Samenvatting Ouderenzorg- Deel Lin (derde jaar) ()

OUDERENZORG
SLAAP

 Normale slaap
o Ongeveer 5 cyclussen gedurende de nacht
o 5 fasen gedurende één cyclus: 4 n-rem fasen en één rem fase
o N-rem slaap: 2 fasen lichte slaap en 2 fasen diepe slaap
 Ouder worden
o Even grote behoefte aan slaap
o Minder goed om slaap te genereren

SLAPELOOSHEID

 Toename van slapeloosheid
 Tussen 19-70%
 Symptomen
o Moeilijk inslapen ’s avonds
o Te vaak wakker worden ’s nachts
o Te vroeg wakker worden ’s morgens
 Negatieve invloed op fysieke gezondheid
o Cardiovasculaire symptomen
o Ongevallen
o Mortaliteit
o Afname van endocriene en immuunfuncties vb meer kans op diabetes
 Geestelijke gezondheid
o Subjectieve kwaliteit neemt af
o Slaperigheid
o Concentratieproblemen
o Risico op depressie neemt toe
o Gevolgen voor het cognitief functioneren
 Fysieke en mentale gevolgen  negatief effect op autonomie en zelfzorg van ouderen
 10-27% ouderen gebruikt dagelijks een slaappil
o Geen afdoende oplossing
o Effectiviteit van de hypnotica vermindert na enkele weken
o Geen goede remedie
o Risico’s
 Verslechteren het geheugen
 Verslechteren de waakzaamheid
 Verslechteren het functioneren overdag
 Risico op verkeersongevallen
 Risico op heupfracturen
 Verhoogd risico op hospitalisatie
 Verhoogde verpleegbehoefte
 Verhoogde kans op overlijden

1

,  Oorzaak slaapstoornis
o Gevolgen van normale veroudering
o Slechte slaapgewoonten
o Een primaire slaapstoornis
o Onderliggende lichamelijke of psychische ziekte
o Combinatie

BIOLOGISCHE KLOK

 Slaap gereguleerd door groot aantal hersengebieden
 Veranderingen in slaap-waakritme  hypothalame suprachiasmatische kern een rol
 Deze nucleus is de biologische klok en regelt alle basale lichaamsfuncties van dag-nachtritme
 Nucleus bepaalt wanneer men slaapt
 Bij verouderen: verdeling van de slaap over de 24u verandert: meer wakker worden ’s nachts en meer
dutjes overdag
o Oorzaak: atrofiëren van de neuronen door gebrek aan activatie
 Circadiaan ritme
o Een biologisch ritme waarvan de cyclus ongeveer één dag duurt
 2 signalen
o Omgevingslicht: overdag
o ’s nachts: nucleus geremd door het hormoon melatonine
o Bij ouderen zijn deze prikkels minder aanwezig
 Oorzaken
o Veel minder buiten
o Oogzenuw functioneren minder goed
o Verdikking en vertroebeling van de lens en reductie van de pupildiameter
o Degeneratie van retinale ganglioncellen en de optische zenuw
o Toename van oogafwijkingen
o Minder melatonine, nachtelijke productie neemt af

SLAAP BIJ OUDEREN

 Subjetieve klachten
o Tijd die men nodig heeft om te slapen niet significant toe
o ’s nachts wakker liggen neemt toe
o Vaak wakker en vallen ook moeilijk in slaap
o Kortere feitelijke slaapduur
o Daling in de slaapefficiëntie
o Dutten overdag
 Nood aan totale slaapduur onveranderd
 Echter: hoogbejaarden wel nood aan langere slaap
 Nrem: afname diepe slaap bij ouderen
 Afname rem-slaap bij ouder worden
 Compenseren verandering in circadiane ritmiek door een stabieler ritme wat betreft tijdstippen van
lichaamsactiviteit, eten , slapen en werken
 Belangrijkste veranderingen
o Verminderde slaap kwantiteit- en kwaliteit
 Afname van de diepe non-remslaap start op 20 j
 50j: 60-70% van de diepe slaap weg

