Organisatiekunde
College 1: Geschiedenis van de organisatiekunde
De evolutie van organisatie en management
Organisatiekunde= ‘’een interdisciplinaire wetenschap die zich bezighoudt met het bestuderen van
het gedrag van organisaties alsmede de factoren die dit gedrag bepalen en de wijze waarop
organisaties het meest doeltreffend bestuur kunnen worden.
Interdisciplinair= verschillende takken, samenwerkend. De organisatiekunde bevat vele elementen
die afkomstig zijn van andere wetenschappen.
Multidisciplinair= Betrekking hebbend op een aantal takken van wetenschap.
De definitie van organisatiekunde omvat twee aspecten van het vakgebied, namelijk:
- Een descriptief aspect → beschrijving van het gedrag van organisaties, met de motieven en
gevolgen.
- Een prescriptief aspect → een advies over te volgen handelwijze en organisatie-inrichtingen.
Een organisatie is dus altijd een groep mensen die een gemeenschappelijk doel willen bereiken.
→ voetbalteam of criminelenorganisatie
Organisatiekunde is dus met name een sociologische (sociaal psychologisch) wetenschap die ook
kennis van andere wetenschappen gebruikt.
→ Economie, bestuurskunde, communicatie wetenschappen en HR wetenschappen.
Besturing= het richting geven aan de processen die in een organisatie plaatsvinden.
→ Deze richting wijst naar een doel, dat vooraf bepaald moet worden.
Organisaties en organisatiekunde
→ Doelgericht samenwerkingsverband
Organisatie zou je kunnen zien als een nieuw levend wezen. (Meerdere mensen→ de verschillende
organen)
Dit betreft de gecoördineerde inzet aan:
- Mensen (2 of meer personen)
- Middelen (machines, financiën)
Om vooraf besproken doelstellingen te realiseren.
Organisatiekunde bestudeerd dus hoe een groep mensen zo efficiënt en effectief mogelijk een doel
kan bereiken.
Studie halen→ effectief 10 jaar studie→ niet efficiënt
studie niet halen→ niet effectief 3 jaar studie → effectief & efficiënt
Efficientie wil je zo goed mogelijk organiseren en ervoor zorgen dat je dat doel zo efficiënt mogelijk
behaald.
,Drie typen organisatie:
- Private organisatie (profit)→ Lenen geld van de bank
om producten te maken en vervolgens winst te
maken.
- Publieke organisatie (non profit)→ Die krijgen geld
van de overheid om vervolgens een publiek product
te leveren.
- Hybride organisaties (semi-overheid)
→ vervoersmiddelen, woningcorporaties,
zorginstellingen
Geschiedkundige ontwikkeling: Denkrichtingen en persoonlijkheden
Het vak is na de wo II in Nederland geïntroduceerd en heette eerst bedrijfsorganisatie en dat was
sterk technisch georganiseerd.
In de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw is de organisatiekunde die we nu kennen ontstaan.
Andere wetenschappen werden erin betrokken → bedrijfseconomie, logistiek, de
gedragswetenschappen en de juridische wetenschappen.
,Periode voor de industriële revolutie (400 V.Chr. – 1900 na Chr.)
Machiavelli, Il principe (der heerser) (1469-1527)
Bekend geworden→ ideeën hoe je groepen mensen aanstuurt en negatieve interpretaties.
Macht (besturen en inrichten):
- … is een kunnen
- Je moet 3 agenda’s hebben
- Je moet liegen, mensen met macht moeten liegen!
→ Om te voorkomen dat de efficientie en de effectiviteit eronder
lijdt in een organisatie.
- Breng slecht nieuws snel, breng goed nieuws langzaam
‘’Je vijand is als een rivier. Die kan altijd overstromen. Voordat dit gebeurd moet je toeslaan en dijken
bouwen. Moet je omgaan met macht in elke relatie’’.
Tot in de tweede helft van de achttiende eeuw overheerste het mercantilisme als economische
denkrichting. → = deze stroming stelde dat het bezit aan geld en goud de enige welvaartsbron was.
