Hoorcollege 1, Beleid 1, 31 augustus 2020
Maatschappelijke idealen, wat willen we bereiken?
Public Policy = Beleid (nl)
Lasswell: wie krijgt wat (bv. subsidies)? Hoe? en waarom?
Allocatiemechanismen:
1. markt
2. gemeenschap (buurtpreventie)
3. overheid (zorgkosten)
-> veel mengvormen bv. to good to go, mengvorm markt en gemeenschap
Rivaliserend, als jij het hebt kan de ander het niet hebben
Uitsluitbaar, je moet ervoor betalen
Niet rivaliserend, niet uitsluitbaar > publiek goed bv defensie
Rivaliserend, uitsluitbaar > privaat goed bv laptop
Rivaliserend, niet uitsluitbaar > common pool goederen bv visserij
Niet rivaliserend, uitsluitbaar > club-goed, bv spotify, festivals
Geen beleid is ook beleid en is dus daarmee niet altijd waar te nemen.
We kijken naar processen (wat komt er terecht van verschillende ambities) en verschillende
actoren.
Policy output - intenties, processen die je op papier zet (persoonlijke motivaties, politici
beloftes)
Policy outcome - uitkomst van het beleid en het effect
Som der delen - verschillende acties bij elkaar. Er zijn verschillende trajecten om iets te
bereiken.
Openbaar vs gesloten deuren (achterkamertjes politiek)
Wie maakt het beleid > Beleidsmakers: gekozen of aangesteld. Niet alleen politici maken dus
beleid, er zijn meer actoren.
Actoren: mensen, organisaties bv RIVM, universiteiten.
Directe invloed actoren; actor kan daadwerkelijk iets aanpassen, kan beleid maken (bv.
politici)
Indirecte invloed actoren; actor kan zelf niet beleid maken maar wel beinvloeden (bv.
burgers)
Indirecte invloed betekent niet minder macht
,Wie maakt het beleid?
- Overheid
1. Gekozen politici
● Regering
● Tweede kamer (+ comissies)
2. Bureaucratie
● Instanties en ambtenaren
➢ veel specialistische kennis
➢ continuïteit
➢ vaak achter gesloten deuren
➢ zij geven de informatie aan politici
- Burgers (opdrachtgevers?)
- Politieke partijen
➔ Goed in agenderen en denken mee
- Belangengroep
➔ Issue-specifiek
- Onderzoeksinstituten (wetenschappers vb. RIVM)
Soorten beleid:
1. Verdelend beleid, de inkomsten die je hebt gegenereerd als overheid verdelen (vb.
aardgasbaten).
2. Herverdelend beleid, inkomsten (vb. belasting) die je hebt herverdelen (WW,WAO).
3. Regulerend beleid, vb. milieubeleid. Het reguleren van gedrag.
4. Institutioneel beleid, hoe verschillende instanties met elkaar omgaan en hoe ze
handelen vb. decentralisatie jeugdzorg.
5. Faciliterend beleid, vb. afvalscheiding. Verschillende groepen komen bij elkaar,
overheid schakelt andere mensen in voor een taak.
6. Stimulerend beleid, je wil bepaald gedrag stimuleren > subsidies.
Informal agenda - komt waarschijnlijk op de agenda, is nog discussie over.
Institutional agenda - politiek gaat het bespreken.
Beleid maken
1. Verzamel alle benodigde informatie
2. Identificeer alle opties
3. Bekijk iedere mogelijke consequentie van de opties
4. Relateer consequenties aan waarden
5. Stel vast wat, wanneer en hoe moet gebeuren
> leidend voor idee beleidscyclus
,Beleidscyclus (Laswell 1956)
1. Een probleem krijgt aandacht
2. Het probleem bereikt de agenda
3. Er wordt besloten beleid te formuleren
4. Beleid wordt “gemaakt”
5. Implementatie
6. Evaluatie (feedback)
7. Geconstateerde problemen krijgen aandacht
Fases beleidscyclus
1. Maatschappelijke uitdaging
2. Agendavorming
3. Ontwikkeling
4. Beleidsbepaling
5. Uitvoering
6. Evaluatie
Model van de beleidscyclus:
Prescriptief, voorschrijven hoe het zou moeten. Eerst een plan bedenken en daarna pas
uitvoeren.
Normatief, welke waarden willen we eraan hechten? Wat vinden we goed? En de rol van
gekozen politici om onderwerpen te agenderen.
(Descriptief, beschrijft hoe het in werkelijk is. Proces van beleid maken eindigt niet bij
besluitvorming)
Voordelen beleidscyclus
● Focus op proces ipv alleen input
● Ook aandacht voor continuïteit van beleidsproces (eindigt niet bij wetten)
● Aandacht voor beleid uitkomst (plan vs. uitvoering)
● Complexiteit beter te bestuderen
● Structuur aan onderzoeksvelden
Agendavorming
Erkennen van problemen en prioriteiten.
➔ Waar besteedt het openbaar bestuur aandacht aan? Hoe definieert men de issue?
Welke prioriteit geeft men eraan?
➔ Het gaat om de maatschappelijk en vooral politieke erkenning als probleem waaraan
wat moet worden gedaan.
