BOK GFA-1D.GV1-17 Gezondheidsvoorlichting 1 (GV1) VOLTIJD
Doel van de cursus
Doel van de cursus GV1 is dat je - voor een gezondheidsprobleem uit je eigen praktijk - planmatig een doel- en doelgroepgerichte voorlichtingscampagne kunt
ontwerpen, gebruikmakend van de juiste methoden/technieken en middelen.
Voordat je een voorlichtingscampagne kunt ontwikkelen, moet je eerst het onderliggende gezondheidsprobleem analyseren, zoals je dat ook al bij de startopdracht
hebt gedaan. Dat doe je zelfstandig, voorafgaand aan de cursus. Tijdens de cursus GV1 gaan we dan eerst nog een stapje verder met analyseren: je onderzoekt ook
wat de oorzaken zijn van het (probleem)gedrag, dat het gezondheidsprobleem negatief beïnvloedt. Op basis van deze analyse formuleer je doelen, die je met
voorlichting wilt gaan bereiken.
Deze (voorlichtings)doelen vormen het uitgangspunt voor het ontwikkelen van je campagneplan. Het campagneplan bestaat uit twee samenhangende interventies,
gericht op een specifieke doelgroep uit jouw praktijk. Bij de keuze voor interventies maak je gebruik van evidence-based methoden en technieken. Ook denk je al
vooruit: je plant hoe je de interventies gaat implementeren en evalueren. Bij het nadenken over evalueren gebruik je theorieën van Praktijkgericht Onderzoek Dit
alles leg je vast in je campagneplan.
BOK BIJ CURSUS GEZONDHEIDSVOORLICHTING 1 (GV1-VT)
Inleiding gezondheidsvoorlichting → Brug et al. (2017) hoofdstuk 1: p. 15 t/m 26
Wat is Gezondheid?
Een toestand van compleet fysiek, geestelijk en sociaal welbevinden en niet alleen de afwezigheid van ziekte of een
gebrek (WHO)
ofwel
Het vermogen om zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale
uitdagingen in het leven (Machteld Huber).
1. Je kunt aangeven wat de begrippen: analyseren, determinanten, gedragsverandering, gezondheidsinterventie,
voorlichtingscampagne en implementatie betekenen.
➔ analyseren: het grondig onderzoeken en het ontleden van iets. Zo kunnen problemen geanalyseerd worden,
maar ook gegevens of zelfs de menselijke geest.
➔ determinanten (bij de analyse): oorzaken/factoren (die een rol spelen bij een gezondheidsprobleem of
ongezond gedrag).
➔ gedragsverandering: het draait om het aanpassen van ingesleten gedrag routines. Dit is niet altijd gemakkelijk.
De vraag is dus 'hoe verleid je mensen (bewust of onbewust) om bepaalde acties meer, minder of anders te
doen'
➔ gezondheidsinterventie: ideeën om gezondheid te verbeteren.
➔ voorlichtingsinterventie: een ingreep/actie om het gedrag van een persoon te beïnvloeden, gericht op gezond
gedrag.
➔ gezondheidskundige analyse: het analyseren van een gezondheidsprobleem en van ongezond gedrag.
➔ gezondheidscampagne: meerdere samenhangende gezondheidsinterventies met een gemeenschappelijk doel.
➔ voorlichtingscampagne: voorlichting geven?
➔ implementatie (van de interventie): het uitvoeren van geplande interventies/de campagne.
➔ evalueren (van de interventie): je bekijkt hoe de interventie is gegaan/wat het effect ervan geweest is.
➔ gezondheidsvoorlichting: onderdeel van gezondheidsbevordering; combi van voorlichting en
omgevingsveranderingen die gezond gedrag en gezonde leefomstandigheden stimuleert. Gericht op
kennisoverdracht en beïnvloeden van gedragsdeterminanten.
2. Je kunt het verschil uitleggen tussen gezondheidsbevordering en gezondheidsvoorlichting.
➔ gezondheidsbevordering (geen vrijwillige gedragsverandering): gezondheidspreventie
◆ wetten/(maatregelen) + (gezondheids)voorzieningen
➔ gezondheidsvoorlichting (vrijwillige gedragsverandering): de verzamelnaam voor alle activiteiten (interventies)
die mensen stimuleren om zich op vrijwillige basis 'gezonder' te gaan gedragen’ (Brug, 2017)
, BOK GFA-1D.GV1-17 Gezondheidsvoorlichting 1 (GV1) VOLTIJD
3. Je kunt het verschil tussen de begrippen universele, selectieve, geïndiceerde en zorggerelateerde preventie
benoemen je kunt elke vorm van deze preventie illustreren met een voorbeeld.
➔ universele preventie: gezonde bevolking (hele bevolking) gezond houden
◆ primaire preventie en populatiebenadering
➔ selectieve preventie: gezondheid van risicogroepen verbeteren
◆ hoogrisicobenadering en secundaire preventie
➔ geïndiceerde preventie: personen met beginnende klachten/symptomen
◆ hoogrisicobenadering en secundaire preventie
➔ zorggerelateerde preventie: patiënten (personen met ziektelast)
◆ tertiaire preventie (individu)
4. Je kunt aangeven wat het begrip 'interventie' betekent en je kunt dit met verschillende
soorten interventies op het gebied van gezondheidsbevordering/gezondheidsvoorlichting
illustreren.
