Hoofdstuk 8: Lokale besturen
Lokale besturen en de staatshervorming
Besturen op lokaal niveau complex => rekening houden met 2 centrale overheden;
Gewesten en gemeenschappen aangestuurd
=> Bv; wonen, , ruimtelijke ordening, econ ontwikkelingen, onderwijs,.. (bouwvergunningen, Medebewind
milieuvergunningen)
Federaal aangestuurd (= alle taken die
=> Bv; sociale zekerheid, burgerlijke stand, alles rond veiligheid (brandweer, politie) gemeente in
opdracht CO
vervullen, deel
Gemeenten; aantal en schaal staatsapparaat
-1 januari 1977: grootschalige fusie van gemeenten en van OCMW’s (2359 → 589) met verplichte
-Wrm? => druk vanuit economische middens om gemeenten bestuurskrachtiger te maken zodat taken)
economisch sterkere rol konden spelen (bv op vlak infrastructuur)
-Vanaf 1 januari 2019: 8 gemeenten minder in Vlaanderen (300)
Autonomie
Lokale autonomie als krachtige (historische) waarde: open huishouding, eigen initiatief (art 41
GW),
Manifesteert zich in:
• Rechtstreeks verkozen (Grondwet)
• Eigen belastingbevoegdheid (Grondwet)
• Open taakstelling (Grondwet): elk initiatief tenzij door wetten of decreten anders
geregeld (denk aan openbaar vervoer in steden vroeger autonoom nu Vlaand)
-Bijzondere positie van de burgemeester voor veiligheid
=> 1e onder gelijken (lokaal niv) , + verplichte opdrachten FO (lokale mandataris)
Toezicht
• Dwangtoezicht (op kosten gemeente medebewindstaken uitgevoerd die gemeente
weigert uit te voeren)
• Algemeen toezicht: centrale rol van de gouverneur als ambtenaar van de Vlaamse
regering (bevoegd sedert 1993)
=> zowel voor Vlaamse reg als federale
• Specifieke vormen van toezicht: geregeld per beleidsdomein (in wetten en decreten)
, Lokale inkomsten
Belastingen (grondwettelijk, maar beperkt door wetgeving)
• Opcentiemen op de onroerende voorheffing (Vlaamse)
• Aanvullende belasting op de personenbelasting (federaal)
• Eigen gemeentelijke belastingen (op buitenverblijven, goktenten, …)
Fondsen van centrale overheden (vb. Gemeentefonds als herverdeling en solidariteit)
Geoormerkte subsidies (bvb: voor riolen, woonzorg,...)
Inkomsten uit dienstverlening (retributies: parkings, toegangen, …)
Opbrengsten uit participaties (dividenden uit bv intercommunales voor energie,...)
Lokale uitgaven
Personeel
Werking
OCMW
Lokale politie
Verenigingen en burgers
Schuld
Politieke organisatie van de Vlaamse lokale besturen
VOLKSVERTEGENWOORDIGING: GEMEENTERAAD (wetgevende macht)
• Om de 6 jaar verkozen
• Profiel van de raadsleden (veranderd doorheen tijd; meer vrouwen, allocht,..)
• Cumulering als basiskenmerk in België ( parlementsleden met lokaal mandaat)
• Drie basisrollen voor de verkozen raden:
1) vertegenwoordigen volk
2) bepalen beleid
3) controleren beleid dat door college wordt uitgevoerd (checks & balances)
• De voorzitter: niet meer automatisch de burgemeester (zorgt vr beperkte mate eigen
beslissingsrecht, nog steeds weinig effect)
[Side; kunnen weinig impact hebben met beperkte middelen denk aan Kristof van Gansen]
UITVOERENDE MACHT: College van Burgemeester en schepenen (uitvoerende macht)
• Collegiaal (alle beslissingen collectief moeten worden genomen)
• Domineert het politieke spel
• Relatie met OCMW
• De burgemeester in een eigen rol
=> verkozen gemeenteraadsleden, alleen of in coalitie burgemeester voorstellen
De administratieve organisatie van de Vlaamse lokale besturen
Gemeentelijke ambtenaren en organisatie
Vastgelegd door gemeenteraad
Organogram (opb + taakverdeling)
Rechtspositieregeling (rechten en plichten ambtenaren)
Lokale besturen op vlak van opbouw en invulling admin => grote vrijheid!!
