van de instellingen
 Wat de bevoegdheden zijn van de instellingen
 Wordt onderschreven door staten
- Is een internationale organisatie
 Alle activiteiten van deze IO worden beheerd door het internationaal recht
omdat het een internationale rechtspersoon is
 Kenmerken
 Opgericht door staten in een verdrag dat door alle staten ondertekend
moet worden
 Is een internationaal rechtspersoon
 Bv. NAVO, BENELUX, WHO, VN
- Is een unieke IO (wat maakt het anders dan de WHO, VN?)



2

,  Het beleid dringt veel meer door in het nationale beleid van de lidstaten
 Wat er beslist wordt in de EU, wordt heel vaak geïmplementeerd in het
nationale recht van de lidstaten
 Wordt hierdoor een heel machtige instelling

Supranationale versus intergouvernementele organisaties




Supranationaal Intergouvernementeel
- Staat boven de staat - Lidstaten staan geen
- Betekent dat een lidstaat van de beslissingsmacht (soevereiniteit) af
organisatie soevereiniteit aan de organisatie
(beslissingsmacht, bevoegdheden) - Kun je hier beslissingen nemen die
afstaat aan de internationale bindend zijn?
organisatie op bepaalde domeinen  Ja, wanneer alle lidstaten
 De regels van de EU hebben akkoord gaan dan zijn er
voorrang op het nationale recht bindende afspraken en regels
 De staat is verplicht om de  Ja, bindend voor lidstaten die
maatregelen die door de IO akkoord gaan en niet bindend
worden genomen, na te leven voor lidstaten die niet akkoord
 Je kan in bepaalde gevallen gaan
tegen je zin gebonden zijn door  Kan ook louter een aanbeveling
regels van de organisatie. Maar zijn
je bent verplicht om het na te - Merendeel van de organisaties is
leven en te respecteren omdat
intergouvernementeel zoals bv.
je lid bent van de organisatie
WHO
1. Er wordt een beslissing
 Trump ondermijnt het
genomen door
multilateralisme
vertegenwoordigers van de
 Staan tegenwoordig enorm
lidstaten. Als deze een
onder druk
beslissing nemen bij
- Verschil met supranationale
meerderheid (wilt zeggen
organisatie
dat de lidstaat die TEGEN
 Men kan niet tegen zijn wil
gestemd heeft ook
gebonden zijn door een
verbonden is door wat er
maatregel van de organisatie
beslist is)
2. Wanneer een beslissing van
de organisatie wordt
genomen door
onafhankelijke experts (een
orgaan waar uitsluitend
onafhankelijke experts in
zetelen, verdedigen de
belangen van de
organisatie). Lidstaat heeft
niets te zeggen over deze
beslissingen dus moet ze
gewoon uitvoeren en
respecteren
- Veiligheidsraad van de VN heeft
ook supranationale elementen




- De EU is zowel supranationaal als intergouvernementeel



3

,  Supranationale kenmerken
 Intergouvernementele kenmerken

 Kan ervoor zorgen dat de werking zeer complex wordt
 hangt af van de beleidsdomeinen en instellingen (Bv. instellingen die het
supranationaal aspect benadrukken)

