AVV: Alles voor het tentamen
Verantwoording aantekeningen & literatuur
*SV&LD: Alle literatuur + aantekeningen samengevat & verwerkt in leerdoelen.
*x: niet samengevat vanwege gebrek aan relevantie / niet aanwezig tijdens bijeenkomst.
1.5C Aantekeningen werkgroep SV&LD
Uit Mortelmans (2013):
Hoofdstuk 1 Wat is Kwalitatief Onderzoek? SV&LD
Hoofdstuk 4 De Kwalitatieve Probleemformulering SV&LD
Hoofdstuk 5 Kwalitatief Onderzoek Opzetten SV&LD
2.3C + Canvaspagina’s 2.3.1 - 2.3.6 SV&LD
TG Hodges, B. D., Kuper, A., & Reeves, S. (2008). Discourse analysis. SV&LD
British Medical Journal, 337 (7669): 570-572.
Van Den Berg, H. (2004). Discoursanalyse. Kwalon, 9(2): 29-39 SV&LD
Aantekeningen Q&A SV&LD
Aantekeningen werkgroep SV&LD
3.3TG Aantekeningen werkgroep SV&LD
Uitwerking oefentoets SV&LD
4.3C + Aantekeningen college SV&LD
TG hoofdstuk 6 en 13 uit Mortelmans (2013) of hoofdstuk 5 en 15 SV&LD
Mortelmans (2020)
Aantekeningen werkgroep SV&LD
5.3C / Aantekeningen college SV&LD
TG Aantekeningen college SV&LD
Aantekeningen Q&A SV&LD
Aantekeningen werkgroep SV&LD
Timmermans, S., & Tavory, I. (2012). Theory construction in SV&LD
qualitative research: From grounded theory to abductive analysis.
Sociological theory, 30(3), 167-186. Link SV&LD
Van Beek, H. (2020). Kinderen van de Staat (hoofdstuk 7). Baarn:
Nobel. Link
download
Bouma, K, & Huisman, C. Hoe de jeugdzorg de isoleercel
overbodig probeert te maken. Volkskrant 22 augustus 2019. Link SV&LD
(Links to an external site.)
Mortelmans, D. (2013). Handboek Kwalitatieve
onderzoeksmethoden (hoofdstuk 12: kwalitatieve analyse). Den Gescand
Haag: Acco. Of als je de 2020 editie gebruikt, hoofdstuk 13. →
details over coderen, lijkt niet relevant voor tentamen.
Gray, D. E. (2014). Doing Research in the Real World (hoofdstuk
23: analysing and presenting qualitative data). London: Sage. Link Gescand
→ in college samengevat
Louise Beuze - Gezondheidswetenschappen Bachelor 2 EUR 2020-2021
1
,1.5C: Introductie AVV/I + probleemformulering
De student kan een kwalitatief onderzoek evalueren op basis van kwaliteitscriteria die
betrekking hebben op de probleemformulering.
Handboek kwalitatieve onderzoeksmethoden - Mortelmans (2013)
Hoofdstuk 1: wat is kwalitatief onderzoek?
De kenmerken van kwalitatief onderzoek zijn:
1. Vraagstelling en onderzoeksdoel:
a. Vraagstellingen gaan over complexe thema’s of betreffen sociale processen;
b. De dagelijkse werkelijkheid van de onderzochten staat centraal;
2. Het onderzoeksdesign:
a. Is flexibel;
b. Is gericht op studie in een natuurlijke omgeving;
c. Is gericht op het holistisch begrijpen van de context;
3. De dataverzamelingsmethode:
a. Er zijn veel verschillende dataverzamelingsmethoden beschikbaar;
b. Er wordt vaak een beroep gedaan op meerdere methoden in één onderzoek;
c. Het gebruik van methoden is flexibel;
d. De dataverzameling impliceert vaak een intens en/of langdurig contact met
het veld;
4. De analyse:
a. De analyse gebeurt op basis van teksten in plaats van cijfers;
b. Het doel van de analyse is de betekenis achterhalen;
c. In de analyse staan processen centraal;
d. Het doel van de analyse is in de diepte te begrijpen en niet representatief te
beschrijven;
5. Rapportering:
a. De onderzochten worden betrokken bij de resultaten;
b. De rapportering probeert de context van het geheel weer te geven;
c. De invloed van de onderzoeker op zijn onderzoeksopzet wordt expliciet in
rekening genomen.
