Integrale Schuldhulpverlening
Dick Haster
Derde Druk
Hoofdstuk 1 tot en met 13
,Hoofdstuk 1. Achtergronden van problematische schulden
Veel mensen raken in financiële problemen, hulp- en dienstverlening richten zich op het begeleiden
en ondersteunen van deze mensen. Je moet achtergronden bestuderen en je moet kijken naar
factoren die hierbij een rol spelen.
1.1Schulden in de huidige samenleving
1.1.1 Complexiteit van de huidige samenleving
De ontwikkeling van de verzorgingsstaat heeft een stelsel van instellingen voor gezondheidszorg. De
huidige informatiesamenleving stelt hoge eisen. Je moet kennisbronnen benutten.
Met digitalisering wordt de toenemende invloed van computersystemen op de huidige samenleving
bedoelt. Nu gaan we meer richting de participatiestaat: de verantwoordelijkheid komt bij de burger
te liggen.
1.1.2 Consumentisme
De huidige markteconomie voorziet in een enorm aantal producten. Het consumeren is veranderd in
het eenvoudig aanschaffen van noodzakelijke behoeften naar een plicht. Ondernemers hebben een
grote mate van vrijheid. Een belangrijk iets is het consumentenvertrouwen: de mate waarin mensen
bereid zijn geld uit te geven. Die bereidheid is afhankelijk van verwachtingen over de toekomst. Hoe
positiever de verwachtingen van de mens, hoe meer ze bereid zijn om te consumeren.
De druk van consumeren heeft een tegendruk opgebouwd: consuminderen. Deze verzet zich tegen
de consumptiedwang. Duurzaamheid wordt belangrijk.
1.1.3 Kredietsamenleving
Vroeger leende men alleen wanneer het noodzakelijk was. Het lenen had een belangrijke
economische functie: het ging om winst krijgen. Het lenen van geld door consumenten
(consumentenkrediet) heeft een ontwikkeling doorgemaakt. Van een overeenkomst met
consequenties kon nu iedereen geld lenen. Producenten krijgen meer mogelijkheden. Mensen
kunnen gelijk van een aankoop genieten. Mensen die de verleiding om iets te kopen niet kunnen
weerstaan kunnen meer krediet krijgen en dan moet men terugbetalen. Dit is een reden waardoor
mensen in financiële problemen kunnen komen. Andere redenen zijn de veranderingen in de
samenleving.
1.1.4 De verborgen verleider – reclame
Reclame is een vorm van massacommunicatie waarbij de zender de ontvanger wil beïnvloeden. Als
men de druk van reclame wil weerstaan doet men heet volgende:
- Men sluit zich bewust of onbewust af van reclame
- Men is bewust van de werkwijze van reclamemakers en realiseert dat ze je willen
beïnvloeden.
- Men beseft dat je niet alles kan hebben
, 1.2 Trends en tendensen in de samenleving
1.2.1 Herstructurering sociale wetgeving
Een belangrijke ontwikkeling is versobering van de verzorgingsstaat, met name veranderingen in de
sociale wetgeving. De herstructurering van de sociale wetgeving heeft tot achteruitgang geleid en
daardoor gaat inkomensachteruitgang sneller.
Er zijn 3 veranderingen die in de sociale wetgeving zich hebben voorgedaan:
Invoering van de WIA: Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen
o WIA kent 3 uitkeringen: WGA: voor mensen die arbeidsongeschikt zijn
o IVA is bestemd voor werknemers die duurzaam en volledig arbeidsongeschikt zijn.
Herstel is dan uitgesloten.
o De scherpe eis (dat je voor 35% arbeidsongeschikt bent) leid ertoe dat er
herkeuringen worden uitgevoerd. Dat zorgde voor inkomensverlies
Participatiewet, de wet de Wajong, WSW en de Wet werk en bijstand integreert tot 1
regeling.
o Accent ligt op arbeidsgeschiktheid i.p.v. arbeidsongeschiktheid. De overheid trekt
zich dus terug. De wet is ingevoerd omdat veel mensen wel kunnen werken maar
niet willen.