Interventie zijn ideeën voor de probleemgedragingen.
Wat is het verschil tussen primaire, secundaire en tertiaire preventie en noem bij elke vorm een voorbeeld (Brug et al,
2017, p 17 en 18)?
➔ primaire preventie: activiteiten die voorkómen dat gezonde mensen een bepaald(e) gezondheidsprobleem
krijgen. Dus het wegnemen van oorzaken of risicofactoren voor aandoeningen.
◆ vb: voor preventie van hart- en vaatziekten stoppen-met-rokenmaatregelen.
◆ alleen mogelijk als oorzaak bekend is.
➔ secundaire preventie: (vroegtijdig) opsporen van ziekte/afwijkingen/risico’s zodat vroegbehandeling mogelijk
is om erger voorkomen.
◆ vb: screening op borstkanker in bevolkingsonderzoek naar borstkanker of werknemers testen op 1ste
symptomen van hart- en vaatziekten.
➔ tertiaire preventie: voorkómen van complicaties/verergering. Doel is om zo goed mogelijk te leven en het
beheersen van ziekte om kwaliteit van leven te behouden.
◆ vb: bevorderen van therapietrouw of hulp zelfmanagement van ziekte (dieetvoorlichting)
Op welke verschillende niveaus kun je voorlichting geven?
➔ Individueel (microniveau)
➔ Groep/organisatie (mesoniveau)
➔ Plaatselijk/regionaal (meso-/macroniveau)
➔ Landelijk- /samenlevingsniveau (macroniveau)
Werkt een geneesmiddel? Dat is afhankelijk van hoe de patiënt het gnm gebruikt (=gedrag).
➔ Patiënten zijn onze doelgroep.
➔ Gezond gedrag (en therapietrouw = zelfstandig gebruik van farmacotherapie) leidt tot minder ziekte en dus
minder gebruik van gezondheidszorg.
Model voor planmatige gedragsverandering →
PDCA
PLAN: o.b.v. doelen: ontwikkelen van interventieplan
DO: ontwikkelen en implementeren v/d interventie/campagne
CHECK: evalueren, meten van het effect/proces v/d interventie
(getoetst aan de vastgestelde doelen).
ACT: analyseren en doelen opstellen/bijstellen (o.b.v. check)
Doel van de cursus
Doel van de cursus GV1 is dat je - voor een gezondheidsprobleem uit je eigen praktijk - planmatig een doel- en doelgroepgerichte voorlichtingscampagne kunt
ontwerpen, gebruikmakend van de juiste methoden/technieken en middelen.
Voordat je een voorlichtingscampagne kunt ontwikkelen, moet je eerst het onderliggende gezondheidsprobleem analyseren, zoals je dat ook al bij de startopdracht
hebt gedaan. Dat doe je zelfstandig, voorafgaand aan de cursus. Tijdens de cursus GV1 gaan we dan eerst nog een stapje verder met analyseren: je onderzoekt ook
wat de oorzaken zijn van het (probleem)gedrag, dat het gezondheidsprobleem negatief beïnvloedt. Op basis van deze analyse formuleer je doelen, die je met
voorlichting wilt gaan bereiken.
Deze (voorlichtings)doelen vormen het uitgangspunt voor het ontwikkelen van je campagneplan. Het campagneplan bestaat uit twee samenhangende interventies,
gericht op een specifieke doelgroep uit jouw praktijk. Bij de keuze voor interventies maak je gebruik van evidence-based methoden en technieken. Ook denk je al
vooruit: je plant hoe je de interventies gaat implementeren en evalueren. Bij het nadenken over evalueren gebruik je theorieën van Praktijkgericht Onderzoek Dit
alles leg je vast in je campagneplan.
BOK BIJ CURSUS GEZONDHEIDSVOORLICHTING 1 (GV1-VT)
Inleiding gezondheidsvoorlichting → Brug et al. (2017) hoofdstuk 1: p. 15 t/m 26
Wat is Gezondheid?
Een toestand van compleet fysiek, geestelijk en sociaal welbevinden en niet alleen de afwezigheid van ziekte of een
gebrek (WHO)
ofwel
Het vermogen om zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale
uitdagingen in het leven (Machteld Huber).
1. Je kunt aangeven wat de begrippen: analyseren, determinanten, gedragsverandering, gezondheidsinterventie,
voorlichtingscampagne en implementatie betekenen.
➔ analyseren: het grondig onderzoeken en het ontleden van iets. Zo kunnen problemen geanalyseerd worden,
maar ook gegevens of zelfs de menselijke geest.
➔ determinanten (bij de analyse): oorzaken/factoren (die een rol spelen bij een gezondheidsprobleem of
ongezond gedrag).
