Beeldaspecten (bouwstenen)
Wat zijn beeldaspecten?
Basiseigenschappen met een beeldende functie zoals licht, ruimte, lijn, vorm,
kleur, compositie, textuur.
Beeldaspecten zijn op zichzelf inhoudsloos. Ze krijgen pas betekenis in de
samenhang met het totale beeld waar ze deel van uitmaken.
Het zijn elementen waarmee een werk wordt opgebouwd en die het een specifiek
karakter geven.
Beeldaspecten worden nooit ingeoefend.
Bij het kijken naar kunstwerken, zien kinderen welke beeldaspecten de
kunstenaar gebruikt en hoe die gebruikt worden. Ook bij het kijken naar werk van
andere kleuters kunnen de gebruikte beeldaspecten besproken worden.
Beeldaspecten in de kleuterschool
Er werd een selectie gemaakt uit het grote aanbod beeldaspecten en de doelen
die geformuleerd worden zijn gekoppeld aan bepaalde leeftijdscategorieën
1. Licht
Licht wordt in veel culturen als het begin van het leven gezien, zonder licht
valt er niets te zien.
1.1 kleuters en het beeldaspect licht
- Kinderen tekenen geen schaduwen, geen licht of donker, licht is zo
vanzelfsprekend aanwezig, dat de kinderen er schematisch op reageren. Ze
tekenen dus een zon zonder een lichte en een donkere kant of
nachttaferelen worden getekend alsof het klaarlichte dag is.
- We kunnen dit schematische doorbreken door ze specifieke opdrachten te
geven die daarbij aansluiten (relatie tussen licht en donker) vb. hun kamer
laten tekenen met plekjes van licht en donker.
,1.2 Begrippen die te maken hebben met het beeldaspect licht
- Licht: de kunstenaar gebruikt licht en de beschouwer kan zien hoe het
gebruikt is.
o Je kunt zien wat voor lichtbron er aanwezig is
o Je kunt zien van welke kant het licht kwam
o Je ziet soms ook schaduwen
- Lichtbron: hetgeen dat licht geeft.
Vb. zon, vuur, lamp,…
- Kunstlicht:
o Lampen zijn een kunstlicht want dit kan je zelf regelen
Voorbeelden van natuurlijk licht zijn: zon, maan, bliksem want
die kan je niet zelf regelen.
- Diffuus licht: dat is een licht die geen duidelijke richting heeft.
Bijvoorbeeld op een mistige dag is het licht verspreid, egaal,
gelijkmatig, of ook wel diffuus.
- Direct licht/indirect licht:
o Direct licht: licht dat van de lichtbron ergens op valt, dat rechtstreeks
in de ogen schijnt
o Indirect licht: licht dat eerst ergens op valt waardoor het weerkaatst
wordt, dat weerkaatst wordt in het gezicht
Vb. een chauffeur rijdt in de avond en er schijnen lichten van
tegenliggers recht in zijn ogen= direct
Vb. een chauffeur rijdt in de avond en de lichten van auto’s
achter hem schijnen in zijn achteruitkijkspiegel en dat
weerkaatst in zijn gezicht= indirect
- Clair-obscur: frans voor licht-donker
o Het contrast tussen licht en schaduw is hierbij erg groot
o Vooral bij het praten over beeldende kunst (dramatische effecten krijgen)
,- Lichtinrichting:
o Het licht komt van één of meerdere kanten
o Het gaat er altijd om van welke kant te beschouwer het licht ziet
komen
Van jou uit gezien naar je toe= tegenlicht
Van jou uit gezien van je af= meelicht
Van jou uit gezien van links: zijlicht van links
Van jou uit gezien van rechts: zijlicht van rechts
- Schaduw: waar licht is, is ook schaduw
o Bij fel licht of licht van langs 1 kant zie je de schaduw het beste
o Bij diffuus zie je zo goed als geen schaduw
- Eigen schaduw: de schaduw die een object (mens, gebouw, voorwerp)
heeft aan zijn onbelichte kant.
