Samenvatting Kwaliteitsvol wonen
Kader 1: Wonen als basisbehoefte
Recht op wonen
Wonen is als basisbehoefte een sociaal grondrecht of mensenrecht
Mensenrechten / sociale grondrechten = verzameling v subjectie rechten die tot voorwerp hebben de
wezenlijke voorwaarden te waarborgen om als persoon in waardigheid te leven en zich in vrijheid te ontplooien
Sociale grondrechten
Ze zijn inherent aan het mens-zijn: rechten waarover eenieder beschikt net omdat hij/zij mens is
Ze zijn onaantastbaar en levensnoodzakelijk:
Noodzakelijk voor fysieke en psychische ontwikkeling
Opgenomen in internationale verdragen en grondwetten
Staat ‘boven de wet’ >> hebben grotere morele status
Dragen een project in zich
Willen een doel realiseren: de bevordering en bescherming – op geïnstutionaliseerde manier – van
de volkomen menswording en de beleving van de menselijke waardigheid
Traditioneel staat de overheid in voor het beschermen en verwezenlijken van de voorwaarden opdat
een persoon vrij en in waardigheid kan leven
1e generatie grondrechten >> burgerlijk en politiek (19 e eeuw) >> vrijheid waarborgen fkgjg 2e
e
generatie grondrechten >> sociaal economische dimensie (20 eeuw)
Realiseren van een bepaalde levenstandaard
Recht op arbeid, voeding, kleding, huisvesting, cultuur
Redenering: basisbehoeften dienen vervuld te worden om ander grondrechten te kunnen uitoefenen
Uiteindelijk resultaat van burgerlijke, politiek, sociale, economische en culturele grondrechten?
Een menswaardig leven
Volledig mens-zijn
Geïnstitutionaliseerd via de overheid, ook toegepast en gehandhaafd, niet enkel gecreëerd
Universele verklaring voor rechten van de mens
Art. 3-21; politieke en burgerlijke rechten
Art. 22-27; economische, sociale en culturele rechten
>> alle rechten zijn evenwaardig
>> menselijke waardigheid is onschendbaar zij moeten worden geëerbiedigd en beschermd
Wonen als sociaal grondrecht – nationale verankering
Art. 23: Belgische grondwet
- Iedereen heeft recht een menswaardig leven te leiden
- Iedereen heeft recht op behoorlijke huisvesting
- Een behoorlijke huisvesting maakt een essentieel deel uit van het recht een menswaardig leven te
leiden
Parlementair stuk – senaat (1991 -1992)
- Naast voedsel en kleding behoort huisvesting tot de meest elementaire levensbehoeften van de mens
, - Taak van de overheid te bevorderen dat elkeen in de levensbehoefte kan voorzien
- Recht op menswaardig leven behelst niet louter het op recht op een dak boven je hoofd
>> de overheid moet ervoor ijveren dat ieder gehuisvest is en een woning die in verband met veiligheid,
kwaliteit en omvang gepast is aan de sociale en economische toestand van de maatschappij
Basis voor Vlaams Woonbeleid
Vroeger: Vlaamse Wooncode (sinds 199)
Nu: Vlaamse Codex Wonen ( 1 januari 2021)
>> iedereen heeft recht op wonen. Daartoe moet de beschikking over een aangepaste woning, van goede
kwaliteit in een behoorlijke woonomgeving, tegen een betaalbare prijs en met woonzekerheid worden
bevorderd.
