Samenvatting economie
Hoorcollege 1 – Supply and demand
3 soorten Basic Principles
Principles of individual choice:
1. Keuzes zijn nodig omdat resources schaars zijn (tijd, geld, kan maar 1x uitgeven).
2. De true cost van iets is de opportunity cost (= opofferingskosten)
3. Afwegen kosten en baten how much is a decision at the margin
4. Mensen reageren op prikkels (incentives), benutten kansen zodat ze zelf beter af zijn
Principles of interaction:
1. Er moeten voordelen zijn om te handelen (vb. Specialization)
2. Markten bewegen naar het evenwicht
3. Resources moeten zo efficiënt mogelijk gebruikt worden om society goals te
behalen efficiënt als: alle kansen/mogelijkheden worden benut om mensen beter af
te maken zonder dat andere er slechter op worden. Equity iedereen eerlijk aandeel
4. Markten leiden normaal tot efficiency niet altijd: externalities/market power
5. Als markten geen efficiëntie hebben government intervention kan het welzijn van
de samenleving verbeteren door pollution permits/competition law
Principles of economy-wide interactions:
1. One person’s spending is another person’s income dus als: decrease in wage less
consumption less profit
2. Overall spending sometimes gets out of line with the economies productive capacity
(inflatie)
3. Government policies can change spending (tax macro economic policy | of meer
uitgeven)
Competitieve markten
- Many buyers and sellers
- Individual actions do not have an effect on price
SUPPLY & DEMAND MODEL
The law of demand = laat zien hoeveel mensen vragen/kopen bij een bepaalde prijs
Bij meer vraag gaat de curve naar rechts, bij minder vraag gaat de curve naar links.
- Shift of demand curve: verandering in hoeveelheid die gevraagd wordt bij any given
price prijs houd je hier dus constant
o (vb. = meer vraag naar rozen met valentijnsdag).
- Movement along demand curve: verandering in hoeveelheid die gevraagd wordt bij
een verandering van de prijs
o (vb. = meer carpoolen doordat benzine duurder wordt)
Wat zorgt voor een shift van de demand curve?
Change in tastes
Change in prices of related goods
1. Substitutes: rise in price of good 1 increases demand for good 2.
2. Complements: need each other, rise in price of good 1 decreases demand for
good 2 (Petrol & cars).
Change in income
o Normal goods: inkomen omhoog, verhoogt vraag
o Inferior goods: inkomen omhoog, verlaagt vraag (VB = b producten, McD)
, Change in expectations bv. de stock market.
Other factors: # of consumers, weather, all the factors that affect wtp of consumers
Consumer surplus
how much do buyers on a market gain from the existance of the market? (=welfare).
het gebied onder de vraagcurve maar boven de prijs
- Individual consumer surplus= netto winst van een individuele koper door de aankoop
van een goed (=Verschil tussen wtp van de buyer en de prijs waarvoor je het koopt)
- Total consumer surplus= som van alle individuele consumenten surplus
- Als er een paar vragers zijn dan loopt de vraaglijn in een trapvorm
A decrease in price increases consumer surplus.
A increase in price decreases consumer surplus.
The law of supply = laat zien hoeveel mensen aanbieden/verkopen bij een bepaalde prijs
- Shift in supply curve: verandering in hoeveelheid die aangeboden wordt bij any given
price prijs houd je hier dus constant
o VB = meer ijs wordt aangeboden doordat er een nieuwe technologie is die
ervoor zorgt dat de productiekosten lager worden.
- Movement along supply curve: verandering in hoeveelheid die aangeboden wordt bij
een verandering van de prijs
o VB= huizenprijzen gaan omhoog en hierdoor zetten meer mensen hun huis te
koop.
A decrease in supply ⇒ Curve goes left
A increase in supply ⇒ Curve goes right
Wat zorgt voor een shift van de supply curve?