o Zit altijd op het object en niet op de grond
- Slagschaduw: schaduw van object op de grond of andere ondergrond
Bijvoorbeeld: als je met jou rug naar de zon staat, zie je op de
grond de slagschaduw van je lichaam
- Silhouet: een vlakke, egaal gekleurde, meestal donkere vorm die bepaald
wordt door omtrek en goed afsteekt tegen de omgeving (achtergrond)
Bijvoorbeeld: vormen in tegenlicht, schimmenspel
- Weerkaatsing: = reflecteren lichtstralen die op een oppervlak vallen die
terugkaatsen of een andere richting
o Zo ontstaat indirect licht
o Weerkaatsing heet ook reflectie
o Vaak weerkaatsen glimmende gebogen oppervlakken lichtstralen, dit
noemen we glimlicht
, 2. Ruimte
Voor een beeldhouwer: 3 dimensies. Een standbeeld, een gebouw, een paleis
staan in de ruimte. Je kan ze meten en hun verhoudingen weergeven in 3
dimensies: hoogte, breedte en diepte.
Moeilijker voor uitdrukking op doek of papier: slechts 2 dimensies – geen diepte!
2.1 kleuters en het beeldaspect ruimte
Als een kleuter begint ordeningen toe te passen (bouwen), gaat het ook
leren om deze op een plat vlak te gebruiken. Begrippen als: OP en NAAST
hebben met bouwen te maken.
- Vanaf 4 jaar zien we een eerste ordening op de onderrand van het
papier. (soms nog draaien papier => 4 onderkanten)
- Grootte van de voorwerpen = zeer willekeurig (mensen groter dan huis)
- Typische ruimtelijke ordeningen voor kleuters zijn:
o Doorzichtigheid, omklapping en haaks contrast
- Begrippen die ze moeten leren zijn:
o Onder en boven ; naast ; tussen, in en opzij
Kinderen zullen spelenderwijze ontdekken dat er een verband is tussen het
papier en de ruimtelijke wereld rondom hen.
Wat zijn beeldaspecten?
Basiseigenschappen met een beeldende functie zoals licht, ruimte, lijn, vorm,
kleur, compositie, textuur.
Beeldaspecten zijn op zichzelf inhoudsloos. Ze krijgen pas betekenis in de
samenhang met het totale beeld waar ze deel van uitmaken.
Het zijn elementen waarmee een werk wordt opgebouwd en die het een specifiek
karakter geven.
Beeldaspecten worden nooit ingeoefend.
Bij het kijken naar kunstwerken, zien kinderen welke beeldaspecten de
kunstenaar gebruikt en hoe die gebruikt worden. Ook bij het kijken naar werk van
andere kleuters kunnen de gebruikte beeldaspecten besproken worden.
Beeldaspecten in de kleuterschool
Er werd een selectie gemaakt uit het grote aanbod beeldaspecten en de doelen
die geformuleerd worden zijn gekoppeld aan bepaalde leeftijdscategorieën
1. Licht
Licht wordt in veel culturen als het begin van het leven gezien, zonder licht
valt er niets te zien.
1.1 kleuters en het beeldaspect licht
- Kinderen tekenen geen schaduwen, geen licht of donker, licht is zo
vanzelfsprekend aanwezig, dat de kinderen er schematisch op reageren. Ze
tekenen dus een zon zonder een lichte en een donkere kant of
nachttaferelen worden getekend alsof het klaarlichte dag is.
- We kunnen dit schematische doorbreken door ze specifieke opdrachten te
geven die daarbij aansluiten (relatie tussen licht en donker) vb. hun kamer
laten tekenen met plekjes van licht en donker.
,1.2 Begrippen die te maken hebben met het beeldaspect licht
- Licht: de kunstenaar gebruikt licht en de beschouwer kan zien hoe het
gebruikt is.
o Je kunt zien wat voor lichtbron er aanwezig is
o Je kunt zien van welke kant het licht kwam
o Je ziet soms ook schaduwen
- Lichtbron: hetgeen dat licht geeft.
