Gebruikers en niet-gebruikers van
eMentalHealth
De rollen van gebruikers en niet-gebruikers en de relati e tussen medische technologie
en de prakti jk bij het ontwikkelen en introduceren van nieuwe technologieën in de
gezondheidszorg
Naam: Louise Wensing
Studentnummer: 551967
Vak: GW5638PM - Kritische studies van management en innovaties
Tutor: Marcello Aspria
Deadline: 16 mei 2021
Aantal woorden: 1.555
1
, Inleiding
Intussen zijn bijna alle zorgaanbieders in Nederland bezig met het aanbieden van digitale
zorgverlening, eHealth. Dit wordt ingezet om de gezondheid van de patiënt te verbeteren of te
behouden, maar ook om de kwaliteit de zorg te verbeteren en om de zorg betaalbaar te houden
(Xhofleer, 2019). Dit kan op allerlei manieren worden ingezet, denk bijvoorbeeld aan
personenalarmering, beeldzorg en telemonitoring. Maar ook gezondheidsapps vallen onder eHealth.
Zo zijn er apps ontwikkeld om de mentale gesteldheid van studenten te verbeteren, ook wel
eMentalHealth. Een voorbeeld hiervan is de app “Grow-It”, hierbij moeten de gebruikers vijf keer
per dag een korte vragenlijst invullen over onder andere slaap, beweging en sociaal gedraag, de app
dient op die manier als een soort dagboek. Daarnaast krijgen ze dagelijks een uitdaging die
stimuleert om gevoelens te delen of talenten te ontdekken (Erasmus MC, 2020).
Op papier klinkt dit als een goede oplossing voor de stijgende mentale klachten en
toenemende gevoelens van depressie onder studenten, vooral tijdens de coronacrisis, echter blijkt
het gebruik minimaal. Dit blijkt uit de recensies van de app waarin onder andere de toegankelijkheid
als reden wordt gegeven (APPLE, 2020). Welke rollen spelen de gebruikers en de niet-gebruikers in
het ontwerpen en introduceren van eHealth en wat is de relatie tussen medische technologie en de
praktijk?
Technologie en maatschappij
In de huidige maatschappij voert technologisch determinisme de boventoon. Dit paradigma is
oorspronkelijk ontwikkeld door Marx en is toe te wijzen aan het Marxisme (Wyatt, 2008).
Technologisch determinisme ziet technologie als een manier om sociale relaties vorm te geven, een
politieke kracht. Technologie vormt de samenleving en de samenleving heeft dus ook geen invloed
op de technologie. Technologisch deterministen veronderstellen dat technologie de drijvende kracht
in de samenleving is en dat macht, van bijvoorbeeld cultuur, individuen of belangengroepen, in hoge
mate wordt bepaald door technologie (Timmermans & Berg, 2003). Bij het technologisch
determinisme wordt tijdens de ontwikkeling van het product niet gekeken naar de gebruikers of de
niet-gebruikers van het product. Beter gezegd, gebruikers en niet gebruikers spelen geen enkele rol
bij het technologisch determinisme omdat de technologie bepaald of het product zal slagen of niet
en de technologie alleen invloed heeft op de samenleving en niet andersom. Als we dit betrekken op
de casus van Grow-It; het is ontwikkeld door een organisatie en daarbij spelen de gebruikers en de
niet-gebruikers beide geen rol en is het gebruik daarom minimaal.
De tweede stroming, het sociaal essentialisme, is een reactie op het technologisch
determinisme en staat compleet aan de andere kant van het spectrum. Hierbij worden medische
technologieën beschouwd als lege omhulsels die door cultuur geïnterpreteerd moeten worden en
op die manier betekenis krijgen. De normen en waarden van de maatschappij bepalen hoe
technologie wordt gecreëerd. De samenleving bepaald dus de techniek in plaats van andersom, zoals
bij het technologisch determinisme. In het sociaal essentialisme is technologie een passief, niet-
overdraagbaar apparaat waarvoor sociale interpretaties zinvol gemaakt moeten worden. Men richt
zich op de beïnvloeding van gevoelens van kwetsbaarheid en autonomie van de patiënt en
benadrukt de sociale impact die technologie heeft op handicaps. In het sociaal essentialisme wordt
technologie als meer gezien dan het klassieke beeld, het bestaat ook uit instrumenten die interacties
of sociale betekenissen generen maar niet op zichzelf handelen (Timmermans & Berg, 2003).
De rol van de gebruikers bij het sociaal essentialisme is ontzettend belangrijk, zonder de gebruikers
is de technologie enkel een leeg omhulsel zonder betekenis en zonder bijdrage aan de maatschappij.
Hetzelfde, in mindere mate, geldt voor de niet-gebruikers. Het niet gebruiken van de technologie,
om wat voor reden dan ook, geeft ook betekenis aan het product. Als we dit concept toepassen op
Grow-It is het een neutraal instrument waaraan de maatschappij betekenis heeft gegeven. Als de
gebruikers de voordelen hiervan inzien zullen ze het gaan gebruiken, anders niet.
