Neurofilosofie
HC1: De vrije wil bestaat niet
De vrije wil bestaat niet
Dick Swaab (hersenonderzoeker) = Wij zijn ons brein: alle kenmerken van ieder individu
liggen vast in de hersenen. Onze huidige kennis over het brein leidt tot de conclusie dat wij
geen vrije wil hebben.
Victor Lamme (neurowetenschapper) = ons brein bepaalt wat we doen. Daarom zijn wij
makkelijk te manipuleren en weet een hersenscan beter wat we willen dan dat we dat zelf
weten.
Het brein is een computer: veel van onze handelingen doen we onbewust. We hebben hier
geen controle over: het is geen vrije wil.
De aanpak van filosofen
1. Alles in de wereld gebeurt volgens deterministische wetten
2. Vrije wil is de mogelijkheid om anders te handelen dan deze wetten
3. Vrije wil bestaat.
Libertarianisme = we hebben een vrije wil, dus we zijn niet gedetermineerd (dus oneens
met stelling 1). De overtuiging dat sommige menselijke handelingen vrij gekozen zijn.
We voelen ons vrij -> ik nam havermout omdat ik dat wilde.
Agent causation en event causation
Problemen:
- Waar komen ‘vrije’ keuzes en handelingen vandaan? Zijn ze random?
- Waarom zouden de wetten die gelden in het hele universum niet op ons van
toepassing zijn?
- Klopt met intuïtie, maar geen goede argumenten
Hard determinisme = determinisme is waar, dus er is geen vrije wil (oneens met stelling 3).
De overtuiging dat alle gebeurtenissen worden veroorzaakt door gebeurtenissen daarvóór,
zodat alles wat gebeurt, niet anders had kunnen gebeuren.
Oedipus -> we kunnen niet aan ons lot ontkomen
Reductionism
Problemen:
- Waarom voelt het dan toch alsof we een vrije wil hebben
Onzichtbare oorzaken in ons brein: overtuigingen + verlangens +
persoonlijkheid = handeling
- Geen ruimte voor morele verantwoordelijkheid -> wie is nog verantwoordelijk voor zijn
keuze als hij er niks aan kan doen.
Je kunt niet vasthouden aan beide overtuigingen vanwege het ‘principe van alternatieve
mogelijkheden’= een handeling is pas vrij als de handelende persoon anders had kunnen
handelen (stelling 2).
Compatibilisme = we hebben een vrije wil en we zijn gedetermineerd, dus we moeten vrije
wil anders definiëren. (eens met stelling 2)
Al onze keuze en handelingen zijn gedetermineerd, maar sommige van onze handelingen
zijn toch echt vrij. ‘Vrij’ betekent hier
- Interne oorzaak vs externe oorzaak -> springen in het zwembad in plaats van geduwd
worden
, - Frankfurt cases = kiezen in lijn met wie/wat je bent. Als je de keuze bij jouw past, dan
ben je vrij. Je bent verantwoordelijk voor je keuze, omdat je koos wat je wilde, zelfs al
kon je niet anders kiezen. (republikeinen vs democraten)
- Churchland = mate van controle bepaalt of je keuze vrij is of niet. (feeling free =
having control). Hoe vrij onze keuzes zijn, hangt af van hoeveel interne en externe
factoren ons beïnvloeden en hoeveel controle we hebben over onze handelingen.
(niezen of niezen over iemands lunch). Controle is gradueel en ook te trainen.
Problemen:
Hoeveel controle moet je hebben om van vrije wil te kunnen spreken (bv
strafrecht ontoerekeningsvatbaarheid)
Herformuleren probleem vaak in termen van morele verantwoordelijkheid in
plaats van vrije wil
De aanpak van neurowetenschappers
Onderzoeken of we vrije wil hebben of niet
- Libet (1979) -> bewuste intentie van handelen 300 ms na begin van readiness
potential.