Totdat Adam Smith in 1776 zijn invloedrijke boek schreef.
→ De productieve arbeid kan sterk verhoogd worden. Hij wees hiermee het mercantilisme van de
hand.
Adam Smith (1723-1790)
Hij was een Schotse filosoof en geen econoom, maar eticus.
- Boek ‘the wealth of nations’ → hierdoor bekend geworden
- Nastreven van het individuele belang resulterend in het grootste
maatschappelijke belang!
- ‘Onzichtbare hand’ van deze vrije markt zou zorgen voor harmonie en evenwicht
→ gaat over vraag en aanbod.
Let op: de industriële revolutie start in deze eeuw: arbeidsdeling!
Arbeid opdelen en jezelf specialiseren (je wordt beter en het is beter voor de maatschappij). (34:10)
Aan het eind van de negentiende eeuw gingen arbeiders zich verzetten door systematisch en
georganiseerd tijd te rekken. Er ontstond behoefte aan een meer gestructureerde en systematische
aanpak. → dit zag Frederick Winslow Taylor in.
Periode na 1900
Scientific management
Een organisatie is een gesloten systeem en middels een wetenschappelijk
methode kan die geoptimaliseerd worden.
→ Als je onderzoekt welke deeltaakjes het beste bij welke persoon past.
Dan kun je het tempo van de lopende band opvoeren.
, Acht functies, die door een aparte functionaris uitgevoerd moest worden: (achtbazenstelsel)
- Tijd en kosten - Werkvoorbereidingen en uitgifte - Technische leiding
- Werkinstructies - Onderhoud - Personeelsbeheer
- Bewerkingen en hun volgorde - kwaliteitscontrole
Enkele hoofdpunten uit Taylors theorie over het bestuur en beheer van organsaties:
1. Een wetenschappelijke analyse van de werkzaamheden en het uitvoeren van
bewegingsstudies. De resultaten hiervan kunnen leiden tot standaardisatie en normalisatie
van het productieproces en de hierin te gebruiken machines en materialen.
2. Een vergaande taakverdeling en training van de arbeiders, waarbij elke handeling en
beweging precies is voorgeschreven; hierdoor krijgt de arbeider veel routine, waardoor veel
hogere productienormen gehaald kunnen worden.
3. Een hechte en vriendschappelijke samenwerking tussen leiding en arbeiders.
4. De bedrijfsleiders zijn verantwoordelijk voor het analyseren van en het zoeken naar
werkmethoden en het scheppen van productievoorwaarden.
→ Voorheen werd dit naar de uitvoering geschoven.
5. De juiste man op de juiste plaats door zorgvuldige selectie.
6. Het invoeren van prestatiebeloning met als doel te komen tot lagere productiekosten.
Frederich Taylor (1856-1915)
Hoe → Tijd metingen en bewegingsstudies van handelingen in het productieproces.
Voordelen → verregaande taakverdeling en specialisatie.→ efficientie, invoering van
prestatievermogen.
Nadelen → eentonig, uitbuiting arbeiders, meerdere bazen.
Taylorism
→= de mens als onderdeel van een machine.
General management
De benodigde vaardigheden om een organisatie als geheel te leiden.
Henry Fayol (1841-1925)
Hoe →Middels een structurele benadering van: plannen, organiseren,
opdrachten geven, coördineren en controleren. Eenheid en bevel.
Voordeel → algemeen geldend. Daarnaast kun je management leren.
Nadelen → het idee van een beleid van bevel is achterhaald.
Als de baas een opdracht geeft, moet iedereen zich daaraan houden (elke afdeling). Dit gebeurd
alleen nog bij de krijgsmacht.
General management-theorie- Fayol (rond 1900)
- Fayol zijn bijdrage was nadrukkelijk gericht op de gehele organisatie. Dit in tegenstelling tot
Taylor die zich vooral richtte op de productieafdeling.
- General managementtheorie legt verbanden tussen de managementgebieden en de
managementtaken. De theorie was bedoeld als onderwijsmodel.
