Samenvatting Sociale Zekerheidsrecht

Samenvatting sociale zekerheidsrecht




1. Inleiding tot het Socialezekerheidsrecht


Handboek is basis: op examen zeggen dat je wetboek 2018-2019 gebruikt (vooral voor bedragen)

Wat is sociale zekerheid?
Sociale zekerheid = overheid die beslissingen of bestaanszekerheid van elke burger probeert te
waarborgen

= sociale bijstand + sociale verzekeringen

 iedereen komt risico’s tegen, deze hebben gevolgen:

 Inkomsten dalen:
o Vb. zwangerschap, ziekte, werkloosheid, ouderdom
 Uitgaven stijgen:
o Vb. ongeval, zware ziekte, medische zorgen

Sociale zekerheid gaat door middel van regelingen ervoor proberen zorgen dat je een
bestaanszekerheid hebt  risico’s proberen afdekken

Waar komt dit vandaan?
 Vroeger grote familie (in sommige culturen nog steeds)
 Later  Mensen die eigendom vergaren
o Door sparen eigen zekerheid opbouwen
 Caritas (=liefdadigheid)
o Mensen die veel geld hebben, geven aan mensen met weinig, gaan hulp bieden
o Vooral minimum bieden
 Mutualisering
o Mensen gaan zich verenigen
o Zelf verzekeringssysteem opstellen (sociale zekerheid opgebouwd)
 Denk aan kastje van de arbeiders

Sociale zekerheid = sociale bijstand + sociale diensten + sociale verzekering

Sociale verzekering = overheid zorgt ervoor dat bijdrage geïnd wordt, betaalt wordt. Mensen die
bijdrage geven zullen hier van kunnen genieten wanneer dit moet (overheid regelt gezamenlijke kas)

Sociale bijstand = mensen die onder menswaardig minimum leven moeten geld krijgen via bijstand

Sociale diensten = diensten die bestaanszekerheid creëren Vb. ziekenhuizen

De bijdragen die worden betaald op het loon van de werknemers, worden gebruikt voor de
financiering van de sociale zekerheid voor alle rechthebbende.

Zie structuur sociale zekerheid p4 HB




1

, Samenvatting sociale zekerheidsrecht


De solidariteit is gewaarborgd doordat:

 Werkende mensen bijdragen moeten betalen in verhouding tot hun loon
 De financiering grotendeels gebeurt door de gemeenschap
 De vakbonden, ziekenfondsen en de werkgeversorganisatie mee beslissen over verschillende
aspecten van het systeem

De sociale parastatalen zijn (=(semi)overheidsinstelling):

 Rijksinstituut voor Ziekte- en invaliditeit (RIZIV)
o Geld verdelen tss ziekenfondsen en officiële Hulpkas voor Ziekte- en
Invaliditeitsverzekering
 Federale Pensioendienst (FPD)
o Pensioenen berekenen en uitbetalen
 Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA)
o Stelt recht op werkloosheidsvergoedingen vast, en doet voor uitbetaling beroep op
Hulpkas voor Werkloosheidsuitkeringen, of op uitbetalingskassen vd 3 erkende
vakbonden (ACV, ABVV, ACLVB)
 Rijksdienst voor Jaarlijkse vakantie (RJV)
o Zelf gedeeltelijk vakantiegeld uitbetalen aan handarbeiders, en een deel ervan
doorgeeft aan private vakantiefondsen opgericht door werkgevers
 Regionale sociale parastatalen
o  Verantwoordelijke voor gezinsbijslag
o In Vlaanderen: FONS
 Federaal Agentschap voor Beroepsrisico’s (federis)
o Neemt alle opdrachten over vh Fonds voor Beroepsziekten (FBZ)
o Belast de uitbetaling vd vergoedingen aan slachtoffer v erkende beroepsziekten
o Fonds voor Arbeidsongevallen (FAO) controleert en waarborgt de betalingen dat de
private verzekeringsmaatschappijen voor hun rekening nemen

 zie schema p6

De sociale zekerheidsregeling geldt voor werknemers en werkgevers die verbonden zijn door een
arbeidsovereenkomst
 arbeid, gezag, loon

Sommige categorieën worden gelijkgesteld met werknemers:

 Leerjongens
 Niet-werknemers
o Personen die zonder arbeidsovereenkomst verbonden zijn en tegen loon
arbeidsprestaties verrichten onder het gezag van een andere persoon
 Au pairs

Sociale verzekering
Tot de sociale zekerheid worden traditioneel 7 takken gerekend:

1. Ziekte- en invaliditeitsuitkering
2. Arbeidsongevallenverzekering
3. Beroepsziekteverzekering
4. Rust- en overlevingspensioen
5. Werkloosheid

2

, Samenvatting sociale zekerheidsrecht


6. (Oude) gezinsbijslagen
7. Jaarlijkse vakantie

3 stelsels:

 De stelsels der loontrekkende
o Algemeen stelsel
 Alle klassieke takken van de sz
o Bijzondere stelsels
 Aanvullende sz
 Bestaanszekerheid
 voor mijnwerkers en zeelieden
 Het stelsel van zelfstandigen
o Verzekerd voor 5 takken van sz
 Geneeskundige verzorging, arbeidsongeschiktheid of invaliditeit,
moederschapsverzekering, gezinsbijslag, pensioen, faillissement
o Aansluiten bij sociaal verzekeringsfonds voor zelfstandigen of nationale hulpkas voor
de sz der zelfstandigen
 Beheert door Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen
(RSVZ)
 2 taken:
o Innen van bijdragen
o Coördineren van de uitbetaling van uitkeringen
 De stelsels van ambtenaren
o Personeelsleden van plaatselijke en provinciale overheden
 Rijksdienst voor Sociale Zekerheid van de Plaatse en Provinciale
Overheidsdiensten (RSZPPO)
o Andere administraties
 Tewerkstellende overheid is verantwoordelijk

Kenmerken  SOCIALE VERZEKERING:

 Verplicht en contributief
o = je moet verplicht bijdragen, je hebt geen keuze
 Gekoppeld aan beroepsactiviteit
o Werknemer
o Zelfstandige
o ambtenaar
 Onafhankelijk van behoeftigheid
o heel je leven pensioen betaald  je krijgt sowieso pensioen ook al heb je veel geld
o Je draagt bij, dus je krijgt
 Verblijf in België niet vereist

Sociale bijstand
Sociale bijstand = vangnet voor mensen die zich niet kunnen beroepen op sociaal
verzekeringssysteem

Je hebt nooit gewerkt  nooit bijdrage betaalt  nooit verzekerd worden  valt uit de boot




3

, Samenvatting sociale zekerheidsrecht


Vb: je hebt handicap, je wordt arbeidsongeschikt dus arbeidsongeschiktheidsuitkering van sociale
zekerheid. Als je hier geen recht op hebt dan heb je de sociale bijstand.

1. Leefloon (en sociale bijstand in bredere zin)
2. Inkomensgarantie voor ouderen (pensioenen)
3. Tegemoetkoming aan personen met een handicap (arbeidsongeschiktheid)
4. Gewaarborgde gezinsbijslag

Kenmerken  SOCIALE BIJSTAND:

 Niet contributief
o = niet gesteund op financiering door bijdragen van de werknemer en de werkgever
(zoals het SZ) maar wordt gefinancierd door de overheid
 Los van beroepsactiviteit
 Behoeftigheid
o Enkel sociale bijstand als je in behoeftige situatie zit
o Je krijgt minimum
 Verblijf in België is vereist

De gezinsbijslagen: een buitenbeentje
Nieuwe groeipakket (opvolger van gezinsbijslag) is niet meer gekoppeld aan professionele status van
de ouder, maar is een universeel recht van het kind.
 elk kind krijgt zelfde bedrag, ongeacht waar (en of) de ouders werken. Het is dus niet langer een
‘verzekering’ (contributief).

Het groeipakket is universeel. Elk kind krijgt het, ongeacht vroegere bijdragen! In dat opzicht lijkt het
op een bijstandsregeling. Echter, anders dan bij bijstandsregelingen, hoef je niet behoeftig te zijn.

De RSZ
Geld, gegevens, sociale zekerheid  voor sociale verzekeringen (niet sociale bijstand)

 Kind krijgen  kinderbijslag
 Ziek  uitkering
 Pensioen  vervangingsinkomen
 Been breken  betaalbaar naar ziekenhuis

RSZ = rijksdienst voor sociale zekerheid

Taken RSZ:

 Geld verzamelen en verdelen
 Informatie verzamelen en verdelen

 eigentijds, doeltreffend en klantgericht

1. Inzamelen van gegevens
o Werkgevers gegevens van werknemers
o Via elektronica
2. Gegevens bepalen sociale bijdrage
o Hoeveel elke werkgever en werknemer moet bijdragen aan de RSZ
o Sociale bijdrage  verplicht
3. Met bijdrage financiert RSZ verschillende takken van de sociale zekerheid
o Kinderbijslag

4