Change in tastes
Changes in input prices: minder kostbaar is meer aanbod
Changes in technology: meer efficiëntie
Changes in expectations: expect rise stock minder aangeboden
Other factors = weather/climate, number of producers, factors that affect willingness
to sell/accept
Producer surplus
How much do sellers on a market gain from the existance of a market? (=welfare).
het gebied boven de aanbodcurve maar onder de prijs
- Individual producer surplus= netto winst van individuele verkoper door de verkoop
van een goed (= verschil tussen ontvangen prijs en de seller costs).
- Total producer surplus= som van alle individuele producenten surplus
Opportunity cost = the cost of any activity measured in terms of the value of the best
alternative that is not chosen (gemiste baten van het beste, niet gekozen alternatief)
Market equilibrium
Vraag en aanbodfunctie aan elkaar gelijkstellen komt evenwichtshoeveelheid uit
De evenwichtshoeveelheid vul je in in een van de functies komt evenwichtsprijs uit
,Excess supply (SURPLUS) aanbodoverschot stimulans verlagen prijs (want prijs zit nu
boven evenwicht)
Excess demand (TEKORT) aanbodtekort (/vraagoverschot) stimulans verhogen prijs
(want prijs zit nu onder evenwicht)
What happens when:
Increase in demand (shift) leads to a movement along the supply curve to a higher
equilibrium price and higher equilibrium quantity
Increase in supply (shift) leads to a movement along the demand curve to a lower
equilibrium price and higher equilibrium quantity
o ! (increase is altijd de lijn naar rechts verschuiven)
Increase in demand AND decrease in supply prise rises but change in quantity is
ambiguous. (Kan dus allebei!).
bij grote toename vraag small decrease in supply TOENAME van Q. |
bij kleine toename vraag large decrease in supply AFNAME van Q.
Total surplus
= total net gain to consumers and producers from trading in the market (sum CS and PS)
- Marktevenwicht zorgt voor het maximale totale surplus omdat: consumeert &
produceert aan mensen die het het meest waarderen + de redenen bij changing the
quantity lowers TS
Competitive markets efficient (Smith’s invisible hand)
The maximum possible surplus is achieved at the market equilibrium
In het evenwicht geen manier om iemand beter te laten worden zonder dat iemand
anders er slechter op wordt (efficiëntie)
Controlevraag: Is there a way to reallocate goods or change the quantity traded such that
total surplus increases? NO
- Reallocating Consumption Lowers Consumers surplus
- The market allocates consumption of the good to the potential buyers who value it
most.
o Er is ook een loss in consumper surplus als het goed gaat naar iemand die het
minder waardeert dan diegene die het had. Dus prijs moet zo hoog mogelijk zijn
hogere waardering.
- The market allocates sales to the potential sellers who value the right to sell the good
most.
o Loss in producer surplus als iemand het verkoopt die het recht minder waardeert
dan de ander prijs van de producent moet zo laag mogelijk zijn hoogste
waardering.
IN SHORT: The market equilibrium maximizes total surplus because the market…
- Allocates consumption of the good to the potential buyers who value it the most
- Allocates sales tot the potential sellers who value the right to sell the good the most
- Ensures that every consumer who makes a purchase values the good more than every
seller who makes a sale All transactions are mutually beneficial.
- Ensures that every potential buyer who does not make a purchase values the good less
than every potential seller who does not make a sale.
Hoorcollege 2 – Taxation, elasticities and price controls
, !!! Competitieve markten zijn efficient maar niet gelijk/eerlijk, oplossing?
Price controls
- Maximumprijs instellen price ceiling (onder evenwichtsprijs)
beschermen consumenten
Effects price ceiling (inefficiencies):
Inefficient allocation (toewijzing) of goods to consumers goed gaat niet altijd
naar degene met hoogste WTP.
Wasted resources time, met bijvoorbeeld vinden naar een goed.