Ontwikkeling
Gedragen beleidsdocumenten opstellen. Hoe gaan we de doelen bereiken? Problemen worden
weer geanalyseerd.
➔ Plan ontwikkelen, hoe gaan we dat doel bereiken?
➔ Analyse van het probleem.
➔ Belang van samenwerken: negative vs positive coordination. Niet per groep kijken
wat zij willen, maar allemaal met een oplossing komen.
➔ Rol van technocraten/ambtenaren.
, Beleidsvorming
Beslissing nemen over de beleidsdocumenten. Belangrijk: wat vinden de mensen die het
besluit moeten uitvoeren ervan.
➔ Er wordt een beslissing genomen over een wetsvoorstel, regeling, ontwerpbesluit of
wat dan ook.
➔ Selectie (budget en politieke steun)
➔ Rol van bevoegdheden en macht (vb veto-player)
Uitvoering
Van papier naar praktijk.
1. Concretisering van beleid; omzetten van de aangenomen wet/regel/etc. in concrete
maatregelen en acties.
2. Uiteindelijk gaat het ook om het daadwerkelijk handelen op basis van het vastgestelde
beleid.
Gaat niet alleen om top-down stroming maar ook Bottom-up stroming.
Beleidsevaluatie
Beoordeling van de inhoud en resultaten van een beleid met een doel beleid te verbeteren.
➔ Output vs Outcome
➔ Beoordeling effectiviteit en efficientie.
➔ Zeer politiek, wie mag het evalueren (bias, belangengroepen). Wie gaat ervoor
opdraaien bij mislukking?
➔ Controleren vs leren
efficiëntie; matig met geld, doelmatig
effectiviteit; doeltreffend
Kritiek beleidscyclus
● Lage empirische validiteit, we kunnen geen bewijzen vinden dat zo’n cyclus
daadwerkelijk werkt. Beschrijft niet de werkelijkheid. Verklaart niet waarom iets zo
is.
● Vaak geen rationele uitpluizing vooraf. Idee is dat we alle opties uitpluizen, maar tijd
is er vaak niet.
● Strikte scheiding tussen fases is onmogelijk.
● Beleid doorloopt niet altijd de cyclus. Soms wordt al eerder ingezien dat er een stap
terug moet worden gedaan.
● Focus op 1 beleid (interactie tussen beleidsvelden wordt niet meegenomen).
● Rol van multi-level governance wordt niet meegenomen.
● Rol van kennis.
Literatuur
Laswell 1956 - model of policy process: intelligence, promotion, prescription, innovation,
application, termination and appraisal.
Maatschappelijke idealen, wat willen we bereiken?
Public Policy = Beleid (nl)
Lasswell: wie krijgt wat (bv. subsidies)? Hoe? en waarom?
Allocatiemechanismen:
1. markt
2. gemeenschap (buurtpreventie)
3. overheid (zorgkosten)
-> veel mengvormen bv. to good to go, mengvorm markt en gemeenschap
Rivaliserend, als jij het hebt kan de ander het niet hebben
Uitsluitbaar, je moet ervoor betalen
Niet rivaliserend, niet uitsluitbaar > publiek goed bv defensie
Rivaliserend, uitsluitbaar > privaat goed bv laptop
Rivaliserend, niet uitsluitbaar > common pool goederen bv visserij
Niet rivaliserend, uitsluitbaar > club-goed, bv spotify, festivals
Geen beleid is ook beleid en is dus daarmee niet altijd waar te nemen.
We kijken naar processen (wat komt er terecht van verschillende ambities) en verschillende
actoren.
Policy output - intenties, processen die je op papier zet (persoonlijke motivaties, politici
beloftes)
Policy outcome - uitkomst van het beleid en het effect
Som der delen - verschillende acties bij elkaar. Er zijn verschillende trajecten om iets te
bereiken.
Openbaar vs gesloten deuren (achterkamertjes politiek)
Wie maakt het beleid > Beleidsmakers: gekozen of aangesteld. Niet alleen politici maken dus
beleid, er zijn meer actoren.
Actoren: mensen, organisaties bv RIVM, universiteiten.
Directe invloed actoren; actor kan daadwerkelijk iets aanpassen, kan beleid maken (bv.
politici)
Indirecte invloed actoren; actor kan zelf niet beleid maken maar wel beinvloeden (bv.
burgers)
Indirecte invloed betekent niet minder macht
,Wie maakt het beleid?
- Overheid
1. Gekozen politici
● Regering
● Tweede kamer (+ comissies)
2. Bureaucratie
● Instanties en ambtenaren
➢ veel specialistische kennis
➢ continuïteit
➢ vaak achter gesloten deuren
➢ zij geven de informatie aan politici
- Burgers (opdrachtgevers?)
- Politieke partijen
➔ Goed in agenderen en denken mee
- Belangengroep
➔ Issue-specifiek
- Onderzoeksinstituten (wetenschappers vb. RIVM)
Soorten beleid:
1. Verdelend beleid, de inkomsten die je hebt gegenereerd als overheid verdelen (vb.
aardgasbaten).
