ANGELICA DASS, “HUMANÆ – WORK IN PROGRESS” FOTOGRAFIEPROJEK (1979)
ANDRÉ P. BRINK
SKRYF ‘N INDRINGENDE OPSTEL WAARIN U DIE VOLGENDE ASPEKTE VAN ANDRÉ P.
BRINK SE ROMAN “DUIWELSKLOOF” BESPREEK:
1) STOFOMSLAG
2) SKRYWERSNOTA
3) MOTTO’S
4) VERTELSITUASIE
5) OOREENKOMSTE MET DIE GRIEKSE TRAGEDIE
6) GERT KWAS SE SKILDERWERK AS METAFOOR VIR FIKSIETEKSTE
Danielle Vorster
Afrikaans & Neerlandistiek III
Dr. Meintjes
, Page |2
André P. Brink se roman Duiwelskloof (1998) bied ‘n parodiese herverbeelding van die o siële Suid-
Afrikaanse (óf eerder Afrikaanse) geskiedenis aan met ‘n sterk postmodernis ese trek. Die roman
handel oor ‘n groep blankes wat hulleself van die ‘bose’ wêreld afsny en in hulle eie mikrokosmos
onder leiding van Lukas Lermiet funksioneer, die joernalis Flip Lochner poog om hierdie geÏsoleerde
groep se geskiedenis weer te gee. Hierdie parodiese herverbeelding van die Afrikaanse geskiedenis
kan beskou word as ‘n pas che – een teks wat die vorm van ‘n ander aanneem en so juis die
verskille aksentueer. Die verlede wat in hierdie teks nageboots word is ‘n verlede waarmee daar
gebreek moet word, maar dit is dan ook ‘n verlede wat tekstueel besoek moet word om sodoende
met ‘n pe ‘genesingsproses’ te begin. In hierdie opsig, is die teks baie soos die Waarheids- en
Versoeningskommissie wat in Suid-Afrika geïmplementeer is en gepoog het om gereg gheid na die
afska ng van apartheid te herstel. Duiwelskloof kan ook beskou word as historiogra ese meta ksie,
omdat dit dikwels die aandag ves g op die komplekse tekstuele wisselwerking tussen ksie en
geskiedskrywing1 binne die romanvorm (Potgieter, 2001: 29).
Hierdie opstel is dus ‘n poging om aan te dui hoe Duiwelskloof die konsep van historiogra e as
absolute waarheid dekonstrueer: met verwysing na die mislukte joernalis (Flip Lochner) as verteller
en die netjies skilderproses van Gert Kwas. Duiwelskloof is dan ook ‘n uitstekende voorbeeld van
Umberto Eco se konsep, “oop teks”2, waar die modelleser gedwing word om deel te neem aan die
teks en so ‘n diskursiewe ruimte vorm. Indien die modelleser van Duiwelskloof dus al die tekstuele
leidrade volg, word daar ‘n diskursiewe ruimte oopgestel wat kri es kommentaar lewer op die
Afrikanerdom en so ook die problema ek van die apartheidsbestel.
1‘n Onderskeid moet getref word tussen ‘geskiedenis’, die verhaal van die verlede en ‘geskiedskrywing’, die manier waarop
daardie verhaal van die verlede saamgestel is.
2Umberto Eco (1979), maak die onderskeiding tussen ‘n geslote teks en ‘n oop teks. Hierdie onderskeiding berus op die
manier waarop ‘n leser ‘n bepaalde teks dekodeer, indien die modelleser (die ideale leser) die teks as ‘n oop teks gebruik
word daar ‘n diskursiewe ruimte in die oopgestel (Cloete 1992: 252).
ANDRÉ P. BRINK
SKRYF ‘N INDRINGENDE OPSTEL WAARIN U DIE VOLGENDE ASPEKTE VAN ANDRÉ P.
BRINK SE ROMAN “DUIWELSKLOOF” BESPREEK:
1) STOFOMSLAG
2) SKRYWERSNOTA
3) MOTTO’S
4) VERTELSITUASIE
5) OOREENKOMSTE MET DIE GRIEKSE TRAGEDIE
6) GERT KWAS SE SKILDERWERK AS METAFOOR VIR FIKSIETEKSTE
Danielle Vorster
Afrikaans & Neerlandistiek III
Dr. Meintjes
, Page |2
André P. Brink se roman Duiwelskloof (1998) bied ‘n parodiese herverbeelding van die o siële Suid-
Afrikaanse (óf eerder Afrikaanse) geskiedenis aan met ‘n sterk postmodernis ese trek. Die roman
handel oor ‘n groep blankes wat hulleself van die ‘bose’ wêreld afsny en in hulle eie mikrokosmos
onder leiding van Lukas Lermiet funksioneer, die joernalis Flip Lochner poog om hierdie geÏsoleerde
groep se geskiedenis weer te gee. Hierdie parodiese herverbeelding van die Afrikaanse geskiedenis
kan beskou word as ‘n pas che – een teks wat die vorm van ‘n ander aanneem en so juis die
verskille aksentueer. Die verlede wat in hierdie teks nageboots word is ‘n verlede waarmee daar
gebreek moet word, maar dit is dan ook ‘n verlede wat tekstueel besoek moet word om sodoende
met ‘n pe ‘genesingsproses’ te begin. In hierdie opsig, is die teks baie soos die Waarheids- en
Versoeningskommissie wat in Suid-Afrika geïmplementeer is en gepoog het om gereg gheid na die
afska ng van apartheid te herstel. Duiwelskloof kan ook beskou word as historiogra ese meta ksie,
omdat dit dikwels die aandag ves g op die komplekse tekstuele wisselwerking tussen ksie en
geskiedskrywing1 binne die romanvorm (Potgieter, 2001: 29).
Hierdie opstel is dus ‘n poging om aan te dui hoe Duiwelskloof die konsep van historiogra e as
absolute waarheid dekonstrueer: met verwysing na die mislukte joernalis (Flip Lochner) as verteller
en die netjies skilderproses van Gert Kwas. Duiwelskloof is dan ook ‘n uitstekende voorbeeld van
Umberto Eco se konsep, “oop teks”2, waar die modelleser gedwing word om deel te neem aan die
teks en so ‘n diskursiewe ruimte vorm. Indien die modelleser van Duiwelskloof dus al die tekstuele
leidrade volg, word daar ‘n diskursiewe ruimte oopgestel wat kri es kommentaar lewer op die
Afrikanerdom en so ook die problema ek van die apartheidsbestel.
1‘n Onderskeid moet getref word tussen ‘geskiedenis’, die verhaal van die verlede en ‘geskiedskrywing’, die manier waarop
daardie verhaal van die verlede saamgestel is.
2Umberto Eco (1979), maak die onderskeiding tussen ‘n geslote teks en ‘n oop teks. Hierdie onderskeiding berus op die
manier waarop ‘n leser ‘n bepaalde teks dekodeer, indien die modelleser (die ideale leser) die teks as ‘n oop teks gebruik
word daar ‘n diskursiewe ruimte in die oopgestel (Cloete 1992: 252).