Wonen als sociaal recht – juridische verankering Nationaal en Internationaal
Maar ook:
- Onschendbaarheid van de woning
- Bescherming van privé en gezinsleven
- Sociale zekerheid en recht op sociale bijstand
- OCMW-wet: recht op maatschappelijke dienstverlening
Universele verklaring voor rechten van de mens
Art. 25 – recht op een levenstandaard, die hoog genoeg is voor de gezondheid en het welzijn van zichzelf en zijn
gezin, waaronder inbegrepen: voeding, kleding, huisvesting en geneeskundige verzorging
= verklaring ≠ verdrag, dus niet juridisch binden, wel hoge morele en politieke status verworven
>> voor België is dit een beginselverklaring ≠ wet (naar art. 608)
Internationaal verdrag inzake EC, SOC en CULT rechten
1966 – NY
Art.1 – de staten die partij zijn bij dit verdrag erkennen het recht van eenieder op een behoorlijke levenstandaard
voor zichzelf en zijn gezin, daarbij inbegrepen: behoorlijke voeding, kleding, huisvesting en op steeds betere
leefomstandigheden
- Staten nemen hiertoe passende maatregelen
- België ratificeerde dit bij de wet in 1981 (behoort tot onze rechtsorde)
- Verbintenis van staten ten opzichte van haar burgers
- Bepalingen zijn juridisch binden
-
Herzien Europees handvest (hesh)
=>speelt belangrijke rol voor grondrecht op wonen
ESH raad v Europa goedgekeurd in 1961 in Turijn
Deel van de Belgische rechtsorde
Art. 16: verplichting steun te verlenen aan het gezin, inclusief het verschaffen van gezinshuisvesting
Jaren ’90: ESH herzien en HESH goedgekeurd in 1996 in Straatsburg (maakt ook deel uit van Belgische
rechtsorde
Art. 31: teneinden de doeltreffende uitvoering van het recht op huisvesting te waarborgen, verbinden
de partijen zich maatregelen te nemen die erop gericht zijn:
De toegang tot adequate huisvesting te bevorderen
, Dak- en thuisloosheid voorkomen en te verminderen teneinde het geleidelijk uit de bannen en de
kosten voor huisvesting binnen het bereik te brengen van eenieder die niet over voldoende middelde
beschikt
MAAR: België maakte voorbehoud bij Art.31 HESH wegens ‘onhaalbaar’
Europees verdrag tot bescherming van de mens en de fundamentele vrijheden
1950 – Rome
Centreert op vrijheidsrechten (burgerlijke en politieke rechten)
Wat heeft dit te maken met grondrecht op wonen?
- Art. 3 EVRM – verbod op foltering en onmenselijke behandeling
- Art. 8 EVRM – bescherming van het privé- en gezinsleven en de woonst
- Art. 6 EVRM – recht op toegang tot de rechtere (niet zomaar uit huis gezet worden)
- Art. 14 EVRM – verbod op discriminatie
- Art. 2 EVRM – recht op leven
>> vooral een indirect verband tussen grondrecht op wonen en EVRM
Handvest van de grondrechten van de EU
2007 – juridisch bindend
Art. 34: om sociale uitsluiting en armoede te bestrijden, erkent en eerbiedigt de EU het recht op sociale bijstand
en op bijstand ten behoeve van huisvesting, teneinde al diegene die niet over voldoende middelen beschikken
een waardig bestaan te verzekeren
Waarom belangrijk? => inbreuk op het handvest, is inbreuk op het EU-rech
- Europese Commissie kan een inbreukprocedure opstarten
- Vb 2012: procedure opgestart tegen Frankrijk na massale ontruiming van ROMA-kamp en terugsturen
van mensen naar hun land van herkomst (zie artikel in leerpad)
Functies van wonen en huisvesten
Mensenrecht Centrum van identiteit en persoonlijke ontwikkeling
Fysieke functie (veiligheid en onderdak) Psycho-sociale functie (een thuis)
Toegang tot huisvesting
Iedereen moet toegang kunnen hebben tot huisvesting
