Inhoudsopgave
Behaviorisme................................................................................................................................................. 2
Personalized System of Instruction.......................................................................................................................3
Direct instruction..................................................................................................................................................3
Cognitivisme.................................................................................................................................................. 4
Mentale processen...............................................................................................................................................4
Afzonderlijke instructiestrategiën.........................................................................................................................4
Non-linguïstische representaties.....................................................................................................................4
Aanduiden van verschillen en gelijkenissen.....................................................................................................4
Multiple representations.................................................................................................................................4
Combineren van instructiestrategieën.............................................................................................................4
Mnemonics.......................................................................................................................................................5
Zelf vragen uitwerken......................................................................................................................................5
Nota's nemen...................................................................................................................................................5
Begrippen opbouwen.......................................................................................................................................5
Advance Organizers..............................................................................................................................................5
Conditions-based models of learning (Gagné).....................................................................................................6
Social learning theory.........................................................................................................................................7
Bandura's visie op het leerproces...................................................................................................................7
Expectations.....................................................................................................................................................8
Vicarious Experiences.......................................................................................................................................8
Subprocessen bij observationeel leren.............................................................................................................8
Cognitive Theory of Multimedia Learning (Mayer)..............................................................................................9
Constructivisme............................................................................................................................................. 9
Piaget 1896 - 1980................................................................................................................................................9
Soorten kennis...............................................................................................................................................10
Ontwikkelingsfasen........................................................................................................................................10
Ontwikkelingsmechanismen..........................................................................................................................10
Vygostsky 1896 – 1934 - Mediation...................................................................................................................11
'Discovery learning' – Bruner 1915 - 2016..........................................................................................................11
Situated learning................................................................................................................................................12
Nadruk op toepassen van kennis...................................................................................................................12
Leren is een levenslang proces.......................................................................................................................12
'Social periphery'............................................................................................................................................12
Het ontwerpen van 'situated learning'..........................................................................................................12
Computergebaseerde leeromgevingen..............................................................................................................13
Open leeromgevingen....................................................................................................................................13
Ontwerpen van OLO's....................................................................................................................................14
Probleemgestuurd onderwijs..............................................................................................................................14
Theoretische basis van PGO...........................................................................................................................14
Kernbegrippen voor PGO...............................................................................................................................15
Ontwerpprincipes voor PGO..........................................................................................................................15
Connectivisme............................................................................................................................................. 16
Basisassumpties Connectivisme.........................................................................................................................16
,Behaviorisme
,Personalized System of Instruction
Het werd ontworpen door Fred Keller (cf. Keller Plan). De belangrijkste
kenmerken van zijn aanpak sluiten nauw aan bij de basisprincipes van de
behaviorstische leertheorie:
- Het aanbieden van leerstof in kleine onderdelen (specifieke
doelstellingen, aanwijzigingen...)
- De lerende werkt individueel;
- Testing vindt plaats tijdens het leerproces met onmiddellijke feedback
door een "proctor" (bv. medeleerling, online assistent...);
- Na beheersing van 80% mag de lerende naar een volgende leereenheid
(cf. Mastery Learning);
Keller lanceerde zijn aanpak in een ophefmakend artikel met als titel
"Good-bye... Teacher".
Het ontwerpen van PSI vereist een uiterst voorgestructureerde aanpak van
systematische keuze omtrent diverse aspecten van het didactisch
handelen.
Vele hedendaagse online toepassingen beroepen zich op de principes
achter PSI, centraal staan naar goede behavioristische traditie het
formuleren van concrete doelstellingen, frequente toetsing, proctoring
(begeleiding), het principe van beheersingsleren waarbij gestreefd wordt
naar een hoog beheersingsniveau.
Direct instruction
De "Direct Instruction Approach" omvat:
1. Lespakketten die volledig en zeer concreet zijn uitgewerkt: incl.
geselecteerde leerstof, duidelijke sequentiëring, voorschriften
omtrent geleidelijke afbouw van ondersteuning, veelvuldig
oefenen, een handleiding voor instructiestrategie die de
leerkracht moet volgen. Het zijn stap-voor-
stap voorgestructureerde scripts.