2

,  70j: 80-90% weg van de diepe slaap
 Ouderen geen besef van afname kwantiteit en kwaliteit van slaap
 Geen verband gelegd tussen bepaalde gezondheidsklachten
o Verminderde slaapefficiëntie
 Gefragmenteerde karakter van de slaap
 Hoe ouder we worden, hoe meer wakker worden ’s nachts  medicatie, ziekte en
zwakke blaas
 +80j slaapeffeciëntie onder norm  mortaliteit neemt toe , meer depressie, minder
energie en cognitie
o Verstoring van de slaapregelmaat
 Sterke vervroeging van de slaapcyclus
 Oorzaak: melatonine komt eerder vrij en piekt
 Veel slaapproblemen veroorzaken
 Ouderen willen vaak langer wakker blijven
 Dutje in vroege avond  slaapdruk neemt af en nadien niet meer kunnen slapen
 Ochtend: versterking probleem: vroege biologische klok

BEÏNVLOEDENDE FACTOREN BIJ SLAAPPROBLEMEN

 Inactiviteit en psychosociale factoren
o Weinig activiteiten ondernemen
o Angst en stress
 Veranderde leefomgeving
o Opname in instelling  andere geur, omgevingstemperatuur
o Kamer delen
 Verkeerde opvattingen over wat normaal is
o Slaapfasen 1 & 2= oppervlakkige fasen  langer bij ouderen
o Slaapfasen 3 & 4= diepe slaap  korter
o Gevolg: niet slapen

HINDER VAN ZIEKTEN, SECUNDAIRE SLAAPPROBLEMEN

 Symptomen
o Onrust
o Pijn en discomfort
o Dysnpoe
o Nycturie
 Aandoeningen die leiden tot slaaploosheid
o Dementie & delier
o Hartfalen
o Restless legs
o Gastro-oesofagale reflux
 Dementie & delier
o Verstoring van dag-nachtritme
o Onderbreking van de nachtrust
o Vergrote behoefte aan licht
o Blootstellen aan helder licht  postitief effect op slaapstoornissen
o Sundowning: het alerter en geprikkelder raken als het buiten donker wordt  toename van
angst

3

, o In de avond: gedimd licht met schermerlampjes en openhaardvlammen
o Slecht werkende verlichting en automatische verlichting  agitatie en angst
o Schaduwvorming  illusies en wanen opwekken
 Depressie
o Meer slaapproblemen: inslapen, doorslapen, lichter slapen, vroeger wakker
 Nachtelijke mycoclonieën, restless legs
o Oorzaak niet bekend
o Kwetsuren
o Niet uitgerust voelen overdag
o Partner
o Intens oncomfortabel gevoel overdag
 Snurken en slaapapneu
o Meer dan 10 apneuperioden per uur  obstructief slaapapneusyndroom
o Oorzaak: veranderde lichaamssamenstelling  farynxwanden, gehemelte en huig zakken
waardoor obstructie optreedt van bovenste luchtwegen
o Tot 10 slaapanaus /u
o Repetitieve slaapaneus  slaapfragmentatie en patiënt is zich er niet van bewust
o Slaapapneu  geen zuurstof in circulatie  sterke wekprikkel  vacuümreactie  patiënt
vanuit slaapfase nog gaat ademhalen
o Gevolgen
 Verstroring slaapfasen
 Verhoging bloeddruk met toenemende kans op artherosclerose en trombusvorming
 Beroerte
o Benzodiazepines verergeren slaapapneu
o Symptomen
 Intense vermoeidheid
 Artyhmieën
 Hypertensie
 Droge mond
 Brandend maagzuur
o ’s nachts
 Hard snurken gevolgd door stilte
 Falende ademhalingsprikkel
o Diagnose: slaaponderzoek
 Nycturie
o Enkele malen urineren
 Reflux
o Geeft wekreactie
 Pijn
o Niet goe in bed draaien
o Reden voor slecht slapen
 Bijwerkingen van geneesmiddelen
o Extra aandacht
o Vb diuretica, antihypertensiva
 Hartritmestoornissen
o Paraxsimale verstoring van hartritme, hartischemie
 Ziekte van parkinson
o Stijfheid  moeilijk in bed draaien


4