>> zowel naar beschikbaarheid als men opzoek is, als naar woonzekerheid als men over een woning beschikt
- Woonzekerheid: bescherming van de zwakste contracterende partij (de huurder) – opzegtermijnen,
oneerlijke bedingen, huurprijsverhogingen
- Zowel stimuleren van eigendomsverwerving als ondersteuning van niet-eigenaars
- Beschikbaarheid obv woningvoorraad
Verwezenlijking van het grondrecht op wonen:
- Vooral een zaak om de meest kwetsbaren toegang te verschaffen
Kwaliteit van huisvesting
Belangrijke indicator op recht op wonen is verwezenlijkt
Kader 1: Wonen als basisbehoefte
Recht op wonen
Wonen is als basisbehoefte een sociaal grondrecht of mensenrecht
Mensenrechten / sociale grondrechten = verzameling v subjectie rechten die tot voorwerp hebben de
wezenlijke voorwaarden te waarborgen om als persoon in waardigheid te leven en zich in vrijheid te ontplooien
Sociale grondrechten
Ze zijn inherent aan het mens-zijn: rechten waarover eenieder beschikt net omdat hij/zij mens is
Ze zijn onaantastbaar en levensnoodzakelijk:
Noodzakelijk voor fysieke en psychische ontwikkeling
Opgenomen in internationale verdragen en grondwetten
Staat ‘boven de wet’ >> hebben grotere morele status
Dragen een project in zich
Willen een doel realiseren: de bevordering en bescherming – op geïnstutionaliseerde manier – van
de volkomen menswording en de beleving van de menselijke waardigheid
Traditioneel staat de overheid in voor het beschermen en verwezenlijken van de voorwaarden opdat
een persoon vrij en in waardigheid kan leven
1e generatie grondrechten >> burgerlijk en politiek (19 e eeuw) >> vrijheid waarborgen fkgjg 2e
e
generatie grondrechten >> sociaal economische dimensie (20 eeuw)
Realiseren van een bepaalde levenstandaard
Recht op arbeid, voeding, kleding, huisvesting, cultuur
Redenering: basisbehoeften dienen vervuld te worden om ander grondrechten te kunnen uitoefenen
Uiteindelijk resultaat van burgerlijke, politiek, sociale, economische en culturele grondrechten?
Een menswaardig leven
Volledig mens-zijn
Geïnstitutionaliseerd via de overheid, ook toegepast en gehandhaafd, niet enkel gecreëerd
Universele verklaring voor rechten van de mens
Art. 3-21; politieke en burgerlijke rechten
Art. 22-27; economische, sociale en culturele rechten
>> alle rechten zijn evenwaardig
>> menselijke waardigheid is onschendbaar zij moeten worden geëerbiedigd en beschermd
Wonen als sociaal grondrecht – nationale verankering
Art. 23: Belgische grondwet
- Iedereen heeft recht een menswaardig leven te leiden
- Iedereen heeft recht op behoorlijke huisvesting
- Een behoorlijke huisvesting maakt een essentieel deel uit van het recht een menswaardig leven te
leiden
Parlementair stuk – senaat (1991 -1992)
- Naast voedsel en kleding behoort huisvesting tot de meest elementaire levensbehoeften van de mens
, - Taak van de overheid te bevorderen dat elkeen in de levensbehoefte kan voorzien
- Recht op menswaardig leven behelst niet louter het op recht op een dak boven je hoofd
>> de overheid moet ervoor ijveren dat ieder gehuisvest is en een woning die in verband met veiligheid,
kwaliteit en omvang gepast is aan de sociale en economische toestand van de maatschappij
Basis voor Vlaams Woonbeleid
Vroeger: Vlaamse Wooncode (sinds 199)
Nu: Vlaamse Codex Wonen ( 1 januari 2021)
>> iedereen heeft recht op wonen. Daartoe moet de beschikking over een aangepaste woning, van goede
kwaliteit in een behoorlijke woonomgeving, tegen een betaalbare prijs en met woonzekerheid worden
bevorderd.