2. Richtlijnen omtrent samenwerking (interactie) tussen lerenden en
instructieverantwoordelijke om een actieve en productieve
leerhouding te stimuleren.
Zoals de benaming suggereert, staan de gerichte tussenkomsten van de
instructieverantwoordelijke voorop.
,Cognitivisme
Mentale processen
Naast de theorie over hoe de structuur en de representatie van kennis
volgens cognitivisten plaatsvindt, worden ook de processen beschreven
hoe deze declaratieve en procedurele kennis zich ontwikkelt.
Bij declaratieve kennis staan de processen
van elaboratie1 en organisatie centraal.
Bij procedurele kennis wordt een proces van drie opeenvolgende fasen
doorlopen: cognitieve fase, associatieve fase, autonome fase.
Afzonderlijke instructiestrategiën
Voorbeelden van afzonderlijk toe te passen cognitivistische
instructiestrategieën zijn (weten waarover het gaat is voldoende, je hoeft
niet alle details in de reader te lezen/kennen):
Non-linguïstische representaties
Een strategie waarin de inhoud van de tekst grafisch wordt voorgesteld
(door lerende zelf of instructieverantwoordelijke).
Aanduiden van verschillen en gelijkenissen
Lerenden zoeken ordeningsstructuren en passen ordeningen toe op
complexe kennis, soms eerder vanuit verschillen in kenniselementen,
soms eerder op basis van gelijkenissen.
Multiple representations
Het gebruik van verschillende manieren om kennisschema's samen te
stellen: propositienetwerken, beelden, ordeningen. Schema's worden
verder geëlaboreerd door het aanbieden van gevarieerde representaties
(tekst, grafiische voorstelling, foto).
Combineren van instructiestrategieën
Letterlijk te nemen, het combineren van technieken via extra alternatieve
representaties, naast tekst en de verbale/audio uitleg van een leerkracht,
zorgt voor optimaal gebruik van twee parallelle verwerkingskanalen in het
cognitief systeem ('dual-coding'-theory).
1
Diepe verwerking van informatie
, Mnemonics
Dit zijn geheugensteuntjes of ezelbruggetjes om nieuwe kennis te
verwerken en te verankeren in het geheugen (zowel verbaal als visueel).
Zelf vragen uitwerken
Wanneer lerenden zichzelf vragen stellen, gaat dit vanuit de
cognitivistische benadering gepaard met telkens op een andere manier
kennis ophalen, combineren, ordenen, vergelijken, contrasteren,
samenvatten, abstraheren, relateren...
Nota's nemen
Het nemen van nota's is vanuit cognitivistisch oogpunt een complexe
vaardigheid waarbij telkens de volle complexiteit van het
informatieverwerkend model doorlopen wordt. Input (lezing, bord, slides,
verhaal...) wordt verwerkt en opgeslagen, wat leidt tot de productie van
output (lesnota's).
Begrippen opbouwen
Een belangrijk gedeelte van de kennis die we opbouwen via formele
instructie is gebaseerd op het opbouwen van begrippen, waarbij de
lerenden soms zelf voorbeelden moeten opzoeken, dwingt hen bewust de
omgeving waar te nemen.
Instructiestrategieën voor procedurele kennis:
Voorbeelden van strategieën om procedurele kennis bij leren op te
bouwen:
- Lerenden eerst deelvaardigheden laten verwerven vooraleer een
complex productiesysteem aan te pakken (bv. bij rekenen eerst de
optelling, dan pas vermenigvuldiging als een vorm van herhaalde
optelling)
- Bevorderen van de compositie in het systeem van producties (bv.
breuken)
- Proceduralisatie door continu de stapsgewijze opeenvolging van
producties te herhalen, waardoor lerenden minder en minder bewust de
afzonderlijke producties doorlopen
- Aanbieden van gevarieerde problemen
- Het continu toepassen van productiesystemen is essentieel voor de
ontwikkeling van procedurele kennis (en wordt vaak verwaarloosd in
formele instructiesettings)
Advance Organizers
Een advance organizer kan gezien worden als een 'kapstok' waaraan de
verder te verwerken kennis kan opgehangen worden. Het biedt
achtergrondinformatie voor betekenisvolle verwerken en is effectief bij
complexe kennis.