Hoofdstuk 4: de kwalitatieve probleemformulering:
Soorten onderzoeksvragen:
Onderzoeks- Soort Controle over gedrag Focus op
methode onderzoeksvraag van respondenten hedendaagse
vereist? evenementen?
Experiment Hoe, waarom ja ja
Enquête Wie, wat, waar, nee ja
hoeveel, hoe groot
Archiefonderzoek Wie, wat, waar, nee ja/nee
hoeveel, hoe groot
Louise Beuze - Gezondheidswetenschappen Bachelor 2 EUR 2020-2021
2
, Historisch Hoe, waarom nee nee
onderzoek
Kwalitatief Hoe, waarom nee ja
onderzoek
Het bepalen van het onderzoeksdoel:
Waarom doen mensen onderzoek?
- Intellectuele redenen: toevoeging aan de wetenschap bieden;
- Praktische redenen: bepaald doel bereiken, oplossing vinden;
- Persoonlijke redenen: interesse uit ervaring.
Welke onderzoeksdoelen zijn er?
● Verkennen (exploratief onderzoek);
● Verklaren;
● Beschrijven;
● Emanciperen (vaak in combinatie met actieonderzoek).
Voor wie wordt het onderzoek gedaan?
1. Wetenschappelijke gemeenschap:
a. Voor de ontwikkeling van nieuwe concepten;
b. Kritische reflectie op bestaande concepten;
c. Bevestiging of verduidelijking van bestaande concepten (incrementeel);
2. Beleidsmakers:
a. Explorerend;
b. Evaluerend;
3. Praktische relevantie:
a. Andere partijen naast beleidsmakers en de wetenschappelijke gemeenschap.
Kenmerken van een onderzoeksvraag:
➔ Open vraag, maar gericht op een doelgroep met bepaalde kenmerken;
➔ Kan pas aan het einde van het onderzoek het beste gedefinieerd worden aan de
hand van onderzoeksgegevens;
➔ Vaak in de vorm: ‘hoe of wat’ en holistisch;
➔ Kan deelvragen bevatten met dezelfde kenmerken als hierboven.
De onderzoeksvraag evolueert mee tijdens onderzoek, maar het opschrijven van de eerste
versie is alsnog belangrijk, om een duidelijke richting te geven aan het onderzoek. De
onderzoeksvraag moet kritisch beoordeeld worden, wat kan door middel van de volgende
vragen:
1. Welke type onderzoeksvraag heb ik? En hoe kan ik deze verbeteren?
a. De simplistisch inductivistische onderzoeksvraag: niet verbonden aan
een eerder onderzoek of theorie, open en vaag gesteld, gaat ervan uit dat het
antwoord uit het veld komt;
i. Contextualiseer het onderzoek;
ii. Ruime context onderzoeken;
iii. Mogelijke variabele invoegen: wat als…?
b. De omnivoor-vraag: te breed, te veel variabelen = geen diepgang mogelijk:
Louise Beuze - Gezondheidswetenschappen Bachelor 2 EUR 2020-2021
3
, i. Conceptueel model tekenen > wat past er op een A4?
ii. Opdelen in deelproblemen > prioriteitenlijst opstellen;
iii. Inzoomen op 1 deelaspect;
c. De theoretische onderzoeksvraag: te veel gericht op louter theoretische
modellen en concepten, empirie wordt vermeden;
i. Toch op zoek naar empirie;
2. De beperkingen van het onderzoek;
a. Als onderzoeker duidelijk de grenzen aangeven van het onderzoek;
3. Is mijn probleemstelling onderzoekbaar? > kan en mag het probleem leiden tot
onderzoek?
a. Is de vraag te beantwoorden met een empirisch onderzoek?
i. Betreft het een sociaalwetenschappelijk onderzoek (of bijv. een
historisch onderzoek)?
b. Waar ligt de ethische grens?
i. Levert het onderzoek schade bij een ander op?
