Gezondheidsleer
Hoofdstuk 1: Eerste hulp
Basisprincipes:
- Blijf rustig in een noodsituatie
- Vermijd besmetting
- Handel als eerstehulpverlener
- Zorg voor het comfort van het slachtoffer
- Verleen psychosociale eerste hulp
- Houd rekening met emotionele reacties nadien
4 stappen in de eerste hulp:
1. Zorg voor een veilige omgeving
JOS = Jezelf = persoonlijke veiligheid van primair belang
= Omstaanders = is het veilig voor aankomend verkeer? Zijn ze op de hoogte
van een ongeval?
= Slachtoffer = veiligstellen van het slachtoffer
2. Beoordeel de toestand van het slachtoffer
ABC = Ademhaling, Bewustzijn en Circulatie.
3. Bel de hulpdiensten
112 = één één twee hoeveel slachtoffers, hoe ze eraan toe zijn en waar je je
bevindt. Hoe meer een accuraat, hoe beter.
Één één twee omdat het in heel veel talen verstaanbaar is op die manier.
4. Verleen eerste hulp
Blijf rustig en laat weten dat je handelingsbekwaam bent. GA in overleg met je
slachtoffer, alleen hij/zij weet waar en hoeveel pijn iets doet.
1
,Hoofdstuk 2: De A van ademhalingsstelsel
Vitale functies = functies in het lichaam die van levensbelang zijn en in nauwe verbinding
met elkaar staan.
ABC = Ademhaling, bewustzijn en circulatie
1. Het ademhalingscentrum
Belangrijke functie in het lichaam: nodig om gassen zoals zuurstof en koolstofdioxide uit te
wisselen tussen de bloedvaten, de longen en de buitenlucht.
Ademhaling wordt geregeld door een centrum dat in het verlengde merg (medulla
oblongata) in de hersenen ligt zorgt ervoor dat ademhalen automatisch gebeurt.
Het ademhalingscentrum is van cruciaal belang om het lichaam voortdurend van zuurstof te
voorzien.
Zuurstof = noodzakelijk om brandstof (bv. Koolhydraten) uit voeding, om te zetten in
energie.
Logisch: wanneer de ademhaling wegvalt komt de zuurstofvoorziening van de cellen in
moeilijkheden omdat er geen zuurstof wordt aangevoerd en geen koolstofdioxide
afgevoerd.
Sommige organen zijn gevoeliger aan zuurstoftekort dan anderen:
Nieren erg gevoelig
Hersenen ook na 3 minuten al onherstelbare schade
Hartspier ook deze vraagt veel energie (en dus zuurstof) om te kunnen
functioneren.
Enkele minuten na ademhalingsstilstand volgt dus ook een hartstilstand.
2. Het ademhalingsstelsel
= het orgaansysteem dat bestaat uit de bovenste ademhalingswegen zoals de neusholte, de
mond- en keelholte, het strottenhoofd en het begin van de luchtpijp (voorzijde). De
onderste ademhalingswegen bestaan uit het strottenhoofd, de luchtpijp en de longen. Deze
worden omgeven door de borstkas de ademhalingsspieren in het diafragma.
Ademhaling = een onvrijwillig proces dat door het ademhalingscentrum in de hersenstam
wordt aangestuurd.
Oorzaken dat ademhaling belemmerd kan worden: verslikking of verstikking, stress, astma,
longaandoeningen…
2
,2 doelen van ademen:
1) De longen van de benodigde hoeveelheid zuurstof voorzien die nodig is voor het
functioneren van het lichaam en de organen
2) De afvalproductie in de vorm van kooldioxide en waterdamp terug uit ons lichaam te
verwijderen.
3. Gaswisseling
= het proces van de ingeademde lucht die wordt omgezet naar de uitgeademde lucht.
Ingeademde lucht Uitgeademde lucht
2
- 78% stikstof (N ) - 16% zuurstofgas
2
- 20,9% zuurstof (O ) - 4% koolstofdioxide
- 0,03% kooldioxide (CO2)
De longen van een volwassenen heeft een gemiddelde capaciteit van 3 tot zelfs 7 l en
kunnen in rust onder normale omstandigheden ongeveer 0,4 tot 0,5 l lucht opnemen en
afgeven (ademvolume).
Vitale capaciteit
= de lucht die we maximaal kunnen opnemen bij een diepe ademhaling.
Bepalende factoren: gewicht, lichaamsconditie, roken,…
Luchtresidu
= de restant die in de longen blijft na diep inademen.
= 1,2 l lucht die permanent in de longen achterblijft.
Diep inademen dient voor het geregeld verversen van de volledige longen en het verwijderen
van de luchtresidu. Dit voorkomt dat longblaasjes aan elkaar zullen blijven kleven.
Dode ruimte = lucht die niet in de longen terecht komt maar in de mond, keel, neus en
luchtpijp achterblijft.