Aanscherping van de WWB: Wet werk en bijstand
o Er komen nieuwe verplichtingen. Uitgangspunt is dat jongeren niet in de bijstand
thuishoren en moeten werken of leren.
o De verantwoordelijkheid van jongeren staat centraal. Ze moeten zelf de kosten van
hun bestaan voorzien
1.2.2 Sociale wetgeving
Voor de burger is het niet meer te overzien welke consequenties werkloos heeft. Dat betekent dat hij
niet weet waar hij recht op heeft. Een deskundige moet daarbij helpen.
1.2.3 Gevolgen op financieel gebied
Iemand die werkloos wordt, krijgt te maken met een teruggang in inkomen. Iemand wil werk vinden,
maar moet rekening houden met zijn achteruitgang in financiële positie. Het vertrouwen
verslechterd. Als men in korte tijd geen werk kan vinden komt men meestal bij het sociaal minimum.
Daar dreigt armoede. Het kan ook zijn dat mensen met een betaalde baan armoede hebben.
Mensen met een inkomen uit arbeid lopen het kleinste risico op armoede vergeleken met
zelfstandigen en mensen met een uitkering. Werk blijft de beste oplossing, maar is geen garantie
voor ontsnapping uit armoede. Risicofactoren die dit vergroter zijn:
- Deeltijdbanen
- Huishoudsamenstelling (alleenverdieners, of alleen met kinderen)
- Instabiele arbeidsrelaties
Het risico van de combinatie werk en armoede is ook afhankelijk van persoonlijkheidskenmerken.
Armoede hoeft niet tot schulden te leiden, maar andersom wel.
Armoede volgens Divosa: een complex fenomeen waarin de dimensies van inkomen, gezondheid,
opleiding, zelfredzaamheid en mogelijkheden tot participatie een belangrijke rol spelen. Armoede is
sociale uitsluiting.
Armoede volgens Armoede in gezinnen: onder armoede verstaan we mensen die weinig inkomen en
bezittingen hebben, gemeten naar dat wat men nodig heeft om een goed bestaan te hebben.
Armoede volgens armoede op basis van lage-inkomensgrens: armoede is sprake van als het inkomen
onder een bepaalde koopkrachtnorm ligt.
Dick Haster
Derde Druk
Hoofdstuk 1 tot en met 13
,Hoofdstuk 1. Achtergronden van problematische schulden
Veel mensen raken in financiële problemen, hulp- en dienstverlening richten zich op het begeleiden
en ondersteunen van deze mensen. Je moet achtergronden bestuderen en je moet kijken naar
factoren die hierbij een rol spelen.
1.1Schulden in de huidige samenleving
1.1.1 Complexiteit van de huidige samenleving
De ontwikkeling van de verzorgingsstaat heeft een stelsel van instellingen voor gezondheidszorg. De
huidige informatiesamenleving stelt hoge eisen. Je moet kennisbronnen benutten.
Met digitalisering wordt de toenemende invloed van computersystemen op de huidige samenleving
bedoelt. Nu gaan we meer richting de participatiestaat: de verantwoordelijkheid komt bij de burger
te liggen.
1.1.2 Consumentisme
De huidige markteconomie voorziet in een enorm aantal producten. Het consumeren is veranderd in
het eenvoudig aanschaffen van noodzakelijke behoeften naar een plicht. Ondernemers hebben een
grote mate van vrijheid. Een belangrijk iets is het consumentenvertrouwen: de mate waarin mensen
bereid zijn geld uit te geven. Die bereidheid is afhankelijk van verwachtingen over de toekomst. Hoe
positiever de verwachtingen van de mens, hoe meer ze bereid zijn om te consumeren.
De druk van consumeren heeft een tegendruk opgebouwd: consuminderen. Deze verzet zich tegen
de consumptiedwang. Duurzaamheid wordt belangrijk.
1.1.3 Kredietsamenleving
Vroeger leende men alleen wanneer het noodzakelijk was. Het lenen had een belangrijke
economische functie: het ging om winst krijgen. Het lenen van geld door consumenten
(consumentenkrediet) heeft een ontwikkeling doorgemaakt. Van een overeenkomst met
consequenties kon nu iedereen geld lenen. Producenten krijgen meer mogelijkheden. Mensen
kunnen gelijk van een aankoop genieten. Mensen die de verleiding om iets te kopen niet kunnen
weerstaan kunnen meer krediet krijgen en dan moet men terugbetalen. Dit is een reden waardoor
mensen in financiële problemen kunnen komen. Andere redenen zijn de veranderingen in de
samenleving.