2. Herverdelend beleid, inkomsten (vb. belasting) die je hebt herverdelen (WW,WAO).
3. Regulerend beleid, vb. milieubeleid. Het reguleren van gedrag.
4. Institutioneel beleid, hoe verschillende instanties met elkaar omgaan en hoe ze
handelen vb. decentralisatie jeugdzorg.
5. Faciliterend beleid, vb. afvalscheiding. Verschillende groepen komen bij elkaar,
overheid schakelt andere mensen in voor een taak.
6. Stimulerend beleid, je wil bepaald gedrag stimuleren > subsidies.
Informal agenda - komt waarschijnlijk op de agenda, is nog discussie over.
Institutional agenda - politiek gaat het bespreken.
Beleid maken
1. Verzamel alle benodigde informatie
2. Identificeer alle opties
3. Bekijk iedere mogelijke consequentie van de opties
4. Relateer consequenties aan waarden
5. Stel vast wat, wanneer en hoe moet gebeuren
> leidend voor idee beleidscyclus
,Beleidscyclus (Laswell 1956)
1. Een probleem krijgt aandacht
2. Het probleem bereikt de agenda
3. Er wordt besloten beleid te formuleren
4. Beleid wordt “gemaakt”
5. Implementatie
6. Evaluatie (feedback)
7. Geconstateerde problemen krijgen aandacht
Fases beleidscyclus
1. Maatschappelijke uitdaging
2. Agendavorming
3. Ontwikkeling
4. Beleidsbepaling
5. Uitvoering
6. Evaluatie
Model van de beleidscyclus:
Prescriptief, voorschrijven hoe het zou moeten. Eerst een plan bedenken en daarna pas
uitvoeren.
Normatief, welke waarden willen we eraan hechten? Wat vinden we goed? En de rol van
gekozen politici om onderwerpen te agenderen.
(Descriptief, beschrijft hoe het in werkelijk is. Proces van beleid maken eindigt niet bij
besluitvorming)
Voordelen beleidscyclus
● Focus op proces ipv alleen input
● Ook aandacht voor continuïteit van beleidsproces (eindigt niet bij wetten)
● Aandacht voor beleid uitkomst (plan vs. uitvoering)
● Complexiteit beter te bestuderen
● Structuur aan onderzoeksvelden
Agendavorming
Erkennen van problemen en prioriteiten.
➔ Waar besteedt het openbaar bestuur aandacht aan? Hoe definieert men de issue?
Welke prioriteit geeft men eraan?
➔ Het gaat om de maatschappelijk en vooral politieke erkenning als probleem waaraan
wat moet worden gedaan.
Ontwikkeling
Gedragen beleidsdocumenten opstellen. Hoe gaan we de doelen bereiken? Problemen worden
weer geanalyseerd.
➔ Plan ontwikkelen, hoe gaan we dat doel bereiken?
➔ Analyse van het probleem.
➔ Belang van samenwerken: negative vs positive coordination. Niet per groep kijken
wat zij willen, maar allemaal met een oplossing komen.
➔ Rol van technocraten/ambtenaren.
, Beleidsvorming
Beslissing nemen over de beleidsdocumenten. Belangrijk: wat vinden de mensen die het
besluit moeten uitvoeren ervan.
➔ Er wordt een beslissing genomen over een wetsvoorstel, regeling, ontwerpbesluit of
wat dan ook.
➔ Selectie (budget en politieke steun)
➔ Rol van bevoegdheden en macht (vb veto-player)
Uitvoering
Van papier naar praktijk.
1. Concretisering van beleid; omzetten van de aangenomen wet/regel/etc. in concrete
maatregelen en acties.
2. Uiteindelijk gaat het ook om het daadwerkelijk handelen op basis van het vastgestelde
beleid.
Gaat niet alleen om top-down stroming maar ook Bottom-up stroming.
Beleidsevaluatie
Beoordeling van de inhoud en resultaten van een beleid met een doel beleid te verbeteren.
➔ Output vs Outcome
➔ Beoordeling effectiviteit en efficientie.
➔ Zeer politiek, wie mag het evalueren (bias, belangengroepen). Wie gaat ervoor
opdraaien bij mislukking?
➔ Controleren vs leren
efficiëntie; matig met geld, doelmatig
effectiviteit; doeltreffend
Kritiek beleidscyclus
● Lage empirische validiteit, we kunnen geen bewijzen vinden dat zo’n cyclus
daadwerkelijk werkt. Beschrijft niet de werkelijkheid. Verklaart niet waarom iets zo
is.
● Vaak geen rationele uitpluizing vooraf. Idee is dat we alle opties uitpluizen, maar tijd
is er vaak niet.
● Strikte scheiding tussen fases is onmogelijk.
● Beleid doorloopt niet altijd de cyclus. Soms wordt al eerder ingezien dat er een stap
terug moet worden gedaan.
● Focus op 1 beleid (interactie tussen beleidsvelden wordt niet meegenomen).
● Rol van multi-level governance wordt niet meegenomen.
● Rol van kennis.
Literatuur
Laswell 1956 - model of policy process: intelligence, promotion, prescription, innovation,
application, termination and appraisal.