Per etmaal: ongeveer 20.000 tal ademhalingen waarbij we 120 l zuurstof inademen en
opnemen in onze cellen.
De ademhalingsfrequentie bij:
pasgeborenen: tussen de 30 - 40 eenheden/minuut.
Kinderen tussen de 1 en 3 jaar: 23 tot 35 eenheden/minuut.
Kinderen tussen 3 en 6 jaar: 20 – 30 eenheden/minuut .
Kinderen tussen 6 en 12 jaar: 18 – 26 eenheden/minuut.
4. De bovenste ademhalingswegen
- Neusholte met trilhaartjes
- De mond- en keelholte met de huig
- Het strottenhoofd met het strotklepje (epiglottis)
- Begin van de luchtpijp
3
, 4.1. De neusholte
De linker en rechter neusholte zit in het midden gescheiden door het
neustussenschot
Functie:
o de ingeademde lucht bevochtigen
o filteren en verwarmen
o geurpartikels waarnemen
o afvoer van traanvocht via slijm
o stemvorming.
De sinussen (neusbijholten) zijn met lucht gevuld en bevinden zich rond de neusholte
en de ogen. Ze zijn bedekt met slijmvliezen die slijm produceren.
Trilhaartjes voeren het af naar de neusholte.
4.2. De mondholte
Functie:
o de spijsvertering
o de spraak
o de ademhaling.
De huig
= een uitloper van het zachte gehemelte en sluit de keelholte en de slokdarm af.
Ze speelt een grote rol bij het slikken en bij de articulatie van veel spraakklanken.
4.3. De keelholte
Ligging:
achter aan de mondholte en onder de neusholte.
Er zijn twee openingen:
Eentje gaat naar het strottenhoofd en de andere naar de slokdarm.
4.4. Het strottenhoofd
Is opgebouwd uit kraakbeenstukken die door spieren en banden met elkaar zijn
verbonden. Dat is de verbinding tussen de keelholte en de luchtpijp.
Het strotklepje (epiglottis) is een dun klepje dat bestaat uit slijmvlies dat zich aan de
basis van de tong bevindt.
Het is ook één van de kraakbeenstructuren die het strottenhoofd vormen en waar
ook de stembanden liggen.
Stembanden kunnen met behulp van de uitgeademde lucht geluid voortbrengen.
Ook de tong, de lippen en de neus hebben hier een bijdrage in.
4
Hoofdstuk 1: Eerste hulp
Basisprincipes:
- Blijf rustig in een noodsituatie
- Vermijd besmetting
- Handel als eerstehulpverlener
- Zorg voor het comfort van het slachtoffer
- Verleen psychosociale eerste hulp
- Houd rekening met emotionele reacties nadien
4 stappen in de eerste hulp:
1. Zorg voor een veilige omgeving
JOS = Jezelf = persoonlijke veiligheid van primair belang
= Omstaanders = is het veilig voor aankomend verkeer? Zijn ze op de hoogte
van een ongeval?
= Slachtoffer = veiligstellen van het slachtoffer
2. Beoordeel de toestand van het slachtoffer
ABC = Ademhaling, Bewustzijn en Circulatie.
3. Bel de hulpdiensten
112 = één één twee hoeveel slachtoffers, hoe ze eraan toe zijn en waar je je
bevindt. Hoe meer een accuraat, hoe beter.
Één één twee omdat het in heel veel talen verstaanbaar is op die manier.
4. Verleen eerste hulp
Blijf rustig en laat weten dat je handelingsbekwaam bent. GA in overleg met je
slachtoffer, alleen hij/zij weet waar en hoeveel pijn iets doet.
1
,Hoofdstuk 2: De A van ademhalingsstelsel
Vitale functies = functies in het lichaam die van levensbelang zijn en in nauwe verbinding
met elkaar staan.
ABC = Ademhaling, bewustzijn en circulatie
1. Het ademhalingscentrum
Belangrijke functie in het lichaam: nodig om gassen zoals zuurstof en koolstofdioxide uit te
wisselen tussen de bloedvaten, de longen en de buitenlucht.
Ademhaling wordt geregeld door een centrum dat in het verlengde merg (medulla
oblongata) in de hersenen ligt zorgt ervoor dat ademhalen automatisch gebeurt.
Het ademhalingscentrum is van cruciaal belang om het lichaam voortdurend van zuurstof te
voorzien.
Zuurstof = noodzakelijk om brandstof (bv. Koolhydraten) uit voeding, om te zetten in
energie.
Logisch: wanneer de ademhaling wegvalt komt de zuurstofvoorziening van de cellen in
moeilijkheden omdat er geen zuurstof wordt aangevoerd en geen koolstofdioxide
afgevoerd.