4. Is mijn onderzoek haalbaar?
a. Hoeveelt tijd kost het onderzoek?
i. Wordt vaak onderschat > tijdspad nodig waarbij met alles rekening
gehouden moet worden;
b. Hoeveel geld kost het onderzoek?
i. Budgettaire kaders opstellen (reis-, personeels-, drukkosten, etc.);
c. In hoeverre zijn de respondenten bereikbaar en bereidwillig?
i. Wat zijn de nadelen van het onderzoek > oplossen.
Discussie over het gebruik van literatuur bij kwalitatief onderzoek: volgens de Grounded
Theory was het juist van belang dat onderzoekers ‘open minded’ het veld ingingen, en de
theorie aan de hand van data duidelijk moest worden. Daartegen wordt gesteld dat
literatuuronderzoek vooringenomenheid kan voorkomen en kan voorkomen dat niet 2x
hetzelfde onderzoek (zonder opzet) gedaan wordt > niet cumulatief in het opbouwen van
kennis & geen wetenschappelijke bijdrage.
Literatuuronderzoek:
- Receptief: onderzoeksvraag theoretisch uitdiepen en concepten in kaart brengen >
gaat om overzicht → niet alleen daarop focussen als onderzoeker.
- Creatief: kritische waardering van de literatuur > gaat om nieuwe kennis.
Louise Beuze - Gezondheidswetenschappen Bachelor 2 EUR 2020-2021
4
Verantwoording aantekeningen & literatuur
*SV&LD: Alle literatuur + aantekeningen samengevat & verwerkt in leerdoelen.
*x: niet samengevat vanwege gebrek aan relevantie / niet aanwezig tijdens bijeenkomst.
1.5C Aantekeningen werkgroep SV&LD
Uit Mortelmans (2013):
Hoofdstuk 1 Wat is Kwalitatief Onderzoek? SV&LD
Hoofdstuk 4 De Kwalitatieve Probleemformulering SV&LD
Hoofdstuk 5 Kwalitatief Onderzoek Opzetten SV&LD
2.3C + Canvaspagina’s 2.3.1 - 2.3.6 SV&LD
TG Hodges, B. D., Kuper, A., & Reeves, S. (2008). Discourse analysis. SV&LD
British Medical Journal, 337 (7669): 570-572.
Van Den Berg, H. (2004). Discoursanalyse. Kwalon, 9(2): 29-39 SV&LD
Aantekeningen Q&A SV&LD
Aantekeningen werkgroep SV&LD
3.3TG Aantekeningen werkgroep SV&LD
Uitwerking oefentoets SV&LD
4.3C + Aantekeningen college SV&LD
TG hoofdstuk 6 en 13 uit Mortelmans (2013) of hoofdstuk 5 en 15 SV&LD
Mortelmans (2020)
Aantekeningen werkgroep SV&LD
5.3C / Aantekeningen college SV&LD
TG Aantekeningen college SV&LD
Aantekeningen Q&A SV&LD
Aantekeningen werkgroep SV&LD
Timmermans, S., & Tavory, I. (2012). Theory construction in SV&LD
qualitative research: From grounded theory to abductive analysis.
Sociological theory, 30(3), 167-186. Link SV&LD
Van Beek, H. (2020). Kinderen van de Staat (hoofdstuk 7). Baarn:
Nobel. Link
download
Bouma, K, & Huisman, C. Hoe de jeugdzorg de isoleercel
overbodig probeert te maken. Volkskrant 22 augustus 2019. Link SV&LD
(Links to an external site.)