Behaviorisme................................................................................................................................................. 2
Personalized System of Instruction.......................................................................................................................3
Direct instruction..................................................................................................................................................3
Cognitivisme.................................................................................................................................................. 4
Mentale processen...............................................................................................................................................4
Afzonderlijke instructiestrategiën.........................................................................................................................4
Non-linguïstische representaties.....................................................................................................................4
Aanduiden van verschillen en gelijkenissen.....................................................................................................4
Multiple representations.................................................................................................................................4
Combineren van instructiestrategieën.............................................................................................................4
Mnemonics.......................................................................................................................................................5
Zelf vragen uitwerken......................................................................................................................................5
Nota's nemen...................................................................................................................................................5
Begrippen opbouwen.......................................................................................................................................5
Advance Organizers..............................................................................................................................................5
Conditions-based models of learning (Gagné).....................................................................................................6
Social learning theory.........................................................................................................................................7
Bandura's visie op het leerproces...................................................................................................................7
Expectations.....................................................................................................................................................8
Vicarious Experiences.......................................................................................................................................8
Subprocessen bij observationeel leren.............................................................................................................8
Cognitive Theory of Multimedia Learning (Mayer)..............................................................................................9
Constructivisme............................................................................................................................................. 9
Piaget 1896 - 1980................................................................................................................................................9
Soorten kennis...............................................................................................................................................10
Ontwikkelingsfasen........................................................................................................................................10
Ontwikkelingsmechanismen..........................................................................................................................10
Vygostsky 1896 – 1934 - Mediation...................................................................................................................11
'Discovery learning' – Bruner 1915 - 2016..........................................................................................................11
Situated learning................................................................................................................................................12
Nadruk op toepassen van kennis...................................................................................................................12
Leren is een levenslang proces.......................................................................................................................12
'Social periphery'............................................................................................................................................12
Het ontwerpen van 'situated learning'..........................................................................................................12
Computergebaseerde leeromgevingen..............................................................................................................13
Open leeromgevingen....................................................................................................................................13
Ontwerpen van OLO's....................................................................................................................................14
Probleemgestuurd onderwijs..............................................................................................................................14
Theoretische basis van PGO...........................................................................................................................14
Kernbegrippen voor PGO...............................................................................................................................15
Ontwerpprincipes voor PGO..........................................................................................................................15
Connectivisme............................................................................................................................................. 16
Basisassumpties Connectivisme.........................................................................................................................16
,Behaviorisme
,Personalized System of Instruction
Het werd ontworpen door Fred Keller (cf. Keller Plan). De belangrijkste
kenmerken van zijn aanpak sluiten nauw aan bij de basisprincipes van de
behaviorstische leertheorie:
- Het aanbieden van leerstof in kleine onderdelen (specifieke
doelstellingen, aanwijzigingen...)
- De lerende werkt individueel;
- Testing vindt plaats tijdens het leerproces met onmiddellijke feedback
door een "proctor" (bv. medeleerling, online assistent...);
- Na beheersing van 80% mag de lerende naar een volgende leereenheid
(cf. Mastery Learning);
Keller lanceerde zijn aanpak in een ophefmakend artikel met als titel
"Good-bye... Teacher".
Het ontwerpen van PSI vereist een uiterst voorgestructureerde aanpak van
systematische keuze omtrent diverse aspecten van het didactisch
handelen.
Vele hedendaagse online toepassingen beroepen zich op de principes
achter PSI, centraal staan naar goede behavioristische traditie het
formuleren van concrete doelstellingen, frequente toetsing, proctoring
(begeleiding), het principe van beheersingsleren waarbij gestreefd wordt
naar een hoog beheersingsniveau.
Direct instruction
De "Direct Instruction Approach" omvat:
1. Lespakketten die volledig en zeer concreet zijn uitgewerkt: incl.
geselecteerde leerstof, duidelijke sequentiëring, voorschriften
omtrent geleidelijke afbouw van ondersteuning, veelvuldig
oefenen, een handleiding voor instructiestrategie die de
leerkracht moet volgen. Het zijn stap-voor-
stap voorgestructureerde scripts.