College 1: Geschiedenis van de organisatiekunde
De evolutie van organisatie en management
Organisatiekunde= ‘’een interdisciplinaire wetenschap die zich bezighoudt met het bestuderen van
het gedrag van organisaties alsmede de factoren die dit gedrag bepalen en de wijze waarop
organisaties het meest doeltreffend bestuur kunnen worden.
Interdisciplinair= verschillende takken, samenwerkend. De organisatiekunde bevat vele elementen
die afkomstig zijn van andere wetenschappen.
Multidisciplinair= Betrekking hebbend op een aantal takken van wetenschap.
De definitie van organisatiekunde omvat twee aspecten van het vakgebied, namelijk:
- Een descriptief aspect → beschrijving van het gedrag van organisaties, met de motieven en
gevolgen.
- Een prescriptief aspect → een advies over te volgen handelwijze en organisatie-inrichtingen.
Een organisatie is dus altijd een groep mensen die een gemeenschappelijk doel willen bereiken.
→ voetbalteam of criminelenorganisatie
Organisatiekunde is dus met name een sociologische (sociaal psychologisch) wetenschap die ook
kennis van andere wetenschappen gebruikt.
→ Economie, bestuurskunde, communicatie wetenschappen en HR wetenschappen.
Besturing= het richting geven aan de processen die in een organisatie plaatsvinden.
→ Deze richting wijst naar een doel, dat vooraf bepaald moet worden.
Organisaties en organisatiekunde
→ Doelgericht samenwerkingsverband
Organisatie zou je kunnen zien als een nieuw levend wezen. (Meerdere mensen→ de verschillende
organen)
Dit betreft de gecoördineerde inzet aan:
- Mensen (2 of meer personen)
- Middelen (machines, financiën)
Om vooraf besproken doelstellingen te realiseren.
Organisatiekunde bestudeerd dus hoe een groep mensen zo efficiënt en effectief mogelijk een doel
kan bereiken.
Studie halen→ effectief 10 jaar studie→ niet efficiënt
studie niet halen→ niet effectief 3 jaar studie → effectief & efficiënt
Efficientie wil je zo goed mogelijk organiseren en ervoor zorgen dat je dat doel zo efficiënt mogelijk
behaald.
,Drie typen organisatie:
- Private organisatie (profit)→ Lenen geld van de bank
om producten te maken en vervolgens winst te
maken.
- Publieke organisatie (non profit)→ Die krijgen geld
van de overheid om vervolgens een publiek product
te leveren.
- Hybride organisaties (semi-overheid)
→ vervoersmiddelen, woningcorporaties,
zorginstellingen
Geschiedkundige ontwikkeling: Denkrichtingen en persoonlijkheden
Het vak is na de wo II in Nederland geïntroduceerd en heette eerst bedrijfsorganisatie en dat was
sterk technisch georganiseerd.
In de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw is de organisatiekunde die we nu kennen ontstaan.
Andere wetenschappen werden erin betrokken → bedrijfseconomie, logistiek, de
gedragswetenschappen en de juridische wetenschappen.
,Periode voor de industriële revolutie (400 V.Chr. – 1900 na Chr.)
Machiavelli, Il principe (der heerser) (1469-1527)
Bekend geworden→ ideeën hoe je groepen mensen aanstuurt en negatieve interpretaties.
Macht (besturen en inrichten):
- … is een kunnen
- Je moet 3 agenda’s hebben
- Je moet liegen, mensen met macht moeten liegen!
→ Om te voorkomen dat de efficientie en de effectiviteit eronder
lijdt in een organisatie.
- Breng slecht nieuws snel, breng goed nieuws langzaam
‘’Je vijand is als een rivier. Die kan altijd overstromen. Voordat dit gebeurd moet je toeslaan en dijken
bouwen. Moet je omgaan met macht in elke relatie’’.
Tot in de tweede helft van de achttiende eeuw overheerste het mercantilisme als economische
denkrichting. → = deze stroming stelde dat het bezit aan geld en goud de enige welvaartsbron was.