Mortelmans, D. (2013). Handboek Kwalitatieve
onderzoeksmethoden (hoofdstuk 12: kwalitatieve analyse). Den Gescand
Haag: Acco. Of als je de 2020 editie gebruikt, hoofdstuk 13. →
details over coderen, lijkt niet relevant voor tentamen.
Gray, D. E. (2014). Doing Research in the Real World (hoofdstuk
23: analysing and presenting qualitative data). London: Sage. Link Gescand
→ in college samengevat
Louise Beuze - Gezondheidswetenschappen Bachelor 2 EUR 2020-2021
1
,1.5C: Introductie AVV/I + probleemformulering
De student kan een kwalitatief onderzoek evalueren op basis van kwaliteitscriteria die
betrekking hebben op de probleemformulering.
Handboek kwalitatieve onderzoeksmethoden - Mortelmans (2013)
Hoofdstuk 1: wat is kwalitatief onderzoek?
De kenmerken van kwalitatief onderzoek zijn:
1. Vraagstelling en onderzoeksdoel:
a. Vraagstellingen gaan over complexe thema’s of betreffen sociale processen;
b. De dagelijkse werkelijkheid van de onderzochten staat centraal;
2. Het onderzoeksdesign:
a. Is flexibel;
b. Is gericht op studie in een natuurlijke omgeving;
c. Is gericht op het holistisch begrijpen van de context;
3. De dataverzamelingsmethode:
a. Er zijn veel verschillende dataverzamelingsmethoden beschikbaar;
b. Er wordt vaak een beroep gedaan op meerdere methoden in één onderzoek;
c. Het gebruik van methoden is flexibel;
d. De dataverzameling impliceert vaak een intens en/of langdurig contact met
het veld;
4. De analyse:
a. De analyse gebeurt op basis van teksten in plaats van cijfers;
b. Het doel van de analyse is de betekenis achterhalen;
c. In de analyse staan processen centraal;
d. Het doel van de analyse is in de diepte te begrijpen en niet representatief te
beschrijven;
5. Rapportering:
a. De onderzochten worden betrokken bij de resultaten;
b. De rapportering probeert de context van het geheel weer te geven;
c. De invloed van de onderzoeker op zijn onderzoeksopzet wordt expliciet in
rekening genomen.
Hoofdstuk 4: de kwalitatieve probleemformulering:
Soorten onderzoeksvragen:
Onderzoeks- Soort Controle over gedrag Focus op
methode onderzoeksvraag van respondenten hedendaagse
vereist? evenementen?
Experiment Hoe, waarom ja ja
Enquête Wie, wat, waar, nee ja
hoeveel, hoe groot
Archiefonderzoek Wie, wat, waar, nee ja/nee
hoeveel, hoe groot
Louise Beuze - Gezondheidswetenschappen Bachelor 2 EUR 2020-2021
2
, Historisch Hoe, waarom nee nee
onderzoek
Kwalitatief Hoe, waarom nee ja
onderzoek
Het bepalen van het onderzoeksdoel:
Waarom doen mensen onderzoek?
- Intellectuele redenen: toevoeging aan de wetenschap bieden;
- Praktische redenen: bepaald doel bereiken, oplossing vinden;
- Persoonlijke redenen: interesse uit ervaring.
Welke onderzoeksdoelen zijn er?
● Verkennen (exploratief onderzoek);
● Verklaren;
● Beschrijven;
● Emanciperen (vaak in combinatie met actieonderzoek).
Voor wie wordt het onderzoek gedaan?