2. Richtlijnen omtrent samenwerking (interactie) tussen lerenden en
instructieverantwoordelijke om een actieve en productieve
leerhouding te stimuleren.
Zoals de benaming suggereert, staan de gerichte tussenkomsten van de
instructieverantwoordelijke voorop.
,Cognitivisme
Mentale processen
Naast de theorie over hoe de structuur en de representatie van kennis
volgens cognitivisten plaatsvindt, worden ook de processen beschreven
hoe deze declaratieve en procedurele kennis zich ontwikkelt.
Bij declaratieve kennis staan de processen
van elaboratie1 en organisatie centraal.
Bij procedurele kennis wordt een proces van drie opeenvolgende fasen
doorlopen: cognitieve fase, associatieve fase, autonome fase.
Afzonderlijke instructiestrategiën
Voorbeelden van afzonderlijk toe te passen cognitivistische
instructiestrategieën zijn (weten waarover het gaat is voldoende, je hoeft
niet alle details in de reader te lezen/kennen):
Non-linguïstische representaties
Een strategie waarin de inhoud van de tekst grafisch wordt voorgesteld
(door lerende zelf of instructieverantwoordelijke).
Aanduiden van verschillen en gelijkenissen
Lerenden zoeken ordeningsstructuren en passen ordeningen toe op
complexe kennis, soms eerder vanuit verschillen in kenniselementen,
soms eerder op basis van gelijkenissen.
Multiple representations
Het gebruik van verschillende manieren om kennisschema's samen te
stellen: propositienetwerken, beelden, ordeningen. Schema's worden
verder geëlaboreerd door het aanbieden van gevarieerde representaties
(tekst, grafiische voorstelling, foto).
Combineren van instructiestrategieën
Letterlijk te nemen, het combineren van technieken via extra alternatieve
representaties, naast tekst en de verbale/audio uitleg van een leerkracht,
zorgt voor optimaal gebruik van twee parallelle verwerkingskanalen in het
cognitief systeem ('dual-coding'-theory).
1
Diepe verwerking van informatie
, Mnemonics
Dit zijn geheugensteuntjes of ezelbruggetjes om nieuwe kennis te
verwerken en te verankeren in het geheugen (zowel verbaal als visueel).
Zelf vragen uitwerken
Wanneer lerenden zichzelf vragen stellen, gaat dit vanuit de
cognitivistische benadering gepaard met telkens op een andere manier
kennis ophalen, combineren, ordenen, vergelijken, contrasteren,
samenvatten, abstraheren, relateren...
Nota's nemen
Het nemen van nota's is vanuit cognitivistisch oogpunt een complexe
vaardigheid waarbij telkens de volle complexiteit van het
informatieverwerkend model doorlopen wordt. Input (lezing, bord, slides,
verhaal...) wordt verwerkt en opgeslagen, wat leidt tot de productie van
output (lesnota's).
Begrippen opbouwen
Een belangrijk gedeelte van de kennis die we opbouwen via formele
instructie is gebaseerd op het opbouwen van begrippen, waarbij de
lerenden soms zelf voorbeelden moeten opzoeken, dwingt hen bewust de
omgeving waar te nemen.
Instructiestrategieën voor procedurele kennis:
Voorbeelden van strategieën om procedurele kennis bij leren op te
bouwen:
- Lerenden eerst deelvaardigheden laten verwerven vooraleer een
complex productiesysteem aan te pakken (bv. bij rekenen eerst de
optelling, dan pas vermenigvuldiging als een vorm van herhaalde
optelling)
- Bevorderen van de compositie in het systeem van producties (bv.
breuken)
- Proceduralisatie door continu de stapsgewijze opeenvolging van
producties te herhalen, waardoor lerenden minder en minder bewust de
afzonderlijke producties doorlopen
- Aanbieden van gevarieerde problemen
- Het continu toepassen van productiesystemen is essentieel voor de
ontwikkeling van procedurele kennis (en wordt vaak verwaarloosd in
formele instructiesettings)
Advance Organizers
Een advance organizer kan gezien worden als een 'kapstok' waaraan de
verder te verwerken kennis kan opgehangen worden. Het biedt
achtergrondinformatie voor betekenisvolle verwerken en is effectief bij
complexe kennis.