Totdat Adam Smith in 1776 zijn invloedrijke boek schreef.
→ De productieve arbeid kan sterk verhoogd worden. Hij wees hiermee het mercantilisme van de
hand.
Adam Smith (1723-1790)
Hij was een Schotse filosoof en geen econoom, maar eticus.
- Boek ‘the wealth of nations’ → hierdoor bekend geworden
- Nastreven van het individuele belang resulterend in het grootste
maatschappelijke belang!
- ‘Onzichtbare hand’ van deze vrije markt zou zorgen voor harmonie en evenwicht
→ gaat over vraag en aanbod.
Let op: de industriële revolutie start in deze eeuw: arbeidsdeling!
Arbeid opdelen en jezelf specialiseren (je wordt beter en het is beter voor de maatschappij). (34:10)
Aan het eind van de negentiende eeuw gingen arbeiders zich verzetten door systematisch en
georganiseerd tijd te rekken. Er ontstond behoefte aan een meer gestructureerde en systematische
aanpak. → dit zag Frederick Winslow Taylor in.
Periode na 1900
Scientific management
Een organisatie is een gesloten systeem en middels een wetenschappelijk
methode kan die geoptimaliseerd worden.
→ Als je onderzoekt welke deeltaakjes het beste bij welke persoon past.
Dan kun je het tempo van de lopende band opvoeren.
, Acht functies, die door een aparte functionaris uitgevoerd moest worden: (achtbazenstelsel)
- Tijd en kosten - Werkvoorbereidingen en uitgifte - Technische leiding
- Werkinstructies - Onderhoud - Personeelsbeheer
- Bewerkingen en hun volgorde - kwaliteitscontrole
Enkele hoofdpunten uit Taylors theorie over het bestuur en beheer van organsaties:
1. Een wetenschappelijke analyse van de werkzaamheden en het uitvoeren van
bewegingsstudies. De resultaten hiervan kunnen leiden tot standaardisatie en normalisatie
van het productieproces en de hierin te gebruiken machines en materialen.
2. Een vergaande taakverdeling en training van de arbeiders, waarbij elke handeling en
beweging precies is voorgeschreven; hierdoor krijgt de arbeider veel routine, waardoor veel
hogere productienormen gehaald kunnen worden.
3. Een hechte en vriendschappelijke samenwerking tussen leiding en arbeiders.
4. De bedrijfsleiders zijn verantwoordelijk voor het analyseren van en het zoeken naar
werkmethoden en het scheppen van productievoorwaarden.
→ Voorheen werd dit naar de uitvoering geschoven.
5. De juiste man op de juiste plaats door zorgvuldige selectie.
6. Het invoeren van prestatiebeloning met als doel te komen tot lagere productiekosten.
Frederich Taylor (1856-1915)
Hoe → Tijd metingen en bewegingsstudies van handelingen in het productieproces.
Voordelen → verregaande taakverdeling en specialisatie.→ efficientie, invoering van
prestatievermogen.
Nadelen → eentonig, uitbuiting arbeiders, meerdere bazen.
Taylorism
→= de mens als onderdeel van een machine.
General management
De benodigde vaardigheden om een organisatie als geheel te leiden.
Henry Fayol (1841-1925)
Hoe →Middels een structurele benadering van: plannen, organiseren,
opdrachten geven, coördineren en controleren. Eenheid en bevel.
Voordeel → algemeen geldend. Daarnaast kun je management leren.
Nadelen → het idee van een beleid van bevel is achterhaald.
Als de baas een opdracht geeft, moet iedereen zich daaraan houden (elke afdeling). Dit gebeurd
alleen nog bij de krijgsmacht.
General management-theorie- Fayol (rond 1900)
- Fayol zijn bijdrage was nadrukkelijk gericht op de gehele organisatie. Dit in tegenstelling tot
Taylor die zich vooral richtte op de productieafdeling.
- General managementtheorie legt verbanden tussen de managementgebieden en de
managementtaken. De theorie was bedoeld als onderwijsmodel.