Inefficiently low quality of the good (ondanks dat mensen wel meer willen betalen
soms aanbieders moeten onder de prijs blijven en kunnen niks extra’s
aanbieden)
Provide incentive for illegal activities: black markets bijv. Onderverhuren.
Inefficiency arising from low quantity traded, resulting in a deadweight loss er
wordt dus minder geproduceerd en geconsumeerd hierdoor: niet alle mutually
beneficial trades vinden plaats
- Minimumprijs instellen price floors (boven evenwichtsprijs) beschermen
producenten
- Bijv. Bij boeren die via evenwicht op een te lage prijs komen om door te kunnen.
Effects price floors:
Inefficient allocation (toewijzing) of sales among sellers (high cost sellers do sell)
Wasted resources time for looking jobs bv.
Inefficient high quality producenten gaan meer spenden om het aantrekkelijker
te maken en kunnen zo dingen aanbieden die te ‘luxe’ zijn
Illegal activity: black markets
Inefficiency arrising from low quantity traded, resulting in a deadweight loss
Voorbeeld hiervan = minimumloon. Dit zorgt voor onvrijwillige werkloosheid.
Deadweight loss
1. loss in total surplus that occurs if policy X reduces the quantity transacted below the
efficient quantity
Maximum possible attainable total profit before X minus Total possible attainable
profit after X
Quantity controls (quotas) vaak verticale streep want gaat om hoeveelheid
upper limit on the quantity of some good that can be sold
2. License gives an owner the right to supply a good (freely tradeable) Zo zijn er dus
niet oneindig veel aanbieders (van bijv. Taxiritten) op de markt, omdat daar een
license voor nodig is. Zo blijf het aantal op pijl.
Demand price of a quantity is the price at which consumers will demand that quantity.
Supply price of a quantity is the price at which producers will supply that quantity.
Quota rent or wedge = difference (between demand price and supply price) =
earnings holder license (according theory: wedge = price of a license)
Sales/excise tax (verkoop/accijnsbelasting)
Hoorcollege 1 – Supply and demand
3 soorten Basic Principles
Principles of individual choice:
1. Keuzes zijn nodig omdat resources schaars zijn (tijd, geld, kan maar 1x uitgeven).
2. De true cost van iets is de opportunity cost (= opofferingskosten)
3. Afwegen kosten en baten how much is a decision at the margin
4. Mensen reageren op prikkels (incentives), benutten kansen zodat ze zelf beter af zijn
Principles of interaction:
1. Er moeten voordelen zijn om te handelen (vb. Specialization)
2. Markten bewegen naar het evenwicht
3. Resources moeten zo efficiënt mogelijk gebruikt worden om society goals te
behalen efficiënt als: alle kansen/mogelijkheden worden benut om mensen beter af
te maken zonder dat andere er slechter op worden. Equity iedereen eerlijk aandeel
4. Markten leiden normaal tot efficiency niet altijd: externalities/market power
5. Als markten geen efficiëntie hebben government intervention kan het welzijn van
de samenleving verbeteren door pollution permits/competition law
Principles of economy-wide interactions:
1. One person’s spending is another person’s income dus als: decrease in wage less
consumption less profit
2. Overall spending sometimes gets out of line with the economies productive capacity
(inflatie)
3. Government policies can change spending (tax macro economic policy | of meer
uitgeven)
Competitieve markten
- Many buyers and sellers
- Individual actions do not have an effect on price
SUPPLY & DEMAND MODEL
The law of demand = laat zien hoeveel mensen vragen/kopen bij een bepaalde prijs
Bij meer vraag gaat de curve naar rechts, bij minder vraag gaat de curve naar links.
- Shift of demand curve: verandering in hoeveelheid die gevraagd wordt bij any given
price prijs houd je hier dus constant
o (vb. = meer vraag naar rozen met valentijnsdag).