Decretale graden= de secretaris (nu: alg directeur) + financieel beheerder
Managentteam (ter vervanging schepenmodel = gedragen zich als managers vh dienst)
=> MT= diensthoofden + decretale graden
=> praktijk; mondjesmate maar toegepast
De administratieve organisatie van de Vlaamse lokale besturen
(vervolg)
Lokale besturen en de staatshervorming
Besturen op lokaal niveau complex => rekening houden met 2 centrale overheden;
Gewesten en gemeenschappen aangestuurd
=> Bv; wonen, , ruimtelijke ordening, econ ontwikkelingen, onderwijs,.. (bouwvergunningen, Medebewind
milieuvergunningen)
Federaal aangestuurd (= alle taken die
=> Bv; sociale zekerheid, burgerlijke stand, alles rond veiligheid (brandweer, politie) gemeente in
opdracht CO
vervullen, deel
Gemeenten; aantal en schaal staatsapparaat
-1 januari 1977: grootschalige fusie van gemeenten en van OCMW’s (2359 → 589) met verplichte
-Wrm? => druk vanuit economische middens om gemeenten bestuurskrachtiger te maken zodat taken)
economisch sterkere rol konden spelen (bv op vlak infrastructuur)
-Vanaf 1 januari 2019: 8 gemeenten minder in Vlaanderen (300)
Autonomie
Lokale autonomie als krachtige (historische) waarde: open huishouding, eigen initiatief (art 41
GW),
Manifesteert zich in:
• Rechtstreeks verkozen (Grondwet)
• Eigen belastingbevoegdheid (Grondwet)
• Open taakstelling (Grondwet): elk initiatief tenzij door wetten of decreten anders
geregeld (denk aan openbaar vervoer in steden vroeger autonoom nu Vlaand)
-Bijzondere positie van de burgemeester voor veiligheid
=> 1e onder gelijken (lokaal niv) , + verplichte opdrachten FO (lokale mandataris)
Toezicht
• Dwangtoezicht (op kosten gemeente medebewindstaken uitgevoerd die gemeente
weigert uit te voeren)
• Algemeen toezicht: centrale rol van de gouverneur als ambtenaar van de Vlaamse
regering (bevoegd sedert 1993)
=> zowel voor Vlaamse reg als federale
• Specifieke vormen van toezicht: geregeld per beleidsdomein (in wetten en decreten)
, Lokale inkomsten
Belastingen (grondwettelijk, maar beperkt door wetgeving)
• Opcentiemen op de onroerende voorheffing (Vlaamse)
• Aanvullende belasting op de personenbelasting (federaal)
• Eigen gemeentelijke belastingen (op buitenverblijven, goktenten, …)
Fondsen van centrale overheden (vb. Gemeentefonds als herverdeling en solidariteit)
Geoormerkte subsidies (bvb: voor riolen, woonzorg,...)
Inkomsten uit dienstverlening (retributies: parkings, toegangen, …)
Opbrengsten uit participaties (dividenden uit bv intercommunales voor energie,...)
Lokale uitgaven
Personeel
Werking
OCMW
Lokale politie
Verenigingen en burgers
Schuld
Politieke organisatie van de Vlaamse lokale besturen
VOLKSVERTEGENWOORDIGING: GEMEENTERAAD (wetgevende macht)
• Om de 6 jaar verkozen
• Profiel van de raadsleden (veranderd doorheen tijd; meer vrouwen, allocht,..)
• Cumulering als basiskenmerk in België ( parlementsleden met lokaal mandaat)
• Drie basisrollen voor de verkozen raden:
1) vertegenwoordigen volk
2) bepalen beleid
3) controleren beleid dat door college wordt uitgevoerd (checks & balances)
• De voorzitter: niet meer automatisch de burgemeester (zorgt vr beperkte mate eigen
beslissingsrecht, nog steeds weinig effect)
[Side; kunnen weinig impact hebben met beperkte middelen denk aan Kristof van Gansen]
UITVOERENDE MACHT: College van Burgemeester en schepenen (uitvoerende macht)
• Collegiaal (alle beslissingen collectief moeten worden genomen)
• Domineert het politieke spel
• Relatie met OCMW
• De burgemeester in een eigen rol
=> verkozen gemeenteraadsleden, alleen of in coalitie burgemeester voorstellen
De administratieve organisatie van de Vlaamse lokale besturen
Gemeentelijke ambtenaren en organisatie
Vastgelegd door gemeenteraad
Organogram (opb + taakverdeling)
Rechtspositieregeling (rechten en plichten ambtenaren)
Lokale besturen op vlak van opbouw en invulling admin => grote vrijheid!!
Decretale graden= de secretaris (nu: alg directeur) + financieel beheerder
Managentteam (ter vervanging schepenmodel = gedragen zich als managers vh dienst)
=> MT= diensthoofden + decretale graden
=> praktijk; mondjesmate maar toegepast
De administratieve organisatie van de Vlaamse lokale besturen
(vervolg)