1.1.4 De verborgen verleider – reclame
Reclame is een vorm van massacommunicatie waarbij de zender de ontvanger wil beïnvloeden. Als
men de druk van reclame wil weerstaan doet men heet volgende:
- Men sluit zich bewust of onbewust af van reclame
- Men is bewust van de werkwijze van reclamemakers en realiseert dat ze je willen
beïnvloeden.
- Men beseft dat je niet alles kan hebben
, 1.2 Trends en tendensen in de samenleving
1.2.1 Herstructurering sociale wetgeving
Een belangrijke ontwikkeling is versobering van de verzorgingsstaat, met name veranderingen in de
sociale wetgeving. De herstructurering van de sociale wetgeving heeft tot achteruitgang geleid en
daardoor gaat inkomensachteruitgang sneller.
Er zijn 3 veranderingen die in de sociale wetgeving zich hebben voorgedaan:
Invoering van de WIA: Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen
o WIA kent 3 uitkeringen: WGA: voor mensen die arbeidsongeschikt zijn
o IVA is bestemd voor werknemers die duurzaam en volledig arbeidsongeschikt zijn.
Herstel is dan uitgesloten.
o De scherpe eis (dat je voor 35% arbeidsongeschikt bent) leid ertoe dat er
herkeuringen worden uitgevoerd. Dat zorgde voor inkomensverlies
Participatiewet, de wet de Wajong, WSW en de Wet werk en bijstand integreert tot 1
regeling.
o Accent ligt op arbeidsgeschiktheid i.p.v. arbeidsongeschiktheid. De overheid trekt
zich dus terug. De wet is ingevoerd omdat veel mensen wel kunnen werken maar
niet willen.
Aanscherping van de WWB: Wet werk en bijstand
o Er komen nieuwe verplichtingen. Uitgangspunt is dat jongeren niet in de bijstand
thuishoren en moeten werken of leren.
o De verantwoordelijkheid van jongeren staat centraal. Ze moeten zelf de kosten van
hun bestaan voorzien
1.2.2 Sociale wetgeving
Voor de burger is het niet meer te overzien welke consequenties werkloos heeft. Dat betekent dat hij
niet weet waar hij recht op heeft. Een deskundige moet daarbij helpen.
1.2.3 Gevolgen op financieel gebied
Iemand die werkloos wordt, krijgt te maken met een teruggang in inkomen. Iemand wil werk vinden,
maar moet rekening houden met zijn achteruitgang in financiële positie. Het vertrouwen
verslechterd. Als men in korte tijd geen werk kan vinden komt men meestal bij het sociaal minimum.
Daar dreigt armoede. Het kan ook zijn dat mensen met een betaalde baan armoede hebben.
Mensen met een inkomen uit arbeid lopen het kleinste risico op armoede vergeleken met
zelfstandigen en mensen met een uitkering. Werk blijft de beste oplossing, maar is geen garantie
voor ontsnapping uit armoede. Risicofactoren die dit vergroter zijn:
- Deeltijdbanen
- Huishoudsamenstelling (alleenverdieners, of alleen met kinderen)
- Instabiele arbeidsrelaties
Het risico van de combinatie werk en armoede is ook afhankelijk van persoonlijkheidskenmerken.
Armoede hoeft niet tot schulden te leiden, maar andersom wel.
Armoede volgens Divosa: een complex fenomeen waarin de dimensies van inkomen, gezondheid,
opleiding, zelfredzaamheid en mogelijkheden tot participatie een belangrijke rol spelen. Armoede is
sociale uitsluiting.
Armoede volgens Armoede in gezinnen: onder armoede verstaan we mensen die weinig inkomen en
bezittingen hebben, gemeten naar dat wat men nodig heeft om een goed bestaan te hebben.
Armoede volgens armoede op basis van lage-inkomensgrens: armoede is sprake van als het inkomen
onder een bepaalde koopkrachtnorm ligt.