1. Wetenschappelijke gemeenschap:
a. Voor de ontwikkeling van nieuwe concepten;
b. Kritische reflectie op bestaande concepten;
c. Bevestiging of verduidelijking van bestaande concepten (incrementeel);
2. Beleidsmakers:
a. Explorerend;
b. Evaluerend;
3. Praktische relevantie:
a. Andere partijen naast beleidsmakers en de wetenschappelijke gemeenschap.
Kenmerken van een onderzoeksvraag:
➔ Open vraag, maar gericht op een doelgroep met bepaalde kenmerken;
➔ Kan pas aan het einde van het onderzoek het beste gedefinieerd worden aan de
hand van onderzoeksgegevens;
➔ Vaak in de vorm: ‘hoe of wat’ en holistisch;
➔ Kan deelvragen bevatten met dezelfde kenmerken als hierboven.
De onderzoeksvraag evolueert mee tijdens onderzoek, maar het opschrijven van de eerste
versie is alsnog belangrijk, om een duidelijke richting te geven aan het onderzoek. De
onderzoeksvraag moet kritisch beoordeeld worden, wat kan door middel van de volgende
vragen:
1. Welke type onderzoeksvraag heb ik? En hoe kan ik deze verbeteren?
a. De simplistisch inductivistische onderzoeksvraag: niet verbonden aan
een eerder onderzoek of theorie, open en vaag gesteld, gaat ervan uit dat het
antwoord uit het veld komt;
i. Contextualiseer het onderzoek;
ii. Ruime context onderzoeken;
iii. Mogelijke variabele invoegen: wat als…?
b. De omnivoor-vraag: te breed, te veel variabelen = geen diepgang mogelijk:
Louise Beuze - Gezondheidswetenschappen Bachelor 2 EUR 2020-2021
3
, i. Conceptueel model tekenen > wat past er op een A4?
ii. Opdelen in deelproblemen > prioriteitenlijst opstellen;
iii. Inzoomen op 1 deelaspect;
c. De theoretische onderzoeksvraag: te veel gericht op louter theoretische
modellen en concepten, empirie wordt vermeden;
i. Toch op zoek naar empirie;
2. De beperkingen van het onderzoek;
a. Als onderzoeker duidelijk de grenzen aangeven van het onderzoek;
3. Is mijn probleemstelling onderzoekbaar? > kan en mag het probleem leiden tot
onderzoek?
a. Is de vraag te beantwoorden met een empirisch onderzoek?
i. Betreft het een sociaalwetenschappelijk onderzoek (of bijv. een
historisch onderzoek)?
b. Waar ligt de ethische grens?
i. Levert het onderzoek schade bij een ander op?
4. Is mijn onderzoek haalbaar?
a. Hoeveelt tijd kost het onderzoek?
i. Wordt vaak onderschat > tijdspad nodig waarbij met alles rekening
gehouden moet worden;
b. Hoeveel geld kost het onderzoek?
i. Budgettaire kaders opstellen (reis-, personeels-, drukkosten, etc.);
c. In hoeverre zijn de respondenten bereikbaar en bereidwillig?
i. Wat zijn de nadelen van het onderzoek > oplossen.
Discussie over het gebruik van literatuur bij kwalitatief onderzoek: volgens de Grounded
Theory was het juist van belang dat onderzoekers ‘open minded’ het veld ingingen, en de
theorie aan de hand van data duidelijk moest worden. Daartegen wordt gesteld dat
literatuuronderzoek vooringenomenheid kan voorkomen en kan voorkomen dat niet 2x
hetzelfde onderzoek (zonder opzet) gedaan wordt > niet cumulatief in het opbouwen van
kennis & geen wetenschappelijke bijdrage.
Literatuuronderzoek:
- Receptief: onderzoeksvraag theoretisch uitdiepen en concepten in kaart brengen >
gaat om overzicht → niet alleen daarop focussen als onderzoeker.
- Creatief: kritische waardering van de literatuur > gaat om nieuwe kennis.
Louise Beuze - Gezondheidswetenschappen Bachelor 2 EUR 2020-2021
4