- Movement along demand curve: verandering in hoeveelheid die gevraagd wordt bij
een verandering van de prijs
o (vb. = meer carpoolen doordat benzine duurder wordt)
Wat zorgt voor een shift van de demand curve?
Change in tastes
Change in prices of related goods
1. Substitutes: rise in price of good 1 increases demand for good 2.
2. Complements: need each other, rise in price of good 1 decreases demand for
good 2 (Petrol & cars).
Change in income
o Normal goods: inkomen omhoog, verhoogt vraag
o Inferior goods: inkomen omhoog, verlaagt vraag (VB = b producten, McD)
, Change in expectations bv. de stock market.
Other factors: # of consumers, weather, all the factors that affect wtp of consumers
Consumer surplus
how much do buyers on a market gain from the existance of the market? (=welfare).
het gebied onder de vraagcurve maar boven de prijs
- Individual consumer surplus= netto winst van een individuele koper door de aankoop
van een goed (=Verschil tussen wtp van de buyer en de prijs waarvoor je het koopt)
- Total consumer surplus= som van alle individuele consumenten surplus
- Als er een paar vragers zijn dan loopt de vraaglijn in een trapvorm
A decrease in price increases consumer surplus.
A increase in price decreases consumer surplus.
The law of supply = laat zien hoeveel mensen aanbieden/verkopen bij een bepaalde prijs
- Shift in supply curve: verandering in hoeveelheid die aangeboden wordt bij any given
price prijs houd je hier dus constant
o VB = meer ijs wordt aangeboden doordat er een nieuwe technologie is die
ervoor zorgt dat de productiekosten lager worden.
- Movement along supply curve: verandering in hoeveelheid die aangeboden wordt bij
een verandering van de prijs
o VB= huizenprijzen gaan omhoog en hierdoor zetten meer mensen hun huis te
koop.
A decrease in supply ⇒ Curve goes left
A increase in supply ⇒ Curve goes right
Wat zorgt voor een shift van de supply curve?
Change in tastes
Changes in input prices: minder kostbaar is meer aanbod
Changes in technology: meer efficiëntie
Changes in expectations: expect rise stock minder aangeboden
Other factors = weather/climate, number of producers, factors that affect willingness
to sell/accept
Producer surplus
How much do sellers on a market gain from the existance of a market? (=welfare).
het gebied boven de aanbodcurve maar onder de prijs
- Individual producer surplus= netto winst van individuele verkoper door de verkoop
van een goed (= verschil tussen ontvangen prijs en de seller costs).
- Total producer surplus= som van alle individuele producenten surplus
Opportunity cost = the cost of any activity measured in terms of the value of the best
alternative that is not chosen (gemiste baten van het beste, niet gekozen alternatief)
Market equilibrium
Vraag en aanbodfunctie aan elkaar gelijkstellen komt evenwichtshoeveelheid uit
De evenwichtshoeveelheid vul je in in een van de functies komt evenwichtsprijs uit
,Excess supply (SURPLUS) aanbodoverschot stimulans verlagen prijs (want prijs zit nu
boven evenwicht)
Excess demand (TEKORT) aanbodtekort (/vraagoverschot) stimulans verhogen prijs
(want prijs zit nu onder evenwicht)
What happens when:
Increase in demand (shift) leads to a movement along the supply curve to a higher
equilibrium price and higher equilibrium quantity
Increase in supply (shift) leads to a movement along the demand curve to a lower
equilibrium price and higher equilibrium quantity
o ! (increase is altijd de lijn naar rechts verschuiven)
Increase in demand AND decrease in supply prise rises but change in quantity is
ambiguous. (Kan dus allebei!).
bij grote toename vraag small decrease in supply TOENAME van Q. |
bij kleine toename vraag large decrease in supply AFNAME van Q.
