Samenvatting Reflectie en Sociale vaardigheden

Reflectie- en sociale vaardigheden
Samenvatting

Communicatie zonder frustratie in het onderwijs – versterk de relatie met je leerling, je collega en
jezelf!

Inleiding

Win-win

Goede communicatie op school is een win-winsituatie voor alle betrokkenen en kent geen verliezers.

Kunst van effectief communiceren beheersen  fijne klassen:

 Kunnen goed met collega’s overweg
 Belanden minder vaak in conflicten met leerlingen en ouders
 Creëren een band van onderling vertrouwen en respect
 Zijn zelfbewuster
 Ervaringen minder werkdruk
 Voelen zich gelukkiger
 Goede leerresultaten

Inspiratie versus frustratie

Elkaar begrijpen is een kiem van inspiratie.  zorgt voor energie

Niet begrepen worden is een bron van frustratie  kost energie

Effectieve communicatie

 hoe contact maken met de ander

 contact maken met jezelf  zelfbewustzijn

Deel 1

Randvoorwaarden van effectieve communicatie.

Succesvolle relaties en samenwerkingen  zelfkennis nodig

Inzicht hebben

Deel 2

Hoe je effectieve communicatievaardigheden kunt toepassen  contact maken, empathisch
luisteren, de kunst van het vragen stellen en de professionele aanspreekcultuur

Deel 3

Communicatievaardigheden

Inspiratiebronnen

Transsactionele Analyse

 persoonlijkheidstheorie en communicatiemodel

 ervan uitgaan dat vroegere levenservaringen (positief of negatief) van invloed zijn op hoe we ons
gedragen en hoe we naar onszelf kijken



1

,Neurolinguïstisch Programmeren

 de mogelijkheid om inzichten te krijgen hoe we communiceren met anderen en hoe wij de wereld
om ons heen interpreteren.

 ‘hoe’ wij de dingen doen die we doen

Neuro = ons gedrag vloeit voort uit de neurologische processen: zien, horen, ruiken en proeven

Linguïstisch = verwijst naar de taal en de andere non-verbale communicatiesystemen die wij
gebruiken om onze denkpatronen (onze gedachten en onze werkelijkheid) betekenis te geven.

Programmeren = verwijst naar het vermogen om onze denkpatronen en gedragspatronen te
veranderen.

Systemische bril / systeemtheorie

 gaat ervan uit dat we allemaal onderdeel zijn van meerdere systemen, zoals onze families, werk,
sportclub, werk en vrienden.

 iemand die met een systemische bril naar mensen kijkt, heeft oog voor het grote geheel.

De metafoor van de ijsberg:

 4 verschillende lagen waarvan alleen de eerste laag, het gedrag boven de waterlijn, zichtbaar is.

 In de overige drie lagen – de onderstroom – spelen zich processen af waar je je wellicht niet of
nauwelijks bewust van bent.

 gebaseerd op een zevental aannames

Zeven aannames

 Ik ben ok en jij bent ok
 Mijn waarheid is niet dé waarheid
 Mensen zijn meer dan gedrag alleen
 Mensen willen wel veranderen maar niet veranderd worden
 De betekenis van de communicatie is de reactie die je krijgt
 Soms moet je stilstaan om te versnellen
 Mensen beschikken over hulpbronnen om het gewenste resultaat te bereiken

Bonusmateriaal

Tot slot

DEEL 1: DE OPMAAT NAAR EFFECTIEVE COMMUNICATIE




2

,Hoofdstuk 1. De psychologie van effectieve communicatie

1.1 Inleiding

Communicatie:

 = Verbinding
 Verbindend effect
 Belangrijkste vaardigheid van de mens
 Ingewikkeld proces waar gemakkelijk misverstanden kunnen ontstaan
 Ineffectieve communicatie wordt veroorzaakt doordat we vaak de onderliggende
bedoelingen en intenties van anderen niet herkennen, begrijpen of willen/kunnen zien  de
‘onderstroom’

1.2. Communicatie

Ik ( = zender ) zend een boodschap naar jou ( = ontvanger ) die de boodschap ontvangt:




1.3 ruis

 de ontvanger reageert niet zoals de zender op basis van zijn vraag/boodschap zou verwachten.

Soorten ruis:

 Meetbare/letterlijke ruis: achtergrondgeluiden, te stil praten, …
 Niet-meetbare/niet-zichtbare ruis: verkeerde interpretaties

1.3 Inhoudelijk en betrekkingsniveau

Je communiceert altijd tegelijkertijd op beide niveaus:

 Inhoudelijk niveau: ‘wat er letterlijk gezegd wordt’
 Betrekkingsniveau: ‘hoe dit gezegd wordt’

 waarnemingen, interpretaties, relaties, gedrag, emoties, … spelen een rol  ZELFBEWUSTZIJN

 gedrag lokt emotie uit

Het is belangrijk om te ‘luisteren tussen de regels door’:

 Kijken naar gezichtsuitdrukking
 Letten op de lichaamsbeweging
 Luisteren naar de intonatie van de stem
 …

 pas dan maak je kans om naast de letterlijke inhoud (inhoudelijk niveau) ook de echte bedoeling
van de boodschap (betrekkingsniveau) te ontvangen.




3

, 1.4 Referentiekader of wereldmodel

= Alles wat je bezit aan kennis, ervaringen, waarden, normen, gewoonten en overtuigingen.

 Heeft en invloed op de manier waarop je waarneemt en interpreteert
 Uniek voor elk van ons!
 Effectieve communicatie = je verdiepen in het wereldbeeld van de ander

1.5 3 vormen van communicatie

 Taal / verbale communicatie = de woorden en zinnen die je uitspreekt
 Intonatie = de manier van spreken met beklemtoning om iets duidelijk te maken
 Lichaamstaal/ non-verbale communicatie = signalen die je met je lichaam kunt geven

Congruentie

 De drie vormen zijn afgestemd op elkaar
 Bv. iets leuks vertellen, daarbij glimlachen

Discongruentie:

 Drie vormen zijn niet afgestemd op elkaar
 Bv. iets droevigs vertellen, daarbij glimlachen
 Verwarrend

1.6 Metacommunicatie

 Communicatie over de communicatie zelf
 Praten over de manier waarop je met elkaar praat
 Verhelderen van de onderlinge verhoudingen tussen jou en je gesprekspartner
 Ruis weghalen

1.7 Tot slot

Zie besluit pagina 27

Hoofdstuk 2. Grip op je emoties

 je eigen emotionele bewustzijn vergroten

2.1 Drie breinen

3 autonome breinen met elk hun eigen functies en mogelijkheden.

De 3 breinen werken in het beste geval in harmonie met elkaar samen.

3 evolutionair ontwikkelde lagen:

 Het reptielenbrein (de hersenstam)
o Overleving
o Voortplanting
o instincten
 Het zoogdierenbrein (het lymbisch systeem)
o Emoties
o Woede, angst
o Plezier, liefde
o Enz.
 Het menselijke brein (neocortex)
o Intellect
4