- Soon et al. (2008) -> beslissen of ze met rechts of links gingen drukken. Met MRI
scans konden ze al eerder zien wat de persoon ging doen.
Definities: Lamme&Swaab vs Daniel dennet
Daniel Dennet:
Absolute vs praktische vrije wil
Absolute vrije wil = ongedetermineerde keuzes (libertarianisme)
Praktische vrije wil = morele competentie (goed geïnformeerd, gestructureerde verlangens,
gedreven door redenen, niet gedwongen door een ander persoon)
Sociale constructie = maatschappij bepaalt of iemand aan ‘competente’ lijn
valt en als volledige burger gezien wordt. (bv rijbewijs)
Zoals euro’s, dollars, beloftes -> geen hersentoestand, maar een
competentiestatus waar we het over eens zijn.
Wat is echt?
Manifest image = de wereld waarin we leven met objecten die we allemaal kennen, zoals
levende dingen, kleuren, woorden, mogelijkheden, vrije wil
Scientific image = neuronen, atomen, Higgs deeltjes
Dus Dennet zegt of je denk dat vrije wil echt is of niet hangt af hoe je denkt over dit ^ soort
dingen in het leven.
Wat tonen de neurowetenschappen aan?
Dennet vindt het experiment van Libert en Soon geen goed experiment om vrije wil aan te
tonen.
Swaab&lamme -> alles ligt al vast/wordt bepaald in ons brein.
Dennet -> Het feit dat sommige mensen niet goed ‘bedraad’ zijn, kan aan
tonen dat zij niet verantwoordelijk zijn, maar niet dat we allemaal niet
verantwoordelijk zijn
(Veel) neurowetenschappers hanteren een
definitie van vrije wil die incompatibel is met
determinisme (absolute vrije wil), maar
deze is vaak impliciet of inconsistent.
Dennett wijst er op dat de vraag of vrije wil
bestaat afhangt van 1) je definitie van vrije
wil en 2) welke andere dingen wel/niet
bestaan.
HC1: De vrije wil bestaat niet
De vrije wil bestaat niet
Dick Swaab (hersenonderzoeker) = Wij zijn ons brein: alle kenmerken van ieder individu
liggen vast in de hersenen. Onze huidige kennis over het brein leidt tot de conclusie dat wij
geen vrije wil hebben.
Victor Lamme (neurowetenschapper) = ons brein bepaalt wat we doen. Daarom zijn wij
makkelijk te manipuleren en weet een hersenscan beter wat we willen dan dat we dat zelf
weten.
Het brein is een computer: veel van onze handelingen doen we onbewust. We hebben hier
geen controle over: het is geen vrije wil.
De aanpak van filosofen
1. Alles in de wereld gebeurt volgens deterministische wetten
2. Vrije wil is de mogelijkheid om anders te handelen dan deze wetten
3. Vrije wil bestaat.
Libertarianisme = we hebben een vrije wil, dus we zijn niet gedetermineerd (dus oneens
met stelling 1). De overtuiging dat sommige menselijke handelingen vrij gekozen zijn.
We voelen ons vrij -> ik nam havermout omdat ik dat wilde.
Agent causation en event causation
Problemen:
- Waar komen ‘vrije’ keuzes en handelingen vandaan? Zijn ze random?
- Waarom zouden de wetten die gelden in het hele universum niet op ons van
toepassing zijn?
- Klopt met intuïtie, maar geen goede argumenten
Hard determinisme = determinisme is waar, dus er is geen vrije wil (oneens met stelling 3).
De overtuiging dat alle gebeurtenissen worden veroorzaakt door gebeurtenissen daarvóór,
zodat alles wat gebeurt, niet anders had kunnen gebeuren.
Oedipus -> we kunnen niet aan ons lot ontkomen
Reductionism
Problemen:
- Waarom voelt het dan toch alsof we een vrije wil hebben
Onzichtbare oorzaken in ons brein: overtuigingen + verlangens +
persoonlijkheid = handeling
- Geen ruimte voor morele verantwoordelijkheid -> wie is nog verantwoordelijk voor zijn
keuze als hij er niks aan kan doen.