Sommige organen zijn gevoeliger aan zuurstoftekort dan anderen:
Nieren erg gevoelig
Hersenen ook na 3 minuten al onherstelbare schade
Hartspier ook deze vraagt veel energie (en dus zuurstof) om te kunnen
functioneren.
Enkele minuten na ademhalingsstilstand volgt dus ook een hartstilstand.
2. Het ademhalingsstelsel
= het orgaansysteem dat bestaat uit de bovenste ademhalingswegen zoals de neusholte, de
mond- en keelholte, het strottenhoofd en het begin van de luchtpijp (voorzijde). De
onderste ademhalingswegen bestaan uit het strottenhoofd, de luchtpijp en de longen. Deze
worden omgeven door de borstkas de ademhalingsspieren in het diafragma.
Ademhaling = een onvrijwillig proces dat door het ademhalingscentrum in de hersenstam
wordt aangestuurd.
Oorzaken dat ademhaling belemmerd kan worden: verslikking of verstikking, stress, astma,
longaandoeningen…
2
,2 doelen van ademen:
1) De longen van de benodigde hoeveelheid zuurstof voorzien die nodig is voor het
functioneren van het lichaam en de organen
2) De afvalproductie in de vorm van kooldioxide en waterdamp terug uit ons lichaam te
verwijderen.
3. Gaswisseling
= het proces van de ingeademde lucht die wordt omgezet naar de uitgeademde lucht.
Ingeademde lucht Uitgeademde lucht
2
- 78% stikstof (N ) - 16% zuurstofgas
2
- 20,9% zuurstof (O ) - 4% koolstofdioxide
- 0,03% kooldioxide (CO2)
De longen van een volwassenen heeft een gemiddelde capaciteit van 3 tot zelfs 7 l en
kunnen in rust onder normale omstandigheden ongeveer 0,4 tot 0,5 l lucht opnemen en
afgeven (ademvolume).
Vitale capaciteit
= de lucht die we maximaal kunnen opnemen bij een diepe ademhaling.
Bepalende factoren: gewicht, lichaamsconditie, roken,…
Luchtresidu
= de restant die in de longen blijft na diep inademen.
= 1,2 l lucht die permanent in de longen achterblijft.
Diep inademen dient voor het geregeld verversen van de volledige longen en het verwijderen
van de luchtresidu. Dit voorkomt dat longblaasjes aan elkaar zullen blijven kleven.
Dode ruimte = lucht die niet in de longen terecht komt maar in de mond, keel, neus en
luchtpijp achterblijft.
Per etmaal: ongeveer 20.000 tal ademhalingen waarbij we 120 l zuurstof inademen en
opnemen in onze cellen.
De ademhalingsfrequentie bij:
pasgeborenen: tussen de 30 - 40 eenheden/minuut.
Kinderen tussen de 1 en 3 jaar: 23 tot 35 eenheden/minuut.
Kinderen tussen 3 en 6 jaar: 20 – 30 eenheden/minuut .
Kinderen tussen 6 en 12 jaar: 18 – 26 eenheden/minuut.
4. De bovenste ademhalingswegen
- Neusholte met trilhaartjes
- De mond- en keelholte met de huig
- Het strottenhoofd met het strotklepje (epiglottis)
- Begin van de luchtpijp
3
, 4.1. De neusholte
De linker en rechter neusholte zit in het midden gescheiden door het
neustussenschot
Functie:
o de ingeademde lucht bevochtigen
o filteren en verwarmen
o geurpartikels waarnemen
o afvoer van traanvocht via slijm
o stemvorming.
De sinussen (neusbijholten) zijn met lucht gevuld en bevinden zich rond de neusholte
en de ogen. Ze zijn bedekt met slijmvliezen die slijm produceren.
Trilhaartjes voeren het af naar de neusholte.
4.2. De mondholte
Functie:
o de spijsvertering
o de spraak
o de ademhaling.
De huig
= een uitloper van het zachte gehemelte en sluit de keelholte en de slokdarm af.
Ze speelt een grote rol bij het slikken en bij de articulatie van veel spraakklanken.
4.3. De keelholte
Ligging:
achter aan de mondholte en onder de neusholte.
Er zijn twee openingen:
Eentje gaat naar het strottenhoofd en de andere naar de slokdarm.
4.4. Het strottenhoofd
Is opgebouwd uit kraakbeenstukken die door spieren en banden met elkaar zijn
verbonden. Dat is de verbinding tussen de keelholte en de luchtpijp.
Het strotklepje (epiglottis) is een dun klepje dat bestaat uit slijmvlies dat zich aan de
basis van de tong bevindt.
Het is ook één van de kraakbeenstructuren die het strottenhoofd vormen en waar
ook de stembanden liggen.
Stembanden kunnen met behulp van de uitgeademde lucht geluid voortbrengen.
Ook de tong, de lippen en de neus hebben hier een bijdrage in.
4