➔ gedragsverandering: het draait om het aanpassen van ingesleten gedrag routines. Dit is niet altijd gemakkelijk.
De vraag is dus 'hoe verleid je mensen (bewust of onbewust) om bepaalde acties meer, minder of anders te
doen'
➔ gezondheidsinterventie: ideeën om gezondheid te verbeteren.
➔ voorlichtingsinterventie: een ingreep/actie om het gedrag van een persoon te beïnvloeden, gericht op gezond
gedrag.
➔ gezondheidskundige analyse: het analyseren van een gezondheidsprobleem en van ongezond gedrag.
➔ gezondheidscampagne: meerdere samenhangende gezondheidsinterventies met een gemeenschappelijk doel.
➔ voorlichtingscampagne: voorlichting geven?
➔ implementatie (van de interventie): het uitvoeren van geplande interventies/de campagne.
➔ evalueren (van de interventie): je bekijkt hoe de interventie is gegaan/wat het effect ervan geweest is.
➔ gezondheidsvoorlichting: onderdeel van gezondheidsbevordering; combi van voorlichting en
omgevingsveranderingen die gezond gedrag en gezonde leefomstandigheden stimuleert. Gericht op
kennisoverdracht en beïnvloeden van gedragsdeterminanten.
2. Je kunt het verschil uitleggen tussen gezondheidsbevordering en gezondheidsvoorlichting.
➔ gezondheidsbevordering (geen vrijwillige gedragsverandering): gezondheidspreventie
◆ wetten/(maatregelen) + (gezondheids)voorzieningen
➔ gezondheidsvoorlichting (vrijwillige gedragsverandering): de verzamelnaam voor alle activiteiten (interventies)
die mensen stimuleren om zich op vrijwillige basis 'gezonder' te gaan gedragen’ (Brug, 2017)
, BOK GFA-1D.GV1-17 Gezondheidsvoorlichting 1 (GV1) VOLTIJD
3. Je kunt het verschil tussen de begrippen universele, selectieve, geïndiceerde en zorggerelateerde preventie
benoemen je kunt elke vorm van deze preventie illustreren met een voorbeeld.
➔ universele preventie: gezonde bevolking (hele bevolking) gezond houden
◆ primaire preventie en populatiebenadering
➔ selectieve preventie: gezondheid van risicogroepen verbeteren
◆ hoogrisicobenadering en secundaire preventie
➔ geïndiceerde preventie: personen met beginnende klachten/symptomen
◆ hoogrisicobenadering en secundaire preventie
➔ zorggerelateerde preventie: patiënten (personen met ziektelast)
◆ tertiaire preventie (individu)
4. Je kunt aangeven wat het begrip 'interventie' betekent en je kunt dit met verschillende
soorten interventies op het gebied van gezondheidsbevordering/gezondheidsvoorlichting
illustreren.
Interventie zijn ideeën voor de probleemgedragingen.
Wat is het verschil tussen primaire, secundaire en tertiaire preventie en noem bij elke vorm een voorbeeld (Brug et al,
2017, p 17 en 18)?
➔ primaire preventie: activiteiten die voorkómen dat gezonde mensen een bepaald(e) gezondheidsprobleem
krijgen. Dus het wegnemen van oorzaken of risicofactoren voor aandoeningen.
◆ vb: voor preventie van hart- en vaatziekten stoppen-met-rokenmaatregelen.
◆ alleen mogelijk als oorzaak bekend is.
➔ secundaire preventie: (vroegtijdig) opsporen van ziekte/afwijkingen/risico’s zodat vroegbehandeling mogelijk
is om erger voorkomen.
◆ vb: screening op borstkanker in bevolkingsonderzoek naar borstkanker of werknemers testen op 1ste
symptomen van hart- en vaatziekten.
➔ tertiaire preventie: voorkómen van complicaties/verergering. Doel is om zo goed mogelijk te leven en het
beheersen van ziekte om kwaliteit van leven te behouden.
◆ vb: bevorderen van therapietrouw of hulp zelfmanagement van ziekte (dieetvoorlichting)
Op welke verschillende niveaus kun je voorlichting geven?
➔ Individueel (microniveau)
➔ Groep/organisatie (mesoniveau)
➔ Plaatselijk/regionaal (meso-/macroniveau)
➔ Landelijk- /samenlevingsniveau (macroniveau)
Werkt een geneesmiddel? Dat is afhankelijk van hoe de patiënt het gnm gebruikt (=gedrag).
➔ Patiënten zijn onze doelgroep.
➔ Gezond gedrag (en therapietrouw = zelfstandig gebruik van farmacotherapie) leidt tot minder ziekte en dus
minder gebruik van gezondheidszorg.
Model voor planmatige gedragsverandering →
PDCA
PLAN: o.b.v. doelen: ontwikkelen van interventieplan
DO: ontwikkelen en implementeren v/d interventie/campagne
CHECK: evalueren, meten van het effect/proces v/d interventie
(getoetst aan de vastgestelde doelen).
ACT: analyseren en doelen opstellen/bijstellen (o.b.v. check)