Total surplus
= total net gain to consumers and producers from trading in the market (sum CS and PS)
- Marktevenwicht zorgt voor het maximale totale surplus omdat: consumeert &
produceert aan mensen die het het meest waarderen + de redenen bij changing the
quantity lowers TS
Competitive markets efficient (Smith’s invisible hand)
The maximum possible surplus is achieved at the market equilibrium
In het evenwicht geen manier om iemand beter te laten worden zonder dat iemand
anders er slechter op wordt (efficiëntie)
Controlevraag: Is there a way to reallocate goods or change the quantity traded such that
total surplus increases? NO
- Reallocating Consumption Lowers Consumers surplus
- The market allocates consumption of the good to the potential buyers who value it
most.
o Er is ook een loss in consumper surplus als het goed gaat naar iemand die het
minder waardeert dan diegene die het had. Dus prijs moet zo hoog mogelijk zijn
hogere waardering.
- The market allocates sales to the potential sellers who value the right to sell the good
most.
o Loss in producer surplus als iemand het verkoopt die het recht minder waardeert
dan de ander prijs van de producent moet zo laag mogelijk zijn hoogste
waardering.
IN SHORT: The market equilibrium maximizes total surplus because the market…
- Allocates consumption of the good to the potential buyers who value it the most
- Allocates sales tot the potential sellers who value the right to sell the good the most
- Ensures that every consumer who makes a purchase values the good more than every
seller who makes a sale All transactions are mutually beneficial.
- Ensures that every potential buyer who does not make a purchase values the good less
than every potential seller who does not make a sale.
Hoorcollege 2 – Taxation, elasticities and price controls
, !!! Competitieve markten zijn efficient maar niet gelijk/eerlijk, oplossing?
Price controls
- Maximumprijs instellen price ceiling (onder evenwichtsprijs)
beschermen consumenten
Effects price ceiling (inefficiencies):
Inefficient allocation (toewijzing) of goods to consumers goed gaat niet altijd
naar degene met hoogste WTP.
Wasted resources time, met bijvoorbeeld vinden naar een goed.
Inefficiently low quality of the good (ondanks dat mensen wel meer willen betalen
soms aanbieders moeten onder de prijs blijven en kunnen niks extra’s
aanbieden)
Provide incentive for illegal activities: black markets bijv. Onderverhuren.
Inefficiency arising from low quantity traded, resulting in a deadweight loss er
wordt dus minder geproduceerd en geconsumeerd hierdoor: niet alle mutually
beneficial trades vinden plaats
- Minimumprijs instellen price floors (boven evenwichtsprijs) beschermen
producenten
- Bijv. Bij boeren die via evenwicht op een te lage prijs komen om door te kunnen.
Effects price floors:
Inefficient allocation (toewijzing) of sales among sellers (high cost sellers do sell)
Wasted resources time for looking jobs bv.
Inefficient high quality producenten gaan meer spenden om het aantrekkelijker
te maken en kunnen zo dingen aanbieden die te ‘luxe’ zijn
Illegal activity: black markets
Inefficiency arrising from low quantity traded, resulting in a deadweight loss
Voorbeeld hiervan = minimumloon. Dit zorgt voor onvrijwillige werkloosheid.
Deadweight loss
1. loss in total surplus that occurs if policy X reduces the quantity transacted below the
efficient quantity
Maximum possible attainable total profit before X minus Total possible attainable
profit after X
Quantity controls (quotas) vaak verticale streep want gaat om hoeveelheid
upper limit on the quantity of some good that can be sold
2. License gives an owner the right to supply a good (freely tradeable) Zo zijn er dus
niet oneindig veel aanbieders (van bijv. Taxiritten) op de markt, omdat daar een
license voor nodig is. Zo blijf het aantal op pijl.
Demand price of a quantity is the price at which consumers will demand that quantity.
Supply price of a quantity is the price at which producers will supply that quantity.
Quota rent or wedge = difference (between demand price and supply price) =
earnings holder license (according theory: wedge = price of a license)
Sales/excise tax (verkoop/accijnsbelasting)