Wonen als sociaal recht – juridische verankering Nationaal en Internationaal
Maar ook:
- Onschendbaarheid van de woning
- Bescherming van privé en gezinsleven
- Sociale zekerheid en recht op sociale bijstand
- OCMW-wet: recht op maatschappelijke dienstverlening
Universele verklaring voor rechten van de mens
Art. 25 – recht op een levenstandaard, die hoog genoeg is voor de gezondheid en het welzijn van zichzelf en zijn
gezin, waaronder inbegrepen: voeding, kleding, huisvesting en geneeskundige verzorging
= verklaring ≠ verdrag, dus niet juridisch binden, wel hoge morele en politieke status verworven
>> voor België is dit een beginselverklaring ≠ wet (naar art. 608)
Internationaal verdrag inzake EC, SOC en CULT rechten
1966 – NY
Art.1 – de staten die partij zijn bij dit verdrag erkennen het recht van eenieder op een behoorlijke levenstandaard
voor zichzelf en zijn gezin, daarbij inbegrepen: behoorlijke voeding, kleding, huisvesting en op steeds betere
leefomstandigheden
- Staten nemen hiertoe passende maatregelen
- België ratificeerde dit bij de wet in 1981 (behoort tot onze rechtsorde)
- Verbintenis van staten ten opzichte van haar burgers
- Bepalingen zijn juridisch binden
-
Herzien Europees handvest (hesh)
=>speelt belangrijke rol voor grondrecht op wonen
ESH raad v Europa goedgekeurd in 1961 in Turijn
Deel van de Belgische rechtsorde
Art. 16: verplichting steun te verlenen aan het gezin, inclusief het verschaffen van gezinshuisvesting
Jaren ’90: ESH herzien en HESH goedgekeurd in 1996 in Straatsburg (maakt ook deel uit van Belgische
rechtsorde
Art. 31: teneinden de doeltreffende uitvoering van het recht op huisvesting te waarborgen, verbinden
de partijen zich maatregelen te nemen die erop gericht zijn:
De toegang tot adequate huisvesting te bevorderen
, Dak- en thuisloosheid voorkomen en te verminderen teneinde het geleidelijk uit de bannen en de
kosten voor huisvesting binnen het bereik te brengen van eenieder die niet over voldoende middelde
beschikt
MAAR: België maakte voorbehoud bij Art.31 HESH wegens ‘onhaalbaar’
Europees verdrag tot bescherming van de mens en de fundamentele vrijheden
1950 – Rome
Centreert op vrijheidsrechten (burgerlijke en politieke rechten)
Wat heeft dit te maken met grondrecht op wonen?
- Art. 3 EVRM – verbod op foltering en onmenselijke behandeling
- Art. 8 EVRM – bescherming van het privé- en gezinsleven en de woonst
- Art. 6 EVRM – recht op toegang tot de rechtere (niet zomaar uit huis gezet worden)
- Art. 14 EVRM – verbod op discriminatie
- Art. 2 EVRM – recht op leven
>> vooral een indirect verband tussen grondrecht op wonen en EVRM
Handvest van de grondrechten van de EU
2007 – juridisch bindend
Art. 34: om sociale uitsluiting en armoede te bestrijden, erkent en eerbiedigt de EU het recht op sociale bijstand
en op bijstand ten behoeve van huisvesting, teneinde al diegene die niet over voldoende middelen beschikken
een waardig bestaan te verzekeren
Waarom belangrijk? => inbreuk op het handvest, is inbreuk op het EU-rech
- Europese Commissie kan een inbreukprocedure opstarten
- Vb 2012: procedure opgestart tegen Frankrijk na massale ontruiming van ROMA-kamp en terugsturen
van mensen naar hun land van herkomst (zie artikel in leerpad)
Functies van wonen en huisvesten
Mensenrecht Centrum van identiteit en persoonlijke ontwikkeling
Fysieke functie (veiligheid en onderdak) Psycho-sociale functie (een thuis)
Toegang tot huisvesting
Iedereen moet toegang kunnen hebben tot huisvesting
>> zowel naar beschikbaarheid als men opzoek is, als naar woonzekerheid als men over een woning beschikt
- Woonzekerheid: bescherming van de zwakste contracterende partij (de huurder) – opzegtermijnen,
oneerlijke bedingen, huurprijsverhogingen
- Zowel stimuleren van eigendomsverwerving als ondersteuning van niet-eigenaars
- Beschikbaarheid obv woningvoorraad
Verwezenlijking van het grondrecht op wonen:
- Vooral een zaak om de meest kwetsbaren toegang te verschaffen
Kwaliteit van huisvesting
Belangrijke indicator op recht op wonen is verwezenlijkt