2
eMentalHealth
De rollen van gebruikers en niet-gebruikers en de relati e tussen medische technologie
en de prakti jk bij het ontwikkelen en introduceren van nieuwe technologieën in de
gezondheidszorg
Naam: Louise Wensing
Studentnummer: 551967
Vak: GW5638PM - Kritische studies van management en innovaties
Tutor: Marcello Aspria
Deadline: 16 mei 2021
Aantal woorden: 1.555
1
, Inleiding
Intussen zijn bijna alle zorgaanbieders in Nederland bezig met het aanbieden van digitale
zorgverlening, eHealth. Dit wordt ingezet om de gezondheid van de patiënt te verbeteren of te
behouden, maar ook om de kwaliteit de zorg te verbeteren en om de zorg betaalbaar te houden
(Xhofleer, 2019). Dit kan op allerlei manieren worden ingezet, denk bijvoorbeeld aan
personenalarmering, beeldzorg en telemonitoring. Maar ook gezondheidsapps vallen onder eHealth.
Zo zijn er apps ontwikkeld om de mentale gesteldheid van studenten te verbeteren, ook wel
eMentalHealth. Een voorbeeld hiervan is de app “Grow-It”, hierbij moeten de gebruikers vijf keer
per dag een korte vragenlijst invullen over onder andere slaap, beweging en sociaal gedraag, de app
dient op die manier als een soort dagboek. Daarnaast krijgen ze dagelijks een uitdaging die
stimuleert om gevoelens te delen of talenten te ontdekken (Erasmus MC, 2020).
Op papier klinkt dit als een goede oplossing voor de stijgende mentale klachten en
toenemende gevoelens van depressie onder studenten, vooral tijdens de coronacrisis, echter blijkt
het gebruik minimaal. Dit blijkt uit de recensies van de app waarin onder andere de toegankelijkheid
als reden wordt gegeven (APPLE, 2020). Welke rollen spelen de gebruikers en de niet-gebruikers in
het ontwerpen en introduceren van eHealth en wat is de relatie tussen medische technologie en de
praktijk?
Technologie en maatschappij
In de huidige maatschappij voert technologisch determinisme de boventoon. Dit paradigma is
oorspronkelijk ontwikkeld door Marx en is toe te wijzen aan het Marxisme (Wyatt, 2008).
Technologisch determinisme ziet technologie als een manier om sociale relaties vorm te geven, een
politieke kracht. Technologie vormt de samenleving en de samenleving heeft dus ook geen invloed
op de technologie. Technologisch deterministen veronderstellen dat technologie de drijvende kracht
in de samenleving is en dat macht, van bijvoorbeeld cultuur, individuen of belangengroepen, in hoge
mate wordt bepaald door technologie (Timmermans & Berg, 2003). Bij het technologisch
determinisme wordt tijdens de ontwikkeling van het product niet gekeken naar de gebruikers of de
niet-gebruikers van het product. Beter gezegd, gebruikers en niet gebruikers spelen geen enkele rol
bij het technologisch determinisme omdat de technologie bepaald of het product zal slagen of niet
en de technologie alleen invloed heeft op de samenleving en niet andersom. Als we dit betrekken op
de casus van Grow-It; het is ontwikkeld door een organisatie en daarbij spelen de gebruikers en de
niet-gebruikers beide geen rol en is het gebruik daarom minimaal.
De tweede stroming, het sociaal essentialisme, is een reactie op het technologisch
determinisme en staat compleet aan de andere kant van het spectrum. Hierbij worden medische
technologieën beschouwd als lege omhulsels die door cultuur geïnterpreteerd moeten worden en
op die manier betekenis krijgen. De normen en waarden van de maatschappij bepalen hoe
technologie wordt gecreëerd. De samenleving bepaald dus de techniek in plaats van andersom, zoals
bij het technologisch determinisme. In het sociaal essentialisme is technologie een passief, niet-
overdraagbaar apparaat waarvoor sociale interpretaties zinvol gemaakt moeten worden. Men richt
zich op de beïnvloeding van gevoelens van kwetsbaarheid en autonomie van de patiënt en
benadrukt de sociale impact die technologie heeft op handicaps. In het sociaal essentialisme wordt
technologie als meer gezien dan het klassieke beeld, het bestaat ook uit instrumenten die interacties
of sociale betekenissen generen maar niet op zichzelf handelen (Timmermans & Berg, 2003).
De rol van de gebruikers bij het sociaal essentialisme is ontzettend belangrijk, zonder de gebruikers
is de technologie enkel een leeg omhulsel zonder betekenis en zonder bijdrage aan de maatschappij.
Hetzelfde, in mindere mate, geldt voor de niet-gebruikers. Het niet gebruiken van de technologie,
om wat voor reden dan ook, geeft ook betekenis aan het product. Als we dit concept toepassen op
Grow-It is het een neutraal instrument waaraan de maatschappij betekenis heeft gegeven. Als de
gebruikers de voordelen hiervan inzien zullen ze het gaan gebruiken, anders niet.
2