Historische context van de Europese integratie
Na WO II: de eerste vormen van samenwerking (louter intergouvernementeel  staten
behielden hun soevereiniteit)
- Ontstaan uit de intentie om oorlogen in Europa te vermijden en de infrastructuur
weer te heropbouwen in Europa
- OEES – 1948
 Voorloper van de OUZO
 Opgericht om de economie opnieuw te doen groeien, infrastructuur weer
opbouwen
 Financiële steun hiervoor nodig
Kwam uit de VS via het Marshallplan
Gingen financiële injecties geven in de Europese economie via het
Marshallplan
1 voorwaarde: verdeling van het Marshallplan moest gebeuren in het kader
van een internationale organisatie  leidt tot het ontstaan van de OEES
 VS en West-Europese landen
West-Europa: gesteund door de VS
Oost-Europa: gesteund door de Sovjet-Unie
- Raad van Europa – 1949
 Is een afzonderlijke Europese organisatie
 Heeft niets te maken met de EU !!!!
 Samenwerking bevorderen tussen Europese staten op basis van
gemeenschappelijke waarden
Respect voor de mensenrechten
Recht op vrijheid van godsdienst
Verbod op foltering
Landen met democratische beginselen
Rechtstaat
 Initiatiefnemer: Winston Churchill (ENG)
 Aanvankelijk enkel West-Europese landen die deelnamen
 Bestaat nog altijd
 Komen samen in Straatsburg
- NAVO (semi-Europese organisatie) – 1949
 Militaire alliantie: opgericht als collectieve verdedigingsorganisatie
 Ook VS is hierbij betrokken
 In de setting van de Koude oorlog – Europa voelt zich bedreigd en vormen
hierdoor een militaire alliantie
 Canada, VS, West-Europese lidstaten, ook Baltische staten, Polen, …
Jaren 50: de eerste stappen in het integratieproces (de meesten op supranationale basis)
- EGKS – 1951
 Wordt beschouwd als de voorloper van de Europese economische
gemeenschap en de EU
 Kolen- en staalindustrie van leden werd aan nationale bevoegdheid
onttrokken en onder het gezag gesteld van een onafhankelijke Hoge Autoriteit
 Samenwerkingen moeten veel diepgaander zijn en moeten meer
supranationale elementen bevatten
 Samenwerken in sectoren die belangrijk zijn voor de economie, ook voor een
stuk heropbouwen alsook moderniseren (Schuman: sectorale integratie)




4

,  Staal en kolenindustrie: 1. belangrijke bouwstenen van de Duitse en
Franse economie indertijd 2. Hierdoor maak je een oorlog materieel
onmogelijk
 Eerste volwaardige voorbeeld van een organisatie die volledig supranationaal
is
 Duitsland, België, Nederland, Luxemburg, Italië, Frankrijk (zijn ook de
grondleggers van de Europese economische gemeenschap en ook de EU)
- EDG – 1952
 Integratie van strijdkrachten onder een supranationaal karakter
 Integratie op militair vlak
 Zelfde 6 landen als de EGKS
 Dit initiatief is niet gelukt
 Fransen wouden geen soevereiniteit afstaan op vlak van defensie
- WEU – 1954
 Als alternatief voor de EDG maar op intergouvernementele niveau
 Gebaseerd op het beginsel van collectieve verdediging
 Voor de West-Duitse herbewapening te kunnen realiseren
 Hier sluit het VK wel aan omdat het intergouvernementeel is
 Staat los van de EU
- EEG en EURATOM – 1957
 6 landen zoals bij de EGKS
 EEG
 Economische integratie bevorderen door een gemeenschappelijke
markt te creëren + gemeenschappelijk beleid uitbouwen voor bepaalde
domeinen (gemeenschappelijk mededingingsbeleid, gemeenschappelijk
landbouw en transportbeleid, gemeenschappelijk handelsbeleid)
 Supranationaal
 Gebaseerd op de principes van de EGKS mits enkele aanpassingen
 EURATOM
Jaren 60: de Europese integratie in crisis

- Er waren 3 (zie vorige slide) gemeenschappen met elk verschillende instellingen
 EGKS
 EEG
 EURATOM
- Fusie van deze 3 gemeenschappen en de instellingen in het fusieverdrag van 1965
- Uiteindelijk gaat Frankrijk wel mee in het supranationaal idee

Jaren 70: begin van de Europese Politieke en Monetaire samenwerking

- Op informele basis toch gaan samenwerken
- Intergouvernementeel

Jaren 80: nieuwe impulsen voor de Europese integratie in het kader van de EEG:
- Europese Akte (1986):
 Eerste substantiële herziening van het Verdrag van Rome
 Oorspronkelijk verdrag ter oprichting van de EEG in 1957
 Waarom was dit noodzakelijk?
 Omdat men merkte dat de gemeenschappelijke markt (= interne
markt) die men beoogde bij de oprichting van de EEG moeilijk te
realiseren was
 Institutionalisering van de Europese Politieke Samenwerking
 Nieuwe impulsen voor de economische integratie: interne markt voltooid tegen
31 december 1992
 Nieuwe impulsen en methoden om de interne markt te realiseren
 Uitbreiding bevoegdheden van het Europees Parlement in besluitvorming
(samenwerkingsprocedure)



5