Je kunt niet vasthouden aan beide overtuigingen vanwege het ‘principe van alternatieve
mogelijkheden’= een handeling is pas vrij als de handelende persoon anders had kunnen
handelen (stelling 2).
Compatibilisme = we hebben een vrije wil en we zijn gedetermineerd, dus we moeten vrije
wil anders definiëren. (eens met stelling 2)
Al onze keuze en handelingen zijn gedetermineerd, maar sommige van onze handelingen
zijn toch echt vrij. ‘Vrij’ betekent hier
- Interne oorzaak vs externe oorzaak -> springen in het zwembad in plaats van geduwd
worden
, - Frankfurt cases = kiezen in lijn met wie/wat je bent. Als je de keuze bij jouw past, dan
ben je vrij. Je bent verantwoordelijk voor je keuze, omdat je koos wat je wilde, zelfs al
kon je niet anders kiezen. (republikeinen vs democraten)
- Churchland = mate van controle bepaalt of je keuze vrij is of niet. (feeling free =
having control). Hoe vrij onze keuzes zijn, hangt af van hoeveel interne en externe
factoren ons beïnvloeden en hoeveel controle we hebben over onze handelingen.
(niezen of niezen over iemands lunch). Controle is gradueel en ook te trainen.
Problemen:
Hoeveel controle moet je hebben om van vrije wil te kunnen spreken (bv
strafrecht ontoerekeningsvatbaarheid)
Herformuleren probleem vaak in termen van morele verantwoordelijkheid in
plaats van vrije wil
De aanpak van neurowetenschappers
Onderzoeken of we vrije wil hebben of niet
- Libet (1979) -> bewuste intentie van handelen 300 ms na begin van readiness
potential.
- Soon et al. (2008) -> beslissen of ze met rechts of links gingen drukken. Met MRI
scans konden ze al eerder zien wat de persoon ging doen.
Definities: Lamme&Swaab vs Daniel dennet
Daniel Dennet:
Absolute vs praktische vrije wil
Absolute vrije wil = ongedetermineerde keuzes (libertarianisme)
Praktische vrije wil = morele competentie (goed geïnformeerd, gestructureerde verlangens,
gedreven door redenen, niet gedwongen door een ander persoon)
Sociale constructie = maatschappij bepaalt of iemand aan ‘competente’ lijn
valt en als volledige burger gezien wordt. (bv rijbewijs)
Zoals euro’s, dollars, beloftes -> geen hersentoestand, maar een
competentiestatus waar we het over eens zijn.
Wat is echt?
Manifest image = de wereld waarin we leven met objecten die we allemaal kennen, zoals
levende dingen, kleuren, woorden, mogelijkheden, vrije wil
Scientific image = neuronen, atomen, Higgs deeltjes
Dus Dennet zegt of je denk dat vrije wil echt is of niet hangt af hoe je denkt over dit ^ soort
dingen in het leven.
Wat tonen de neurowetenschappen aan?
Dennet vindt het experiment van Libert en Soon geen goed experiment om vrije wil aan te
tonen.
Swaab&lamme -> alles ligt al vast/wordt bepaald in ons brein.
Dennet -> Het feit dat sommige mensen niet goed ‘bedraad’ zijn, kan aan
tonen dat zij niet verantwoordelijk zijn, maar niet dat we allemaal niet
verantwoordelijk zijn
(Veel) neurowetenschappers hanteren een
definitie van vrije wil die incompatibel is met
determinisme (absolute vrije wil), maar
deze is vaak impliciet of inconsistent.
Dennett wijst er op dat de vraag of vrije wil
bestaat afhangt van 1) je definitie van vrije
wil en 2) welke andere dingen wel/niet
bestaan.