Vb. zon, vuur, lamp,…
- Kunstlicht:
o Lampen zijn een kunstlicht want dit kan je zelf regelen
Voorbeelden van natuurlijk licht zijn: zon, maan, bliksem want
die kan je niet zelf regelen.
- Diffuus licht: dat is een licht die geen duidelijke richting heeft.
Bijvoorbeeld op een mistige dag is het licht verspreid, egaal,
gelijkmatig, of ook wel diffuus.
- Direct licht/indirect licht:
o Direct licht: licht dat van de lichtbron ergens op valt, dat rechtstreeks
in de ogen schijnt
o Indirect licht: licht dat eerst ergens op valt waardoor het weerkaatst
wordt, dat weerkaatst wordt in het gezicht
Vb. een chauffeur rijdt in de avond en er schijnen lichten van
tegenliggers recht in zijn ogen= direct
Vb. een chauffeur rijdt in de avond en de lichten van auto’s
achter hem schijnen in zijn achteruitkijkspiegel en dat
weerkaatst in zijn gezicht= indirect
- Clair-obscur: frans voor licht-donker
o Het contrast tussen licht en schaduw is hierbij erg groot
o Vooral bij het praten over beeldende kunst (dramatische effecten krijgen)
,- Lichtinrichting:
o Het licht komt van één of meerdere kanten
o Het gaat er altijd om van welke kant te beschouwer het licht ziet
komen
Van jou uit gezien naar je toe= tegenlicht
Van jou uit gezien van je af= meelicht
Van jou uit gezien van links: zijlicht van links
Van jou uit gezien van rechts: zijlicht van rechts
- Schaduw: waar licht is, is ook schaduw
o Bij fel licht of licht van langs 1 kant zie je de schaduw het beste
o Bij diffuus zie je zo goed als geen schaduw
- Eigen schaduw: de schaduw die een object (mens, gebouw, voorwerp)
heeft aan zijn onbelichte kant.
o Zit altijd op het object en niet op de grond
- Slagschaduw: schaduw van object op de grond of andere ondergrond
Bijvoorbeeld: als je met jou rug naar de zon staat, zie je op de
grond de slagschaduw van je lichaam
- Silhouet: een vlakke, egaal gekleurde, meestal donkere vorm die bepaald
wordt door omtrek en goed afsteekt tegen de omgeving (achtergrond)
Bijvoorbeeld: vormen in tegenlicht, schimmenspel
- Weerkaatsing: = reflecteren lichtstralen die op een oppervlak vallen die
terugkaatsen of een andere richting
o Zo ontstaat indirect licht
o Weerkaatsing heet ook reflectie
o Vaak weerkaatsen glimmende gebogen oppervlakken lichtstralen, dit
noemen we glimlicht
, 2. Ruimte
Voor een beeldhouwer: 3 dimensies. Een standbeeld, een gebouw, een paleis
staan in de ruimte. Je kan ze meten en hun verhoudingen weergeven in 3
dimensies: hoogte, breedte en diepte.
Moeilijker voor uitdrukking op doek of papier: slechts 2 dimensies – geen diepte!
2.1 kleuters en het beeldaspect ruimte
Als een kleuter begint ordeningen toe te passen (bouwen), gaat het ook
leren om deze op een plat vlak te gebruiken. Begrippen als: OP en NAAST
hebben met bouwen te maken.
- Vanaf 4 jaar zien we een eerste ordening op de onderrand van het
papier. (soms nog draaien papier => 4 onderkanten)
- Grootte van de voorwerpen = zeer willekeurig (mensen groter dan huis)
- Typische ruimtelijke ordeningen voor kleuters zijn:
o Doorzichtigheid, omklapping en haaks contrast
- Begrippen die ze moeten leren zijn:
o Onder en boven ; naast ; tussen, in en opzij
Kinderen zullen spelenderwijze ontdekken dat er een verband is tussen het
papier en de ruimtelijke wereld rondom hen.
